Росавтодор: јол јазалары јеткилделер

07.08.2020

Россия Федерацияныҥ транспорт аайынча министриниҥ ордынчызы, јол аайынча федерал агентствоныҥ башкараачызы Андрей Костюк ла Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин ортодо ишмекчи туштажу ӧдӧрдӧ, тергееде јол колбуны ӧскӱрери јанынаҥ куучын-эрмек ӧткӧн.

Туштажуныҥ башталганында Олег Хорохордин айткан: «Автомобильный транспорт Алтай Республикада тузаланып турган тӧс транспорт болуп јат. Транспорттыҥ альтернативный бӱдӱмдери — темир јолдыҥ ла сууныҥ — тергееде јок. Онызы республиканыҥ географический аҥылузыла колбулу. Оныҥ да учун Алтай Республиканыҥ текши тузаланар тергеелик ле јербойында учурлу автомобильный јолдорын тудары ла јаҥырта јазаары — тергеениҥ 2024 јылга јетире тургузылган тӧс амадуларыныҥ бирӱзи».

Тергеениҥ башчызы Алтын-Кӧл јаар тергеелик јолды федерал ар-јӧӧжӧгӧ кӧчӱрери јанынаҥ јӧп тӱрген јарадылганы учун Андрей Костюкка быйан айткан. «Бу јаҥыс ла јербойыныҥ улузы эмес, је анайда ок айылчылар база тыҥ керексип турган јол болуп јат. Кажы ла кӱн бу јолло кӧп тоолу кӧлӱктер јӱрет, је бу ок ӧйдӧ ол чек ӱрелип калган, јолдо јеткер-неме болбозын јеткилдеерге, јазашту иштер некелет» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Эки полосалу, узуны 140,3 километр Горно-Алтайск — Артыбаш деген јол Р-256 таҥмалу «Чуйдыҥ јолы» деген јолдыҥ бӧлӱги болуп, соҥында Туулу Алтайдыҥ эҥ јараш јерине јакшынак айалгада једип барарын јеткилдеер. Алтын-Кӧл — Тӱштӱк Сибирьдиҥ эҥ јаан кӧлдӧриниҥ бирӱзи, Россияныҥ эҥ тереҥ кӧлдӧриниҥ тоозына кирет. 1998 јылда ол ЮНЕСКО-ныҥ Телекейдиҥ ар-бӱткендик энчизиниҥ тооломына кийдирилген.

Јолды федерал јӧӧжӧгӧ кӧчӱрер тушта оныҥ јӱк ле 37 километр ӱзӱги, эмезе 30 проценттеҥ азы, нормативный некелтелерге келижип турган болгон. Росавтодордыҥ башкартузына кирип турган «Упрдор «Алтай» ФКУ јолдыҥ кезик бӧлӱктерин јазаарын баштап ийген. Ого ӱзеери, 2020 јылда тергееде текши јазаштыҥ кийнинеҥ 10,7 километр јол тузаланарына табыштырылар, јазаштыҥ кийнинеҥ — 78,3 километр јолдор.

Новосибирск — Барнаул — Горно-Алтайск — Монголияла гран-кыйу деген јолдыҥ Майма јуртты тууралай ӧдӧтӧн бӧлӱгин тудары ла јаҥырта јазаары јанынаҥ ӱлекерлик ле шиҥжӱ иштерди јуук ӧйдӧ учына јетирери пландалат. Бу јолдыҥ ӱлекериле болзо, Майма јуртты тууралап барар јолдыҥ узуны 11,4 километр болор, ол тӧрт полосалу экинчи категориялу параметрлер аайынча тудулар.

Анайда ок туштажу ӧйинде кӱрлерди јазаарыла колбулу сурак јанынаҥ куучын база ӧткӧн. Тергеениҥ башчызыныҥ айтканыла, тергеелик ле јербойында учурлу јолдордогы јазашту иштер некеп турган кӱрлердиҥ тоозы 297, олордыҥ кӧбизи јербойында сууны кечер сок јаҥыс арга болуп јат.

«Јаан изӱ айда јаан јут-јулакай болордо, Кош-Агаш аймактыҥ јериндеги бир канча кӱрлерди кӧпшиген суу бузуп эмезе ӱреп салган. Ол кӱрлер јербойыныҥ албаты-јоныныҥ јадын-јӱрӱмиле колбулу иш-керектер ӧткӱрериле колбулу, оныҥ да учун олорды орныктырар керек. Бу ӱлекер аайынча Росавтодордыҥ јанынаҥ јӧмӧлтӧ болорына иженип турум» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Туштажуныҥ туружаачылары ол сурактарды аайлаштырарына федерал бюджеттеҥ акча-манат чыгарар арга јанынаҥ куучын ӧткӱрген.

Республикада «Јеткер јок ло чыҥдый автомобильный јолдор» деген нацӱлекер аайынча иштер ӧдӧт. 2020 јылда текши кеми 890 муҥ квадратный метр јолдор јазалары темдектелген, тургуза ӧйдӧ иштердиҥ 51 проценти бӱткен.

Ол нацӱлекер аайынча быјыл Алтай Республикага федерал кеминде јӧмӧлтӧ эдип 1436,34 млн салковой чыгарары темдектелген, ол акчадаҥ 1306,34 млн салковойы — нефтепродукттарга акцизтердеҥ алылган кирелте, 130 млн салковойы калада јолдорды нормативке келиштирте јазаарына чыгарылган. Анайда ок республикага бюджеттер ортодо ӧскӧ трансферттердиҥ кеми 65 миллион салковой.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина