Алтайдын Чолмоны

Сессияда јӱрӱмдик учурлу сурактар кӧрӱлген

01.10.2020

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ ээчиде сессиязы сыгын айдыҥ 29-чы кӱнинде спикер Владимир Тюлентин башкарганыла ӧткӧн. Парламенттиҥ 41 депутадынаҥ 39 депутат, тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин, башкаруныҥ турчылары, Јашӧскӱримниҥ парламентиниҥ турчылары, элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ чыгартулу улузы сессияда турушкан.

Сессияда «Алтай Республикада пенсионердиҥ 2021 јылда прожиточный минимумыныҥ кемин јӧптӧӧри керегинде» республикан јасак јарадылган. Тургуза ӧйдӧ тузаланылып турган чоттомолго тӧзӧлгӧлӧнип, республикан башкаруныҥ республикада прожиточный минимумныҥ кеми 9053 салковой болоры јанынаҥ эткен шӱӱлтези јарадылган. Онызы федерал кеминеҥ ас — 9512 салковой. Оныҥ да учун Алтай Республикада 12 муҥнаҥ кӧп пенсионерлерге федерал бюджеттеҥ кажы ла ай сайын ӱзеери 1807 салковойдыҥ тӧлӧмирин  алар арга берилет.

Сессияда «Алтай Республикада јербойында бойы башкарынарыныҥ органдарын тӧзӧӧри ле ижи јанынаҥ бир канча сурактар ла Алтай Республикада јасакчы акттардыҥ кезиги ийде-чыдузын јылыйтканын јӧптӧӧри керегинде» Алтай Республиканыҥ јасагыныҥ 2-чи тизимине кубулталар кийдирери керегинде» республикан јасактыҥ ӱлекери шӱӱжилип кӧрӱлген. Бу сурак јанынаҥ јетирӱни Алтай Республиканыҥ депутады Мария Демина эткен. Јасактыҥ ӱлекеринде Горно-Алтайск каланыҥ ла муниципал аймактардыҥ јаандарын текшиалбатылык ӱнбериш ажыра талдаары айдылган болгон. Ол ӱлекер јанынаҥ шӱӱжӱ ӧткӧн кийнинеҥ сессия кӧп саба ӱндерле бу јасакчы баштаҥкайды јӧмӧбӧгӧн.

«Алтай Республикада јербойында бойы башкарынарыныҥ органдарын тӧзӧӧри ле ижи јанынаҥ бир канча сурактар ла Алтай Республикада јасакчы акттардыҥ кезиги ийде-чыдузын јылыйтканын јӧптӧӧри керегинде» Алтай Республиканыҥ јасагыла болзо, каланыҥ ла муниципал аймактыҥ јаанын муниципал тӧзӧлмӧниҥ чыгартулу органы конкурсный комиссияныҥ конкурстыҥ уч-турулталары аайынча адаган кандидаттардыҥ тоозынаҥ тудат. Анайда тудулган башкараачы јербойында администрацияны башкарат.

«Алтай Республиканыҥ кыйалтазы јогынаҥ медициналык страхование аайынча территориальный фондыныҥ 2020 јылга ла темдектелген 2021 ле 2022 јылдарга бюджеди керегинде» Алтай Республиканыҥ јасагына кубулталар кийдирери керегинде» республикан јасак јарадылган. Бу јасактыҥ ӱлекери аайынча јетирӱни Алтай Республиканыҥ ТФОМС-ыныҥ директоры Ольга Корчуганова эткен. Оныҥ темдектегениле, кубулталарды ајаруга алза, ТФОМС-тыҥ бюджединиҥ кеми 2020 јылда кирелтелер аайынча 5033872,8 муҥ салковой, чыгымдар аайынча — 5063783,3 муҥ салковой болор. Дефициттиҥ кеми — 29910,5 муҥ салковой. Јетпей турган бу акча јылдыҥ башталганында бирлик счетто чукталган акчаныҥ шылтузында бӧктӧлӧр.

О. Корчуганованыҥ јартаганыла, кубулталарды јарадары керектӱзи бир канча ууламјылар аайынча ӱзеери акча келгедийиле колбулу.

Парламентарийлер «Алтай Республика-ныҥ башчызыныҥ, Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ талдаштары керегинде» Алтай Республиканыҥ јасагына кубулталар кийдирери керегинде», «Алтай Республиканыҥ депутаттарыныҥ талдаштары керегинде» Алтай Республиканыҥ јасагына кубулталар кийдирери керегинде», «Алтай Республикада референдумдар керегинде» Алтай Республиканыҥ јасагына кубулталар кийдирери керегинде» јасактардыҥ ӱлекерлерин такып кӧрӱп, баштапкы, экинчи ле адакы кычырыштарла јараткан.

2002 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 12-чи кӱнинде јарадылган «Россия Федерацияныҥ граждандарыныҥ талдаачы тап-эриктериниҥ ле референдумда туружары аайынча тап-эригиниҥ тӧс быжулаштары керегинде» 67-ФЗ таҥмалу федерал јасак ол кубулталарды кийдирериниҥ тап-эриктик тӧзӧлгӧзи болуп јат.

Јасактардыҥ ӱлекерлеринде айдылганыла, Россия Федерацияныҥ граждандарына эрчимдӱ талдаачы тап-эрик ӱнбериштиҥ кӱни ӧдӧр тушта олордыҥ 18 јажы толуп калган болзо, олор «Мобильный избиратель» деген технологияны тузаланза, болгон јеринде регистрация ӧткӧн тушта берилет. Анайда ок кандый улус талдаштар ӧйинде талдалып тудулбазы јанынаҥ элбек јартамал эдилген.

Талдаштар ӧткӱрер тушта теҥ-тай аргалар болорын јеткилдеерге, бир мандатту округтардыҥ бӱгӱнги схемазына кубулталар кийдирер аргалузы темдектелет: округтагы ӱнбереечилердиҥ тоозы ӱнбереечилердиҥ канча кире болорыныҥ орто нормазынаҥ билдирлӱ башкаланып турза (20 %, једерге кӱч ле ыраак јерлерде — 40 %). Ат аданып койгон талдаачы биригӱниҥ государственный регистрациязы керегинде документти јаҥыс ла бӱдӱреечи јаҥныҥ федерал јондык биригӱлердиҥ регистрациязыныҥ бӧлӱгинде чыдулу органы эмес, је анайда ок оныҥ территориальный да органы берер аргалузы чокымдалган.

Анайда ок колсалыштар јууры јанынаҥ иш, колдор салылган тооломдорды шиҥдеп кӧрӧри аайынча тап-эриктик колбуларды јарандырарына ууландырылган кубулталар эдери темдектелет.

Сессияда Алтай Республиканыҥ Јондык палатазыныҥ парламенттиҥ адынаҥ турчыларын јӧптӧӧриниҥ сурагы кӧрӱлген. Рейтинговый ӱнбериш ажыра 18 кандидаттаҥ 9 кандидат јӧптӧлгӧн:

Донбай Лаврентий Сергеевич, епархияныҥ миссионер бӧлӱгиниҥ башкараачызы, Горно-Алтайсктагы Храм преображения Господняныҥ клириги («Орус Православный Церквениҥ горноалтайский епархиязы» РО (Московский патриархат);

Ищенко Андрей Геннадьевич, «Алтай Республиканыҥ профсоюзтарыныҥ организацияларыныҥ биригӱзи» биригӱниҥ  председатели («Алтай Республиканыҥ профсоюзтарыныҥ организацияларыныҥ биригӱзи»);

Красиков Евгений Евгеньевич, «Агашэлитстрой» ООО-ныҥ коммерческий директоры (С. Т. Пекпеевтиҥ адыла адалган коммерциялык эмес фонд);

Лашутин Валерий Михайлович, «Аэропорт Горно-Алтайск» АО-ныҥ авиационный јеткер болдыртпазы аайынча службазыныҥ шиҥжӱ ӧткӱрер группазыныҥ сменазыныҥ јааны («Десантниктердиҥ Алтай Республикада биригӱзи» РОО);

Малчинов Николай Михайлович, пенсионер («Россияныҥ пенсионерлериниҥ биригӱзи» деп Текшироссиялык јондык организацияныҥ Алтай Республикада республикан бӧлӱги);

Охтаубаев Жанболат Аятпекович, «Алтай Республиканыҥ мусульмандарыныҥ кӧгӱстик  башкартузы» деп централизованный мӱргӱӱл организацияныҥ муфтийи («Алтай Республиканыҥ мусульмандарыныҥ кӧгӱстик башкартузы» деп централизованный мӱргӱӱл организация);

Таханова Айсура Альбертовна, Алтай Республиканыҥ албаты художественный узаныштар аайынча «Алтай кийис» деп ассоциациязыныҥ президенти (Алтай Республиканыҥ албаты художественный узаныштар аайынча «Алтай кийис» деп ассоциациязы);

Торбоков Арчын Владимирович, Алтай Републиканыҥ Јондык палатазыныҥ эл-јондык колбулар аайынча специалисти (Буддисттердиҥ Горно-Алтайсктагы «Ак-Буркан» деген јербойындагы мӱргӱӱл организациязы);

Яйтаков Айабас Менунчиевич, АР-дыҥ «Олимпий резервтиҥ спорт школы» БУ-зыныҥ директоры («Алтай Республиканыҥ самбо ло дзюдо аайынча федерациязы» РОО).

Сессия Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ Государственный Думаныҥ председатели В. В. Володинге, РФ-тыҥ ӱредӱлик аайынча министри С. С. Кравцовко государственный ла муниципал ӱредӱлик организацияларда ӱренип, тӧс текшиӱредӱлик программаларды бӱдӱрип турган ӱренеечилерди каланыҥ округы ичинде акча тӧлӧтпӧзинеҥ тартарын тӧзӧӧри јанынаҥ сурак аайынча баштанузын јараткан. Мында куучын ӱренеечилерди акча тӧлӧтпӧзинеҥ тартарыныҥ тӧзӧлгӧлӧриниҥ тооломын элбедери ле андый тартышты каланыҥ ичинде ӧткӱрерин темдектеери керегинде ӧдӧт.

Сессияда анайда ок ӧскӧ дӧ сурактар кӧрӱлген ле олор аайынча јӧптӧр јарадылган.

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ пресс-службазы