Араайынаҥ чаҥкыр одыруга кӧчӧдис

18.08.2020

Сӱӱген калабыстыҥ котельныйларын газла одырынарына кӧчӱрери аайынча иштер бир канча јыл кайра ӧткӧн эди. Оноҥ бери Горно-Алтайск чик јок ару боло берген.

Алдында јылдарда кыш ӧйинде кар да карарган јадатан. Бӱгӱн айалга чек башка. Эмди котельныйлардаҥ болгой, улус таҥынаҥ тураларын газла одырат. Мынызы каланыҥ микрорайондорындӧӧн газ ӧткӱрип баштаганыныҥ шылтузында болот.

2020 јылда Горно-Алтайскта 42-чи таҥмалу микрорайонго газ ӧткӱрери темдектелген болгон.

Јаан изӱ айдыҥ 21-чи кӱнинде таҥынаҥ турган 488 тураныҥ ээлери газка колбонор арга алган. Ол кӱн Горно-Алтайсктыҥ Поселковый, 232-чи стрелковый дивизияныҥ, Заринский, Ленинградский, Коксинский, Гончарный, Соузгинский оромдоры, анайда ок Г. К. Жуковтыҥ, П. Суховтыҥ, Ушаковтыҥ, Карбышевтиҥ адыла адалган оромдоры, Ленинградский, Коксинский, Гончарный, Кленовый, Сибирский, Белый, Ясный, Кедровый, Пихтовый, Парковый, Веселый, Яровой переулокторы ла Г. К. Жуковтыҥ адыла адалган переулогы кирип турган микрорайондо турган турган таҥынаҥ туралардыҥ бирӱзи газка колболгон. Бу микрорайонды газка колбоорго болуп, текши узуны 14,8 километр газӧткӱш салынган ла канча кире газ керектӱ болгонын кемјип ӧткӱрер эки пункт тудулган. Микрорайонго газ ӧткӱрер иштер Россияныҥ «Газпром» ПАО-зыныҥ тергеелерди газка колбоор программазы аайынча эдилген. Оныҥ инвесторы «Газпром межрегионгаз» ООО болуп јат.

Ӧрӧ адалган оромдордо ло переулоктордо јадып турган улус эмди газла одырынарына керектӱ јазалдар тургустырат. Ол ло јаан изӱ айдыҥ 21-чи кӱнинде 80 тура газла одырынарына кӧчӧргӧ белен болгон. Олор озолондыра керектӱ јазалдарды алган ла тургустырган. Керектӱ документ-чаазындар јазадып турган болгон. Эмди газка кӧчӱп алган болор. 150-неҥ кӧп кижи газтыҥ сетьтерине технический колбонорына јӧптӧжӱлерди тургузып салган болзо, бӱгӱнги кӱнде ондыйлардыҥ тоозы оноҥ кӧп.

Тургуза ӧйдӧ Горно-Алтайсктыҥ ГТФ ла Кучияк микрорайондорында газӧткӱштер салар ла канча кире газ керектӱ болгонын кемјип ӧткӱрер пункттар тудар иштер ӧдӧт. Бу иштер божогон соҥында, база да ӱч муҥ таҥынаҥ тураныҥ ээлеринде газла одырынарына кӧчӧр арга болор. Јаҥыс ла коомой немези – ол газӧткӱреечилер канча јолдорды казала, ойто алдындагы кемине јетиргизе јазабай јӱре берип турганы. Ол ло Кучиякты ӧрӧ чыгар јолдо олор каскан кийнинеҥ эмди кӧлӱктӱ чыгатаны чек шыра. Алды јабыс кӧлӱктӱ улус кажы ла катап тӱкӱринип ӧдӱп турган болор андагы јолдорды.

Таҥынаҥ тураларды, социальный объекттерди газка кӧчӱрер иш јаҥыс ла республикабыстыҥ тӧс калазында эмес, је анайда ок Майма аймакта база эрчимдӱ ӧдӧт. Анайып, Манјӱрек јуртта тураларга, школго, балдардыҥ садына, ФАП-ка, туу чананыҥ комплексине јетире газӧткӱштер салынган. Эмди бу да јурттыҥ эл-јоны экологический ару одырула одырынар.

Алтай Республиканыҥ тергеелик ӧзӱминиҥ министриниҥ ордынчызы Виктор Емельяновтыҥ айтканыла болзо, республикага газ 2007 јылда иштеп баштаган программа аайынча келген. Бу ӧйдиҥ туркунына бистиҥ тергееде газификацияга јети миллиард салковойдоҥ кӧп акча салынган. Олордыҥ кӧп сабазы «Газпромныҥ», федерал ла тергеелик фондтордыҥ инвестиционный акчалары.

Майма аймакты алар болзо, эмди оныҥ тӧс јуртыныҥ Алгаир-2 микрорайонында турган тураларды газка кӧчӱрерине ууламјылалган иштер ӧдӧт. Суску јуртка газ база једер. Кызыл-Ӧзӧк јурттыҥ котельныйларын газка кӧчӱрериле колбой ӱлекерлер белетеер иштер ӧдӧт.

Бӱгӱн кӧп микрорайондордӧӧн газӧткӱштер салынган. База да газӧткӱштер саларына керектӱ ӱлекерлер белетеер, газӧткӱштерди салар, газты ӧткӱрер иштер эдилет. Је бу ок ӧйдӧ бу ару одыруга кӧчӧргӧ меҥдебей турган улустыҥ тоозы база ас эмес. Кемге де газла одырынарына керектӱ јазалдар аларга, олорды тургустырарга кӱчке келижет. Не дезе, онызыныҥ баазы јеҥил эмес.

Тураларын газла одырарына кӧчӱрерге јазанган улус Алтай Республиканыҥ јеринде кезик категория граждандарга социальный јӧмӧлтӧниҥ эп-аргалары тузаланылып турганын билер учурлу. Андый граждандар туразын газла одырарына кӧчӱрген кийнинеҥ муниципал бюджеттеҥ де, тергеелик бюджеттеҥ де компенсация акча алар аргалу. Анайда ок бастыра категория граждандар тудум-монтажный иштер эттирткени учун подрядный организация ажыра 15 муҥ салковойды јандыртар аргалу. Мыныла колбулу толо ло тузалу јетирӱни каланыҥ администрациязыныҥ окылу сайтында «Газификация города» деген бӧлӱктеҥ табар арга бар.

Јӱк ле 2019 јылда каланыҥ бюджединеҥ компенсация акча алган улустыҥ тоозы – 77 кижи.

Горно-Алтайскта таҥынаҥ тураларын газтыҥ сетьтерине колбоорго јазанган улуска «Газпром газораспределение Томск» ООО-ныҥ филиалыныҥ клиенттерле иштеер тӧс јерине баштану-заявка эдер керек. Оны эдердеҥ озо 4-44-08 номерлӱ телефонго согор эмезе компанияныҥ сайтында онлайн-баштануны толтырар керек.

К. Яшев

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина