Алтайдын Чолмоны

Эне сӱӱжи – бӱткӱл телекей

27.11.2020

Майма аймактыҥ Урлу-Аспак јуртында јуртап јаткан Владимир ле Наталья Тебековтордыҥ билези јаҥыс та аймак кеминде эмес, је анайда ок тала да кеминде элбеде јарлу. Кычыраачыларды эки балазыныҥ сӱӱген энези, баркаларыныҥ кару јааназы, Наталья Васильевнаныҥ једимдериле таныштырып ийели.

Тебековтордыҥ нак билезиниҥ јаан уулы Айас школдыҥ кийнинеҥ эл университетте ӱренген. Ӱренип тура, јиит уул «Јылдыҥ эҥ артык ӱренеечизи» деп јолду адаткан. Айас ӱредӱни ле спортты бир ууламјыла кӧнӱ апарган. Ӱредӱге, спортко јилбӱзи ада-энезинеҥ, олордыҥ таскамалынаҥ јолын алынган. Јииттиҥ јаан спортто једимдери де јаан, кайралдары да кӧп. Кӧп тоолу ороондордо ӧткӧн јаан маргаандарда эрчимдӱ, јеҥӱлӱ турушкан. Темдектезе, Босния-Герцоговинада, Грузияда рафтингле ӧткӧн Европаныҥ чемпионаттарында чемпионныҥ бийик адын адаткан.  Японияда рафтингле ӧткӧн телекейлик чемпионатта туружып, экинчи јерге чыккан. Ол «Спорттыҥ узы» деп атла адаткан. Тургуза ӧйдӧ Айас айыл-јуртту, эки уулыныҥ сӱӱген адазы, ДСЮШ-да тазыктыраачы болуп иштеп јат. Уулчактарын спортло јилбиркедип, бӧкӧ, чыйрак, су-кадыгы бек, недеҥ де јалтанбас эдип таскадар амадулу.

Ада-энезиниҥ эрке-торко кызычагы Айсулу В. К. Плакастыҥ адыла адалган ресгимназияны мӧҥӱн медальла божодып, Новосибирсктеги  государственный технологический университетке кирип, оны 2018 јылда једимдӱ тӱгескен. Билелӱ, јап-јакшынак уулчактыҥ кару энези. Билезиле Бийскте јуртап јат.

Наталья Васильевна балдарына бийик ӱредӱ берип, албатызына тузалу улус эдип таскадып, јӱрӱмниҥ јаан јолына чыгарып салды. Тоомјылу энеге кандый да ӧйдӧ тала да, аймак та, јурт та кеминде ӧткӱрилип турган кӧдӱриҥилерде быйанду сӧстӧр айдылат.

Наталья Васильевнаныҥ эш-нӧкӧри Владимир Тимофеевич педучилищениҥ физкультурный бӧлӱгин божоткон. Тургуза ӧйдӧ олор экӱлези Урлу-Аспак јуртыныҥ школында иштегилейт.

Владимир Тебеков ады јарлу ус. Ол агашла узанат. Айыл-јуртка керектӱ јӱзӱн-башка тудунар-кабынар эдимдерди кееркедип белетейт. Эл-јонныҥ јаан байрамдарында, кӧрӱ-маргаандарында јилбиркеп туружат. Ӧскӧ устардаҥ ӱренет, бойы да билериле ӱлежип јӱрет.

Наталья Васильевна школдо  алтай тилин јакшы билбес балдарды тӧрӧл тилине  ӱредет. Онойдо ок бу  ижиле коштой ол калыктыҥ  јаҥжыккан чӱм-јаҥын башка-башка ууламјыларла апарат.  Школдо ӱренчиктерле, ӱредӱчилерле чӱм-јаҥын ӧмӧ-јӧмӧ тудуп, јакшынак байрамдарды белетеп ӧткӱрет.

Ченемели байлык ӱредӱчи Наталья Тебекованыҥ айтканыла, аймактыҥ эл-јоныныҥ да, балдарыныҥ да санаазында азый АР-дыҥ культуразыныҥ министри болгон Карагыс Ялбакованыҥ айткан сӧстӧри ундылбай, ичкери јолго јаан тебӱ, ийде берген болуптыр. «Урлу-Аспак јуртта мындый учурлу, јараш, сӱрлӱ Чага байрамды ӧткӱргенигер јакшы керек. Урлу-Аспак јуртка быйанар јетсин» – деп, К. Ялбакова айткан эди.

Оноҥ ло бери Урлу-Аспак ла Сайдыс јурттар кажы ла јыл Чага байрамды элижип-селижип ӧткӱрет. Наталья Васильевна топшуурла, комусла сӱреен јакшы ойноп јат. Натальяныҥ ла Владимирдиҥ билези орус албатыныҥ ортозында јаан байрамды белетеп, башкарып, бастыра эл-јонды јилбиркедип јатканы јеҥил иш эмес. Је онойдо ок ӧмӧ-јӧмӧ апарып јаткан јайаан ижиниҥ тузазы, јандырузы иле.

Наталья Васильевнаныҥ једимдӱ, јозокту ижи учун кайралдаткан Кӱндӱлӱ грамоталары, Быйанду самаралары кӧп. Темдектезе, ол 2001 јылда аймакта ӧткӧн «Јылдыҥ ӱредӱчизи», 2002 јылда «Алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи» деген талалык кӧрӱ-маргаандарда эрчимдӱ турушкан. Кандый ла кӧрӱ-маргаанда бу ӱредӱчиниҥ ижи јолду баалалат. Јурттыҥ школында педагог-тӧзӧӧчи, јонјӱрӱмдик  педагог болуп иштеген. Мынайып, одус јылдыҥ туркунына ак-чек, једимдӱ иштегенин темдектеер керек.

Быјыл Майма аймакта Н. В. Тебекованыҥ ижи бийик баалалып, оныҥ фотојуругы Кӱндӱниҥ доскозында  чыгарылган. Јалакай эне, тоомјылу ӱредӱчи тегин отурарын сӱӱбес. Јаантайын јондык иште, јӱзӱн-башка кӧрӱ-маргаандарда туружат. Алтай улустыҥ «Јӱргенге јӧргӧм илинер, јатканга јам јуулар» деп кеп сӧзи тегиндӱ айдылбаган ине.

Бу да кызалаҥду ӧйдӧ ол ижин (дистанционно) апарып ла јат.  Тоолу кӱн кайра ол бастырароссиялык кӧрӱ-маргаанга «Нацияныҥ оморкодузы»  деген ле «Ӱренеечилердиҥ ле јашӧскӱримниҥ граждан-тӧрӧлчи таскамалыныҥ тӧзӧлгӧзи этнокультурный тӧс јер» деп адалган иштерин ийген.

Наталья Васильевна Тебекова (кыс ӧбӧкӧзи Майманакова) Кӱӱ (Куйус) деген јараш јуртта Василий ле Екатерина Майманаковтордыҥ јаан ла нак билезинде чыккан-ӧскӧн. Биледе алты бала чыдаган. Ол ӱч акалу, эјези, сыйнызы бар.

Кӱӱдеги сегисјылдык школды божодып, педучилищеге ӱренерге кирген. Онойып, 1990 јылдаҥ ала Урлу-Аспактыҥ школында иштеп јат. Мында оныҥ сӱӱген ижи, билези, јерлештери.

Туулу Алтайдыҥ энелерин, јаанактарын, онойдо ок Наталья Васильевнаны Энениҥ кӱниле уткуп, су-кадык, айыл-јуртында амыр-энчӱ, бала-барказы јаантайын јаҥыс ла сӱӱнчини, сӱӱшти сыйлазын деп акту кӱӱнимнеҥ кӱӱнзейдим.

Т. КОНГУНОВА, Кырлык јурттаҥ