Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Јондык совет: улустыҥ сурагын чыҥдый бӱдӱрерге

19.10.2020

Алтай Республиканыҥ ичбойындагы керектер аайынча министри Павел Гаврилин јуун ӧткӱрип, тергеелик МВД-ныҥ јондык совединиҥ јаҥы турчыларына кере бичиктерин табыштырды. МВД-ныҥ јондык совединиҥ јаҥы турчыларыныҥ ижи эмди башталган деп айдарга јараар. Оныҥ јаҥы турчыларыныҥ тоозына јаҥкорыычылар, республикан СМИ-лердиҥ ле јондык биригӱлердиҥ башкараачылары, онойдо ок кудай јаҥныҥ конфессияларыныҥ јаандары кирдилер.

Бу јондык советтиҥ јааны, РФ-тыҥ  коруланыш аайынча министерствозыныҥ ветераны Сергей Денчик совет ижин улалтып јатканыла уткуп, удостоверениелер орой берилип јатканы ороондо тура берген эпидемиялык айалгала колболу болгонын темдектеди. Пандемияныҥ айалгазы там ла курчып та турган болзо, је јондык совет ижин бӱдӱрип, полиция ла улус ортодо болуп турган курч сурактарда туружар, аайлажарына болужар ла јартамалду ижин кӧндӱктирер деп, ол бӱдӱмјиледи.

Министр Павел Гаврилин јондык совет тӧзӧлгӧ-нинеҥ ала ижи эрчимдӱ болуп, оныҥ ӧткӧн ӧйдӧги турчылары тургузылган амадуларын бӱткӱлинче бӱдӱргенин темдектеген. Ӧйдиҥ ле јаҥныҥ солынталарыла кожо сурактар солынган, тӱзедилген, курчыдылган да болзо, текши амадулар уч-турулталарга јединген. Советтиҥ ӧткӧн ӧйдӧ турчылары полиция ла јон ортодогы оҥдошпостор, јаҥбузуштар астазын, эптӱ-јӧптӱ куучын-эрмек болзын дегенине бойлорыныҥ ӱлӱзин кыйалтазы јогынаҥ кошкон.

—Улустыҥ полицияныҥ ишчилерине тоомјылу баштаныжы элдеҥ ле озо бу ишчиниҥ кылык-јаҥынаҥ, улусла куучындажып, иштеп билеринеҥ, чике бойыныҥ ченемелинеҥ камаанду. Улус полицияга качан баштанып јат? Качан болуш керек болзо, качан кандый да курч сурактардыҥ аайына чыгарга полицияныҥ ижи керек болзо… Улус полицияныҥ ижин, ишчизин тоозын деп, кажы ла баштануга, кажы ла кижиге аҥылу, тоомјылу баштаныш, кижиниҥ тургускан сурагына чокым каруу керек.   Чындык каруу. Тургузылган кажы ла сурак аайынча чыҥдый иш ӧткӱрилип, кажы ла кижини государство каршулу керектердеҥ ле јаҥбузуштардаҥ корып алар деген арга-јаҥ чындык јарталар ла кӧргӱзилер учурлу – деп, министр аҥылаган.

Јондык советтииҥ турчызы, «Алтайдыҥ Чолмоны» республикан газеттиҥ баш редакторы Айсулу Кыйгасова јон ло министерство ортодогы мындый колбу-иш јаан учурлу деп темдектеген. Анчада ла социальный дейтен институттардыҥ ижи ле полицияныҥ ижи коштой барып, эптӱ куучын болзо, јон ортодогы кӧп сурактардыҥ аайына чыҥдый чыгар аргалар бар деп, ол чокымдаган.

Јондык советтиҥ турчыларыныҥ алдында кӧп тоолу сурактар ла ууламјылар туруп јат. Олордыҥ тоозында бӱгӱнги кӱнде турган курч сурактарды шӱӱжери, министерствоныҥ эткен баштаҥкайларына эксперт баа-чуу берери, бастырароссиялык акцияларда ла јонјӱрӱмдик ууламјылу ӱлекерлерде туружары. Онойдо ок јаш ӱйени таскадарына ууландырылган иш ӧткӱрери.

МВД-ныҥ јондык совединиҥ бу турчыларыныҥ баштапкы ижи деп, «Гражданский мониторинг» деген   акцияны адаар керек. Олор бу акция-иште туружып, МВД-ныҥ миграцияныҥ сурактары  аайынча бӱлӱгинде болуп, оныҥ ижиле танышкан. Јондык советтиҥ турчылары Александр Вилисов ло Амангельды Кобдобаев, тап-эригине келижип турганы аайынча, Горно-Алтайск каланыҥ миграция јанынаҥ бӧлӱгинде болуп, улуска госјеткилдештер канайда эдилип турганын чокымдап кӧргӧндӧр.

Республикан МВД-ныҥ миграция аайынча бӧлӱгиниҥ јааны полицияныҥ подполковниги Сергей Евсеенко бӧлӱктиҥ ижи керегинде мынайда куучындаган: «Эки јыл кайра миграция аайынча бӧлӱк јаҥы турага кӧчкӧн. Јаҥы тура тудулганы бӧлӱктиҥ ижин чыҥдый бӱдӱрерине ӧнӧтийин ууландырылган. Улус, кенек те улус госјеткилдештерди аларга, документтерин јазаарга шыралабазын деп,  бастыра сурактарын бир јерде бӱдӱрери эптӱ болзын деп амадаган иш бӱгӱн чыҥдый барып јат. Бӱгӱнги кӱнде миграция аайынча бӧлӱкте 17 бӱдӱм госјеткилдештер эдилет. Онойдо ок улустыҥ паспортторын солыыры, јадып турган јеринде регистрация-учетко турары, суруу-адрес аайынча јетирӱлер берери ле оноҥ до ӧскӧ кӧп иш ӧткӱрилет.

Сергей Евсеенконыҥ темдектегениле болзо, улус документтерин јазадарга, сурактарын бӱдӱрерге, электрон эп-арганы тузаланып турганы улустыҥ ла бӧлӱктиҥ ишчилериниҥ ӧйин астадып јат. Кажы ла кӱн миграцион бӧлӱктиҥ ишчилери ондор тоолу улусла иштейдилер. Документтерин Интернет ажыра (Госјеткилдештер деп портал ажыра) јазатканы учун (паспорт солыганы, ол эмезе јаҥы ла алганы, загранпаспорт јазатканы учун) пошлина-тӧлӧмирлер 30 процентке астаарын темдектеер керек.  Јылдыҥ башталганынаҥ ала МВД-ныҥ миграция аайынча бӧлӱгине 17 муҥнаҥ ажыра баштанулар болгон ло 17 муҥнаҥ ажыра госјеткилдештер эдилген.

Онойдо ок миграцион бӧлӱкте улуска эки компьютер белетелген ле иштеп јат. Айылында компьютер јок улус документтерин мында јазап,  электрон бӱдӱм аайынча белетеп, табыштырар аргалу. Компьютерле јазап иштеп билбес улуска бӧлӱктиҥ ишчилери болужын јетирет. Јетирӱлик стендтерде керектӱ бастыра документтер јазаптыра бичилип темдектелгенин база айдар керек. Кижи кажы ла јарт эмес сурагы аайынча бӧлӱктиҥ ишчизине баштанбай, бу ла стендтердеҥ кӧрӱп алат.

Сергей Евсеенко ороондо ло республикада турган кӱч эпидемиялык айалгаларда иш канайда барып турганын база темдектеген. Келген улус медициналык маскалу болоры, бӧлӱк колдорын јунар антисептиктерле јеткилделери, улус ортодо дистанция-јер болоры – бу некелтелерди кыйалтазы јогынаҥ бӱдӱрип јат.

Јондык советтиҥ турчылары келген улусла куучын-эрмек ӧткӱрип, миграцион бӧлӱктиҥ ишчилериниҥ ижи, улуска баштаныжы, ижин бӱдӱргениниҥ чыҥдыйы керегинде сурактар бергилеген. Улус бӧлӱктиҥ ишчилери ижине бийик каруулу, улуска тоомјылу ла ајарулу баштаныш болгонын темдектегени учурлу.

МВД-ныҥ јондык соведи ижин улалтып, улус ла полиция ортодо курч сурактар бир буудагы јогынаҥ, ак-чек бӱтсин деп амадаган ижин баштап койды.

Алтай Республика аайынча МВД-ныҥ пресс-службазы

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина