Сакылталу ченелтелер ӧдӱп јат…

14.07.2020

2020 јылда Арасей ичинде 11-чи класстардыҥ балдарыныҥ ӱредӱлӱ јылы он бир айга улалды. Бирлик государственный экзамендер быјылгы јылда COVID-19 оорула колбой бир айга орой башталды. Јаан изӱ айдыҥ 3-чи кӱнинде башталган ла 25-чи кӱнине јетире улалар. Ончо экзамендерде текши тооло 1406 бала туружар. Ол тоодо 1221 ӱренчик – бу јылдыҥ выпусниктери. Алтай Республикада текши экзамен ӧткӱрер 15 јерлер иштейт. Ол тоодо бир пункт Турачак аймактыҥ Иогач јуртында балага айлынаҥ табыштырар арга берилген.

Кочкор айдыҥ 25-чи кӱнинде бистиҥ тергее «Эне-адалар Бирлик государственный экзамендерди бир кӱнде табыштырар» деген бастырароссиялык акцияда туруштылар. В. К. Плакастыҥ адыла адалган тергеелик гимназияда бу јылдыҥ выпусниктериниҥ эне-адалары, журналисттер, јондык ишчилер 30 минуттыҥ туркунына тӱӱкиле экзамен табыштырдылар. Бу ченелтениҥ сурактарын Федерал педагогический кемјӱниҥ институды тургускан. Бу экзаменге келген улус балдардыҥ алдында кандый ченелтелер, кандый бӱдӱмдӱ, шӱӱлтелӱ сурактар болуп турганын билип, оҥдозын деп ӧткӱргендер. Бу акцияда турушкан улус металлодетекторды ӧттилер, оноҥ чын экзамен кандый болуп турган оныҥ ончо ээжилерин бӱдӱрдилер.

Кичӱ изӱ айдыҥ 4-чи кӱнинде эне-адалар ортодо база јаан иш ӧткӱрилген. Оныҥ амадузы – ада-энелер экзамен ӧйинде бойыныҥ балдарыныҥ санаазын, кӱӱнин токынадып, экзамендерге белетенеринде болужарын јеткилдеери. Алтай Республикада Горно-Алтайсктыҥ педагогический колледжинде онлайн кӧрӱниҥ Тӧс јери тӧзӧлгӧн. Экзаменниҥ ижи эки бӧлӱктеҥ турган. Јаба 27 ченелте-сурак. Орус тилдиҥ экзамени ончо вузтарга кирерге керектӱ. Ӱредӱге кирер эҥ јабыс балл — 36 болор учурлу. Орус тилдиҥ экзамениниҥ уч-турултазы јаан изӱ айдыҥ 17-чи кӱнинде јарталар.

2020 јылда Алтай Республикада ЕГЭ табыштырар 14 пункт ачылган. Олордо јаба 114 аудитория. Олордыҥ 100% онлайн видеокӧрӱле јеткилделген. «Ростелеком» ПАО-ныҥ Алтайдагы бӧлӱги «Интернетле» јеткилдейт. Ол тоодо Горно-Алтайск калада 3-чи номерлӱ гимназиязы; Горно-Алтайск калада И. З. Шуклинниҥ адыла адалган 6-чы номерлӱ лицей; Горно-Алтайск калада 1-кы номерлӱ лицей; В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназия.

Горно-Алтайск калада текши тооло 600 бала экзамен табыштырып јат.

Аймактарда:

Шабалинде Л. В. Кокышевтиҥ адыла адалган орто ӱредӱлӱ школдо 1 аудитория, 45 бала ЕГЭ табыштырат.

Чамалдыҥ орто ӱредӱлӱ школында 37 бала табыштырат.

Кан-Оозында Ч. К. Кыдрашевтиҥ адыла адалган орто ӱредӱлӱ школдо 1 аудитория, 61 бала ЕГЭ табыштырат.

Кӧк-Суудагы орто ӱредӱлӱ школдо 66 бала табыштырат.

Оҥдойдо С. Т. Пекпеевтиҥ адыла адалган орто ӱредӱлӱ школдо 77бала ЕГЭ табыштырат.

Алтай Республикада профильный предмет математитикала экзамен јаан изӱ айдыҥ 10-чы кӱнинде база бир де некелтелер бузулбазынаҥ ӧткӧн. Текши тергее ичинде оны 511 бала табыштырган, 13 экзамен ӧткӱрилер јерде Ситуационный тӧс јердиҥ башкараачызы Татьяна Белецкаяныҥ айтканыла болзо, бу јылда ЕГЭ-ни аккредитация ӧткӧн 36 кижи дистанционно кӧрӱп шиҥдегилейт. Олордоҥ башка Алтай Республикада 97 јондык ширтеечилер иштейт, олордоҥ 32 кижи Арасейдиҥ јашӧскӱрӱминиҥ биригӱзиниҥ турчылары. Математиканыҥ экзамениниҥ турултазы јаан изӱ айдыҥ 24-чи кӱнинде јарталар. Јаан изӱ айдыҥ 13-чи кӱнинде физикала, тӱӱкиле ченелтелер ӧткӧн. Онойдо ок јаан изӱ айдыҥ 24-чи кӱнинде база бир экзамен табыштырар резервте кӱн берилген.

Кош-Агаштагы В. И. Чаптыновтыҥ адыла адалган орто ӱредӱлӱ школдо 108 бала экзамендер табыштырат.

Школ божодып јаткан балдар алты айдыҥ туркунына айылдарында отурып, дистанционно ӱренгендер. Кӧп сабазында ӱренчиктер экзамендерге бойлоры белетенгендер. Калганчы айлар јаҥыс ла санааркашта ӧткӧн деп айдар керек. Учы-учында сакылталу экзамендер башталды. Ӱредӱчилер, балдар маскалу, парталар бой-бойынаҥ 1,5 метр ыраакта тургузылган. Медишчилер эжикте туруп, балдардыҥ эдиниҥ изӱзин кемјигилеген. Јаан изӱ айдыҥ ӱчинчи кӱнинде балдар литературала, географияла, информатикала ченелтелер ӧткӧндӧр. Эҥ кӧп туружаачылар орус тилдиҥ экзаменинде болгон. Ол јаан изӱ айдыҥ 6-чы ла 7-чи кӱндеринде ӧтти.

Кош-Агаш аймакта экзамендер В.И. Чаптыновтыҥ адыла адалган школдо ӧдӧт. Орус тилдиҥ экзаменине баштапкы туружаачылар оройтыбаска сегис саат эртен тура келип баштадылар. Эжикте медишчилер балдардыҥ эдиниҥ јылузын кемјидилер, колдорын аҥылу јазалган суула јундылар, маскалар бердилер. Онойдо ок телефон бар ба, јок по деп металлодетекторло тинтидилер. Оныҥ кийнинеҥ ӱренчиктерди 7-чи аудиторияныҥ бирӱзине апардылар. Кажы ла кыпта тогус кижинеҥ кӧп болбос учурлу. Бу оору-јоболло кожо экзаменниҥ ӧдӧр ӧйи канча катап кӧчӱрилген, бийик ӱредӱге барбас 15 балага аттестаттарын табыштырган.

Быјылгы јылда экзамендерди 124 бала табыштырат, 42 јаан кижи экзамендер ӧткӱрер иште туружат. Аймактыҥ администрациязында ӱредӱ бӧлӱктиҥ јааны Игорь Солтонбаевтиҥ айтканыла болзо, эҥ ле кӱчи ол Роспотребшиҥжӱниҥ некелтелерин бӱдӱрери болды. Бис маскалу јӱрерге ӱренип калдыс деп, ол айтты. Мукур-Таркатыныҥ школынаҥ бир ле бала экзамен табыштырып јат. Ол алтын медальга барып јаткан кызычак Власта Чурикенова. Јайалталу кыстыҥ айтканыла болзо, экзамендердиҥ ӧйи чӧйилгени ого јакшы болгон, белетенер ӧй јеткилинче болгон. Је санааркаш тыҥ ла болгон: экзамендер болор бо, болбос по, ӱредӱге канайып кирери. Тӧс предмет математикала экзамендерди айрып салды, ол база сӱӱндирди. Медальга барып јаткан балдардыҥ баллдары кажы ла предметле 70 баллдаҥ ас болбос керек. Ол тушта ӱредӱге кирип јатса, 10 балл медаль учун кожулар. ЕГЭ 10:00 саатта башталган. Бу ӧйдӧҥ ала балдар канча айга нени ӱренгенин эске алынып, 3 саат 55 минуттыҥ туркунына бичинер. Кажы ла класста видеокӧрӱ, оны штабта улус шиҥдеп кӧрӱп отурар.

Выпусниктерге бийик баллдар кӱӱнзей-дис. Азатпайларды кӱскиде тоолор деп, тегин айтпаган. Оныҥ учун сыгын айда кем, кандый ӱредӱге киргенинеҥ ченелтелердиҥ турулталары јарталар…

Эмилчи Санина белетеген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина