Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

«Агаш аразын чеберлеп алалы»

28.09.2020

Агаш аразы јердиҥ ӧкпӧзи болгонын ончобыс билерис. Текши телекейде, Россияда ла Алтай Республикада да бу ла јуук ӧйдӧ канча муҥдар тоолу гектар агаш кӱйген эди. Ого ӱзеери муҥдар тоолу агашты ач куурмакчылар кезип јоголтот. «Јажыл куйагысты» чеберлеп алар амадулу акция быјыл куран айда башталган. 2020 јылда «Агаш аразын чеберлеп алалы» кеминде 40 млн агаш отургызары темдектелген. Бастырароссиялык акцияга бистиҥ тергеебис база јӧмӧшти.

Ӧткӧн неделеде АР-дыҥ ар-бӱткендик байлыктар, экология ла туризм аайынча министерствозы ла «Майманыҥ лесничествозы» Майма аймактыҥ Улалу ӧзӧгиниҥ 0,2 га јерине мӧш агаштыҥ бир муҥ кире чаалдарын отургызар акция тӧзӧп ӧткӱрген. Ондо тергеениҥ башкарузыныҥ, Эл Курултайыныҥ, министерстволорыныҥ ла ведомстволорыныҥ ишчилери, Ар-бӱткенди корыыр бастырароссиялык биригӱниҥ турчылары ла агаш ээлемниҥ ишчилери турушты.

Чаалдарды отургызар алдында Майманыҥ агаш ээлеминиҥ јааны Александр Карпинский јартамалду куучын ӧткӱрди. Колесовтыҥ эдимиле  (агаш отургызар јерди казар јазал) јепселденип, јуулган улус ӧмӧ-јӧмӧ иштене бердилер.

АР-дыҥ башчызы Олег Хорохордин экологиялык акция керегинде айдып тура, мынайып эл-јон ар-бӱткенге эткен јаманын тӱзедет деп темдектеген.

«Россияныҥ агаш байлыктары телекей ичинде эҥ ле кӧп лӧ јаан. Президент Владимир Владимирович Путин бу байлыкты чеберлеерин государствоныҥ эҥ учурлу ууламјыларыныҥ бирӱзи деп айткан. Алтай Республика экологиялык ару тергее деген адын бийик тудат, «Јажыл патруль» тӧзӧлмӧниҥ тооломында бис јаантайын бийик јерде турадыс. Бу једимде онойдо ок мындый акциялардыҥ камааны бар» — деп, тергеениҥ башчызы айтты. Агаштар отургысканы экологиялык амыр-энчӱни јеткилдейт ле Туулу Алтайдыҥ ар-бӱткендик јаражын чеберлеерине камаанын јетирет.

Ар-бӱткендик байлыктар, экология ла туризм аайынча министрдыҥ молјуларын бӱдӱреечи Екатерина Поварованыҥ айтканыла, быјыл Алтай Республикада ийне бӱрлӱ чиби ле мӧш агаштардыҥ 200 муҥ чаалдарын отургызары пландалат. Мӧш агаш республикада јаткандарга байлу  ла Туулу Алтайдыҥ чындык бренды болуп јат.

«Агаш аразын чеберлеп алалы» деген бастырароссиялык акция ончо санитар-гигиеналык ээжилер аайынча ӧткӧн. Майманыҥ лесничествозыныҥ директоры Александр Карпинский чаалдар отургызары јанынаҥ тооло инструктаж ӧткӱрди. Јаш агаштар ончозы тазылданып ӧзӧ берер ле бисти бойыныҥ јаражыла, бийигиле сӱӱндирер деп иженедим» — деп, ол кошты.

Эл Курултайдыҥ председатели Владимир Тюлентин агаш ээлемниҥ специалисттериниҥ јартамалы аайынча база бир канча чаал отургысты. Ол ар-бӱткенге јарамыкту бу акцияны тӧзӧгӧндӧргӧ быйанын айтты: «Бис ар-бӱткенниҥ аҥылу толугында јададыбыс. Тайгабыс биске бойыныҥ сыйларын берет. Бис кузук, јиилек, мешке јууйдыс. Агаштаҥ айылдар тудадыс, печке одурадыс. Бу ончозы агаш јогынаҥ болбос эди. Кажы ла гражданин, тӧрӧлин сӱӱген кижи бу байлыктарды чеберлеер ле ӧскӱрер молјулу».

Парламентарийдиҥ темдектегениле, «јылдыҥ ла экологиялык акцияларга јӧмӧжип тургандардыҥ тоозы кӧптӧп јат. Бистиҥ де республикада агаштар отургызар кӱӱндӱ улустыҥ тоозы кӧптӧп турганы сӱӱндирет. Бу јакшынак акция јӱрӱмистиҥ јаҥжыккан бӧлӱги болуп калзын».

Ӧткӧн јылда бу акция кеминде тергееде 134 муҥ агаш отургызылган эди.

Кӱскиде ӧдӱп турган акция ороонныҥ эҥ ле учурлу байлыктарыныҥ бирӱзи — агаш аразына чебер болорына таскадат, агаш ээлемниҥ ишчизиниҥ ижине јилбӱ тыҥыдат, текши јондыкты агаш аразыныҥ байлыктарын чеберлеери, орныктырары ла ӧскӱрери аайынча сурактарга ајару эдерине кычырат.

Э. КУДАЧИНА

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым