Алтайский заповедниктиҥ аҥ-куштары

23.07.2020

(Фототузактардыҥ јаҥы јуруктары)

Талайдыҥ кеминеҥ 3200 метр бийигинде ирбис, маны, текелер, јеекен, улар, тӱлкӱ, айу ла бӧрӱ, онойдо ок борсукла туштажу… Бу азулу аҥдар Алтайский заповедниктиҥ эҥ бийик Шапшальский бажында тургузылган фототузактардыҥ камераларына «тӱшкен». Алтайский заповедниктиҥ баш билим ишчизи Сергей Владимирович Спицын фототузактарды шиҥжӱлеген кийнинде, заповедниктиҥ бу бӧлӱгинде јалаҥдарда иштер тӱгенген кийнинде бу јуруктарла ӱлешкен.

Кызыл бичикке кирген јерлик маны деп киске фототузактыҥ камеразыныҥ алдыла эки катап ӧткӧн – тӱнде ле тӱште соктырткан. Ирбис быјыл (2020 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 13-чи кӱнинде) камераныҥ јаныла јаан карда ӧткӧн. Камера оны кар ажыра соккон. Јуруктарда оныҥ текши сомынаҥ «туулардыҥ тыны» тӱҥей ле сезилет.

«Бу јерлерде фототузактар 2017 јылдаҥ бери турат ла камералар кажы ла јылда ирбистердиҥ Алтайский заповедниктиҥ јериле бир-эки ле ӧткӧнин согуп алат» — деп, Сергей Владимирович Спицын јартайт.

Билимчилер онойдо ок уларлардыҥ, Сибирьдиҥ текелериниҥ, тӱлкӱниҥ, јеекенниҥ, бӧрӱниҥ ле айуныҥ баалу фотојуруктарын алган.

Талайдыҥ кеминеҥ 3200 метр бийигинде ӧткӧн борсук фототузакка тӱшкени эҥ ле сакыбаган фотојурук болгон. «Бу аҥ мындый бийикте ас јӱрет» – деп, Сергей Спицын айдат.

Бу бастыра фотојуруктарды Алтайский заповедниктиҥ билим бӧлӱгиниҥ ишчилери шиҥжӱлеп, олорло иштеер, уч-турулталары заповедниктиҥ тӧс билим отчедында – Ар-бӱткенниҥ летописинде – бичилер.

Ончо јетирӱлер ле фотојуруктар С. В. Спицыннаҥ алынган.

Ар-бӱткенниҥ Алтайский государственный заповедниги 1932 јылда тӧзӧлгӧн лӧ ар-бӱткенди корыыр, билим-шиҥжӱлер ле экология аайынча ӱредӱлер ӧткӱрер федерал учурлу учреждение. Оны тӧзӧгӧниниҥ тӧс амадузы – ар-бӱткенде болуп турган керектердиҥ ле учуралдардыҥ ӧдӱжин, ӧзӱмдердиҥ ле аҥ-куштардыҥ телекейиниҥ генетикалык фондын, ӧзӱмдердиҥ ле тындулардыҥ башка бӱдӱмдерин ле биригӱлерин, экологиялык системалардыҥ јаҥжыккан ла ас туштап турган системаларын корулаары ла шиҥжӱлеери.

Бу ар-бӱткенниҥ 871206 га кемдӱ аҥылу корудагы јери, ого Алтын Кӧлди айландыра бир бӧлӱк јерлер кирет. Алтайский заповедник Россиядагы заповедниктер ортодо кӧҥдӧй ӧзӱмдердиҥ бӱдӱмдериниҥ тоозыла 2-чи јерде, тирӱ организмдердиҥ бӱдӱмдериниҥ тоозыла 5-чи јерде. Алтайский заповедник ле Алтын Кӧл ЮНЕСКО-ныҥ Ар-бӱткенниҥ бастырателекейлик энчизиниҥ «Алтай – Алтын кырлар» номинациядагы (1998 јылдаҥ ала) объекттери болуп јат. 2009 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 26-чы кӱнинде Алтайский заповедникке биосферный статус берилген.

Алтайский заповедниктиҥ пресс-центри

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина