Электромобильдерге баштапкы станция

24.12.2020

Јаҥар айдыҥ 22-чи кӱнинде энергетиктиҥ профессионал байрамы темдектелет. Бу кӱн «Россети Сибирь» компания «Горно-Алтайск» аэропорттоҥ ыраак јокто «Амза» деп агропарк тудулып јаткан јерде электромобильдерге керектӱ баштапкы зарядный станцияныҥ (ЭЗС) кӧдӱриҥилӱ ачылтазын ӧткӱрген.

Бу объект Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ ла «Россети Сибирь» компанияныҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижиниҥ шылтузында тудулган. Зарядный станцияны тударына јаан камаанын «Солнечная энергия +» ООО јетирген деп темдектеер керек.

Кӧдӱриҥилӱ ачылтада Алтай Республиканыҥ тергеелик ӧзӱм аайынча министри Олег Пьянков јуулган улусты тергеениҥ башчызыныҥ, башкаруныҥ председателиниҥ ле бойыныҥ адынаҥ баштапкы электрозаправочный станцияныҥ ачылганыла уткуп, мынайда айткан:

–Алтай Республиканыҥ јериниҥ 25 проценти заповедниктер ле ар-бӱткендик парктар болуп јат. Бистиҥ тӧс амадуларыстыҥ бирӱзи – республикабыстыҥ статузын ороонныҥ эҥ ару тергеелериниҥ бирӱзи эдип, келер ӱйелерге чеберлеп алары. Оныҥ учун альтернативный энергетиканы ӧскӱрери бистиҥ амадуларыстыҥ база бирӱзи болуп јат. Бис орныктырылып турган энергетиканыҥ кластерин тӧзӧп алганыс. Бӱгӱн баштапкы электрозаправочный станция ачып јадыс. Мынызы тургускан амадубыска једерге эткен алтамдардыҥ база бирӱзи деп айдар керек. Мындый кӧдӱриҥилӱ ачылта Энергетиктиҥ кӱнинде ӧдӱп јатканы база учурлу. Бу кӱнде бастыра јуулган улуска су-кадык, эрчим, бийик кӱӱн-санаа кӱӱнзеп, келип јаткан Јаҥы јылла уткуйдым!

Бис орныктырылып турган энергетиканыҥ кластерин тӧзӧп алганыс

Министр уткуулду сӧзин айткан кийнинеҥ, Адылбек Камитович Балабаевке «Россия Федерацияныҥ нерелӱ энергетиги» деп ат-нерениҥ темдегин табыштырган. (Бу кайралды алган кижи керегинде бичимелди 5-чи бӱктеҥ кычырыгар. Авт.)

«Россети Сибирь» ПАО-ныҥ филиалы – «Горно-Алтайсктыҥ электрический сетьтериниҥ» директоры Николай Шепырев јуулган улусты бу учурлу керек-јаракла база уткуган. Оныҥ айтканыла болзо, бу электрозаправочный станция – «Россети Сибирь» компания тургускан јирмезинчи юбилейлик электрозаправка. Ол Алтай Республиканыҥ ичинде баштапкы мындый объект болуп, тергееде автомобильный транспорттыҥ электрофикациязына ууламјылалган јаан комплексный программаныҥ башталганын керелейт. Алтай Республика экология јанынаҥ ару тергее болуп јат. Оныҥ да учун мындый заправочный станциялар тудулганы экологиялык айалгага јарамыкту болор.

Николай Шепырев быјыл Энергетиктиҥ кӱнинде анайда ок ГОЭЛРО-ныҥ планыныҥ 100 јылдыгы темдектелип јатканы керегинде куучындаган. ГОЭЛРО-ныҥ планы Россияныҥ электрофикациязыныҥ планы болгон. Ол јаҥыс ла тӧрӧл энергетиканыҥ ӧзӱминиҥ эмес, је анайда ок бастыра ороонныҥ экономиказыныҥ ӧзӱминиҥ баштапкы јарамыкту планы болгон. 100 јыл кайра ороон ичинде электролампочкалар кӱйӱп баштаган эди. 100 јыл ӧткӧн соҥында, бис Алтай Республикада баштапкы электрозаправочный станцияны ачканыс.

Республика тузаланып турган энергияныҥ 50% кирези орныктырылып турган энергиядаҥ келет

Николай Шепырев тергеениҥ башкарузы мынаҥ да ары бу иштерди јӧмӧӧр деп иженгенин угусты.

«Солнечная энергия +» ООО-ныҥ генеральный директоры Андрей Ялбаков кӧдӱриҥилӱ ачылтага келген улусты бу учурлу керекле колбой уткуп, мынайда айткан:

–Он-он эки јыл кайра, качан бис альтернативный энергетиканы ӧскӱрип баштаарыста, бу баштаҥкайга удура болгон улустыҥ тоозы база кӧп болгон. Бӱгӱн республика тузаланып турган энергияныҥ 50 проценти кирези орныктырылып турган энергиядаҥ келет. Он јылдыҥ тургунына бис 120 МВт энергия берер станциялар тудуп салганыс. Бӱгӱн бис тӱӱкибисте јаҥы бӱкти ачып јадыс. Тергеебисте бу баштапкы электрозаправка. Ӱч-тӧрт ай кайра «МРСК Сибири» компаниядаҥ мындый заправка тударыла колбулу шӱӱлте эдилген. Оны кайда тутканы јарамыкту болгодый деген баштануны «Солнечная энергия +» јӧмӧп, тудулып јаткан «Амза» агропаркта јер берген.

Андрей Ялбаковтыҥ айтканыла, бу заправка турган јер јайгыда јарандырылар. Озолондыра темдектелгениле, мынаҥ ары анда бир уунда тӧрт кӧлӱкти заправлять эдер заправка тургузылар. Тургуза ӧйдӧ анда бир уунда эки кӧлӱктиҥ заправказы эдилер аргалу.

«Солнечная энергия +» ООО-ныҥ генеральный директоры «МРСК Сибири» компанияга, республикан башкаруга ӧмӧ-јӧмӧ иш учун быйанын айдып, јуулган улусты Энергетиктиҥ кӱниле уткуган. Адылбек Камитовичти аҥылап темдектеп, бу кижи ижин МРСК-да баштаганын, оноҥ «Солнечная энергия +» компанияда иштегенин, Российский Федерацияда кӱнниҥ чогыныҥ ийдезиле иштеер станцияныҥ баштапкы узы болгонын, амыралтага бу компаниядаҥ барганын айткан.

Тергеебисте баштапкы электрозаправочный станцияныҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында Горно-Алтайсктаҥ Алексей Черепановко мында заправка эдерине керектӱ карта табыштырган. Бу кижи тергеебисте электромобиль алган баштапкы улустыҥ бирӱзи. Оныҥ айтканыла болзо, ол электромобильди садып алала, ГАИ-ге регистрация эдип барарда, республикада экинчи кижи электромобильдӱ боло берди деп айдышкан. Чындап, Алексей Черепанов бу заправкадаҥ бир јыл туркунына акча тӧлӧбӧзинеҥ заправка эдер аргалу.

Баштапкы солун объект ачылган. Тургуза ӧйдӧ Туулу Алтайда бир канча ЭЗС тудары аайынча иштер ӧткӱрери темдектелет. Мындый заправкалар озо ло баштап тӧс туристический экомаршруттар аайынча Алтын-Кӧлдӧӧн барган јолдо тудулар.

Бистиҥ республикада эки кижи электромобильдӱ

«Россети» компанияга Россияныҥ јеринде электрозарядный станциялар тӧзӧӧри ле элбедери «Цифровая трансформация 2030» программа аайынча эдетен иштердиҥ тӧс ууламјыларыныҥ бирӱзи болуп јат.

Сибирьдиҥ ле Ыраак Кӱнчыгыштыҥ јерлеринде ЭЗС-тардыҥ сетьтерин ӧскӱрери аайынча ӱлекерде чокумдалганыла болзо, станцияларды тургузар тушта эки суракка ајару эдилет. Баштапкызы – коомой экологический айалга. Мындый айалгалу тергеелердиҥ јаҥдарыныҥ органдарына автомобильдердиҥ ыш-таштанчыларыныҥ кемин астадары јанынаҥ ижине болужары. Экинчизи – Алтай Республикадый кейи ару, экология јанынаҥ јарамыкту айалгалу тергеелерде јилбилӱ эко-инфраструктура тӧзӧӧри, тергеениҥ туристический кластериниҥ ӧзӱмине камаанын јетирзин деп.

Алтай Республикада электромобильдерге керектӱ баштапкы зарядный станцияны (ЭЗС) тудары аайынча ӱлекерге «Россети Сибирь» компания 3,6 миллион салковой чыгарган эмтир. Бир уунда эки электромобильге тӱрген зарядка берер станцияныҥ ийдези 100 кВт. Мындый заправка электромобильге једер зарядканы 30-40 лӧ минут ӧйдиҥ туркунына берип ийер аргалу. Тегин ЭЗС-тарда электромобильдер оноҥ узак ӧйдиҥ туркунына зарядка алат. Бу станция садуда бар бастыра электромобильдерге јараар. Ол телекейлик некелтелерге келижип јат.

К. ЯШЕВ

Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина