Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Ковид-госпитальдыҥ ижи керегинде

28.09.2020

Республикада коронавирустыҥ оорузы тыҥый берди. Эки ай кайра ковидный госпитальда кӱч айалгада ижин тӱгескен врачла туштажып, куучын ӧткӱрдибис. Мынаҥ озо куучын-эрмекте госпитальда иштеген педиатр ла пульмонолог турушкан болгон. Бу учуралда интервьюны РХМДЛ кабинеттиҥ јааны, рентгенэндоваскулярный диагностиканыҥ болужыла эмдеген эмчи Дмитрий ЧЕРТИЩЕВТЕҤ алдыбыс.

—Дмитрий Александрович, госпитальда иштеер санаага канайда келгенигер?

—Москвада, Санкт-Петербургта оору тыҥый берерде, вирус биске де једери јартала берген. Качан эмчилерди белетеп баштаарда, госпитальда иштеер санаа болгон. Андый да болзо, бир неделе кире санандым. Јӱк ле оныҥ кийнинде врач-хирург болуп, эмчилердиҥ тоозына кийдирзин деп сурадым.

—Слерди не эреҥистелтти?

—Озо баштап, јарт эмес айалга, јаҥы инфекция. Оны канайда эмдейтенин кем де билбес, оноҥ биленеҥ айрылыш. Је кижи мындый айалгага, уур-кӱчтерге тӱрген темиге берет. Кече јалтангаҥ, а бӱгӱн чылаазыны јок иш.

—Слер баштапкы бригадалардыҥ тоозында болгоныгар ба?

—Мен тӧртинчи бригадада болгом, оныҥ учун баштапкы улустыҥ тоозында болбогом. Кӱӱк айдыҥ баштапкы кӱнинде иштеп баштагам.

—Госпитальда бастыра јаба канча кӱн иштегенигер?

—Эки ай. Кичӱ изӱ айдыҥ 30-чы кӱнинде ижимди  тӱгескем. Керектӱ болзом, госпитальга иштеп, ойто барарым.

—Эки айга чыгара ӧйдиҥ туркунына уур-кӱчтерди ӧдӧлӧ, бӱгӱн Слердиҥ кӱӱн-санаагар кандый?

—Јанып келеле, баштап тарый эбиреде ӱзе неме эби јок деп билдирген. Оноҥ ойто ӱрениже бергем. Эки неделе карантинде отургам. Кӱнӱҥ ле полицейскийлердиҥ ајарузында болгом.

—Полиция шиҥдеп, сурулап турган ба?

—Эйе, Роспотребшиҥжӱниҥ јӧбиле полицейскийлер карантинде отурган кижиниҥ айлына келип, оныҥ илезине чыгып јат. Мениҥ бастыра коллегаларымныҥ айылдарына олор келгилеп јӱрген.

—Инфекционный госпитальда иштеген врачтар каланыҥ ичиле јайым јӱргӱлейт деген табыш интернетте јӱрет…

—Бу тӧгӱн куучын, јеткердиҥ кырында не туратан? Бастыра неме кезедӱлӱ.

Госпитальга ишке барар алдында 36 частаҥ турган аҥылу ӱредӱ алганыс

—Такыптаҥ инфекционистке ӱренерге кӱч пе?

—Госпитальга ишке барар алдында 36 частаҥ  турган аҥылу ӱредӱ алганыс. Россияныҥ ла гран ары јаныныҥ билим иштериле танышканыс, бу инфекционный оорулу айалгада иштеген ченемелдӱ ӧскӧ региондордыҥ врачтарыла куучын ӧткӱргенис. Ӧскӧ региондорго кӧрӧ, бисте бир эмеш ӧй болгон. Оныҥ да учун эмчилер јеткилинче белетелген ле керектӱ јазалдар алынган. Мыныҥ шылтузында  тергееде коронавируска алдырткандар ортодо ӧлӱм јанынаҥ кӧргӱзӱлер јабыс.

—Госпитальда врачтыҥ бир кӱни канайда ӧдӧт?

—Сменада бис 6 сааттаҥ иштейдис. Бир кӱнде андый 4 смена.

Эртен турадагы сменада обходтор, оору улусты текши ајыктап кӧрӧри, кӱнликтер бичиири, канайда эмдейтенин, кандый анализтер табыштыратанын темдектеери.

Тӱштеги сменада – келген анализтердиҥ, компьютерный томографияныҥ ла рентгенографияныҥ јурук-кӧргӱзӱлерин чокымдаары, документтер јазаары.

Эҥирде врачтар тӱштеги сменаныҥ јетире эдилбеген ижин оноҥ ары улалтат. Тӱндеги смена эртен эмчиликтеҥ чыгаратан улустыҥ документтерин белетейт. Улусты госпитальга алар ла чыгарар ишти бастыра сменалар бӱдӱрет. Анайда ок врачтар сменаларла солынат, бир ле бригада јаантайын эртен турадагы эмезе тӱштеги сменада иштебей јат.

—Ӱредӱлӱ јыл баштала берерде, оору балдардыҥ тоозы кӧптӧй берди. Балдар эмдешти канай ӧткӱрет?

—Кудайга баш, балдар бу ооруга тыҥ алдырбайт. Пневмониялу (оорузы орто кеминде) балдар болгон, олорды бис эмеш удаан эмдегенис, андый да болзо, јазылып калдылар. Балдарда јаан улустый оорулар јогы јакшы.

ИВЛ аппараттыҥ болужыла эмдеген улустыҥ 50% оноҥ ойто чыгып албай, божоп јат

—Кезик улустыҥ оорузы јеҥил ӧдӧт. Мынаҥ улам олор бу оору јеткерлӱ болгонына бӱтпей јадылар. Бу учуралда улусла канайда иштеер?

—Јартаар ла керек. Мындый оору јок то деп турган улус учурайт.

Бӱгӱнги кӱнде COVID-19 јаҥы табылган, јетире шиҥделбеген инфекционный оору, оныҥ учун улуска канайда эмдеерин јартап, айдар керек.

Эмчилерге улус кӧп сабада быйанду артат. Шоколад та сыйлаарга турган улус болгон (кӱлӱмзиренет), је эмчилер ӱзе костюмдарлу, госпитальга нени де кийдирерге ле чыгарарга јарабас.

—Мындый кӱч айалгаларда иштеп тура, оору улустыҥ кӧптӧгӧниле колбой, Слердиҥ кӱун-санаагар кандый болды?

—Ӧйлӧ кожо иштиҥ экпини тыҥый берген. Кичӱ изӱ айда госпитальда бош јерлер јок болгон. 6 сааттыҥ туркунына токтоду јок иш, оноҥ ӧскӧ смена келет. Олордо база андый ок. Эмди анда база ла токтоду јок иш. Госпитальга оору улус тоозы кӧптӧгӧнинеҥ улам бадышпай јат.

—Слерди сӱӱндирген учуралдар болды ба?

—Оору улус јазылганда, кажы ла врачка јаан сӱӱнчи. Мениҥ баштапкы уур пациенттерим јаантайын санаамда.

—ИВЛ аппаратта болгон улус ортодо божогондордыҥ тоо-проценти бийик пе?

—ИВЛ аппараттыҥ болужыла эмдеген улустыҥ 50% оноҥ ойто чыгып албай, божоп јат. Оныҥ учун бис улусты канча ла кире ИВЛ јогынаҥ эмдеерге албаданадыс. Качан кижи бу аппарат ажыра тынарга ӱрениже берзе, оны ойто эбиртерге кӱч болот. Јӱк ле качан неинвазивный ИВЛ болушпай барганда, бис оны аппаратла эмдейдис.

Кезик улус айлында бойлоры эмденгилейт, мынаҥ улам эмчиликке оорузы тыҥып калганда баштангылайт. Бу учуралдарда ИВЛ јогынаҥ болбойт.

—Айлында бойлоры эмденген улусты канайдар?

—COVID-19 југуш ооруны эмдейтен ченемел јӱк ле врачтарда бар, оныҥ учун јӱк ле врачтар бӱдӱмјилӱ эмдешти јеткилдеер.

Бойыгар баш билинбегер, оорыганда, айлыгарга врачты алдыртып, анализке чилекей (мазок) табыштырыгар, ары-бери чыкпагар, баспагар.

—Хронический оору јок улустар ортодо уур учурал болгон бо?

—Эйе, андый улус болгон. Коронавирустаҥ улам олордо коронавирусный пневмония башталып јат. Бу пациенттерге бис неинвазивный эмдеш јеткилдегенис.

20 јашту эр кижини пневмониянаҥ 30 кӱнге чыгара эмдегенис. Ырыс болуп, мениҥ сменамда бир де кижи божобогон, уур ла терминальный улус болгон.

—Терминальный дегени не?

—Божоп јаткан пациенттер.

—Эмденип алган улустыҥ эди-канында кандый јаҥы оорулар табылат?

—Кезик улуста фиброз болот. Кайда да 3-4 айдыҥ бажында ол јоголып калат.

Ӧй ас ӧткӧн, оныҥ учун фиброзтыҥ кижиге эткен салтары керегинде айдарга эмеш эрте

Ӧй ас ӧткӧн, оныҥ учун фиброзтыҥ кижиге эткен салтары керегинде айдарга эмеш эрте. Је пульмонологтордыҥ јетиргениле, коронавирустаҥ тыҥ оорыган кижи кенек те болуп калардаҥ айабас.

—Слердиҥ таныштарыгар ортодо ооруга бӱтпей турган улус бар ба?

—Болгон, эмди де бар.

Бӱтпес улус ол ло бойыныҥ кеминде артат. Интернетте андый шӱӱлтелер кӧп учурайт. Госпитальда иштеген ӧйдӧ бис интернетке кирбегенис те, кычырбаганыс та. Кезис улус чек неме оҥдогылабай јат, олордыҥ санаазыла бу ӱзе политика.

—Слердиҥ санаагарла болзо, мындый айалга качан токтоор? Ажындыра айдып болороор бо?

—Јок. Кӱӱк айда бис кичӱ изӱ айда токтоор деп иженгенибис, оноҥ — јаан изӱ айда. Эмди кем де ажындыра айдып болбос.

Эл-јонды ајарыҥкай болзын деп кычырып турум. Слердиҥ су-кадыгардаҥ билегердиҥ, бала-баркагардыҥ, эбире улустыҥ су-кадыгы камаанду.

Маска кийеринде, колды улай ла јунарында, јуукташпай, ыраагында јӱреринде кӱч неме јок.

Су-кадык болугар!

—Тузалу ла јилбилӱ эрмек-куучын учун јаан быйан, Дмитрий Александрович.

Куучынды Галина ЗУБАКИНА ӧткӱрген

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина