Тергееде «Макарьевский кычырыштар» ӧткӧн

23.09.2020

Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин сыгын айдыҥ 18-чи кӱнинде «Макарьевский кычырыштар» деген албатылар ортодо XV билим конференцияда турушты.

Башчы конференцияныҥ онлайн-јууныныҥ туружаачыларын уткуп, быјыл Алтайдыҥ духовный миссиязы тӧзӧлгӧнинеҥ ала 190 јылдыгын темдектеп јатканын айтты.

О. Хорохордин алтай миссионерлер Туулу Алтайдыҥ ӧзӱмине јаан камаанын јетиргенин темдектеди. Олор ӱредӱлик, килемјилик, кӧчӱриш иштерде эрчимдӱ турушкан, алтай албатыны билген ле сӱӱген, албатыныҥ культуразын ла тилин ӱренген деп темдектеди. Миссионерлер этнография, тӱӱки, алтай тил, фольклор, мифология, албатыныҥ чӱм-јаҥдары аайынча кӧп иштер бичиген.

«Миссионерлер ортодо чындап та нерелӱ иштеген улус бар. Ол элдеҥ озо Алтай духовный миссияны тӧзӧӧчи Макарий Глухарев деген преподобный архимандрит. 2002 јылдаҥ ала ГАГУ-да бу кижиге учурлалган билим кычырыштар ӧткӱрилет, олор билим ле серкпениҥ јондыгына сӱрекей јилбилӱ. Ол Василий Иванович Вербицкий, алтай тилдиҥ грамматиказын тургузаачы, Михаил Васильевич Чевалков, алтай албатыныҥ тоомјылу уулы, бичиктеги алтай литератураны тӧзӧӧчи. Ол тоодо Макарий Невский деген святитель, ороон кеминде јарлу ла тоомјылу кижи» — деп, О. Хорохордин темдектеди.

Тергеениҥ башчызы бу улус ончо јӱрӱмин Алтайга учурлаганын, ӱредӱчилер болгонын, билгирлерге јол ачканын, бойыныҥ кийнинде эмдиге јетире јаан учурлу быйанду эзем ле байлык энчи артыргысканын айтты.

«Алтайдыҥ духовный миссиязыныҥ 190 јылдыгын темдектеп тура, бис канча јылдарга јуулган байлыктарыска тоомјыбысты ла тӱӱкилик јаҥжыгуларыска чындык болгонысты керелейдис. Алтайдыҥ духовный миссиязыныҥ энчизиниҥ камаанында Туулу Алтай эмдиге јетире калыктар ортодо ло конфессиялар ортодо амыр-энчӱниҥ јери болуп артат дезе, јастыра болбос» — деп, Олег Хорохордин айтты.

Уткуулду сӧстӧриле онойдо ок Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ эл политика, ӱредӱлик, культура, јондык биригӱлер ле элбек јетирӱлер эдер эп-аргалар аайынча комитединиҥ председатели Наталья Екеева, ГАГУ-ныҥ ректоры Валерий Бабин, Горно-Алтайсктыҥ ла Чамалдыҥ архиепискобы Каллистрат.

Наталья Екеева конференцияныҥ сурагы бӱгӱнги кӱнде учурлу болгонын темдектеди. «Керек-јарак јӱк ле орус православный серкпениҥ тӱӱкизи ле Макарий Глухаревтыҥ јайаандыгы керегинде эмес, мында серкпениҥ, государствоныҥ ла јондыктыҥ колбуларына јаан ајару эдилет. Онойдо ок ајаруда эл-јонды кӧгӱс-санаа јанынаҥ таскадары турат» — деп, ол айтты.

Православиениҥ ӧзӱминде камааны, билгирлерге јол ачкан эрчимдӱ ижи учун ла Алтайдыҥ духовный миссиязыныҥ 190 јылдыгына учурлай Майма јурттыҥ протоиерейи Георгий Балакин ла Горноалтайский епархияныҥ баш диаконы Евгений Остроухов Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ Быйанду самараларын алдылар.

Оноҥ ары керек-јарактыҥ пленар бӧлӱги болды, туружаачылар эмдиги ӧйдӧ конфессиялар ортодо колбулардыҥ курч сурактарын, олорды чечер аайын, Алтай духовный миссияныҥ Туулу Алтайдагы албатылардыҥ культуразына камаанын, Сибирьде православиениҥ тӱӱкизин, орус православный серкпениҥ Россияда ла гран ары јанында миссионер ижин, Сибирьдеги ле одоштой јерлерде калыктардыҥ этнологиязын, фольклористиказын ла филологиязын шӱӱштилер.

Онойдо ок Олег Хорохордин Алтайдагы духовный миссияныҥ 190 јылдыгына учурлалган кӧрӱ-выставканы кӧргӧн.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина