Аргачылыктыҥ ижине госшиҥжӱ ӧткӱрериниҥ айалгазы

28.12.2020

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председателиниҥ ижин бӱдӱреечи Герман Чепкинниҥ башкарганыла Башкаруныҥ чазы ӧткӧн. Оныҥ туружаачылары «Коронавирустыҥ југуш оорузыныҥ (COVID-19) таркаган айалгазында аргачылыктыҥ ижине государственный шиҥжӱ ӧткӱрери аайынча керектердиҥ Алтай Республикада бӱдӱп турганы керегинде» деп суракты шӱӱшкендер.

Јуунда Алтай Республиканыҥ депутаттары, АР-дыҥ экономикалык ӧзӱм ле ар-јӧӧжӧлик колбулар аайынча министри Вячеслав Тупикин, ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министр Екатерина Поварова, АР-дыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызыныҥ ижин бӱдӱреечи Александр Сафронов, АР-дыҥ башчызыныҥ, башкарузыныҥ председателиниҥ Бирлик аппарадыныҥ башкараачызыныҥ ордынчызы, ГПУ-ныҥ јааны Ирина Коробейникова, республиканыҥ прокурорыныҥ баш болушчызы Юлия Юркина ВКС-ныҥ ээжизиле турушкандар.

Сурак аайынча докладты АР-дыҥ экономикалык ӧзӱм ле ар-јӧӧжӧлик колбулар аайынча министри Вячеслав Тупикин эткен. Оныҥ темдектегениле, тергееде аргачылык ла ӧскӧ дӧ экономикалык иштиҥ субъекттерин јӧмӧӧри ле олордыҥ јасакла јилбӱлерин корыыры аайынча керектер кийдиргениле колбой, АР-дыҥ башкарузыныҥ «Алтай Республиканыҥ јеринде јаҥы коронавирустыҥ југуш оорузы таркааарына удурлажар керектер ле «Бийик беленде» деп ээжи кийдирери керегинде» деп 2020 јылдыҥ кандык айыныҥ 1-кы кӱниндеги јакааныла 2020 јылдыҥ кандык айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала кӱӱк айыныҥ 1-кы кӱнине јетире шиҥжӱ органдардыҥ шиҥжӱлӱ ижи кирелендирилген.

Министрдиҥ чокымдаганыла, 2020 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала юридический лицолордыҥ ла таҥынаҥ аргачылардыҥ ижин шиҥжӱлеери РФ-тыҥ башкарузыныҥ 2020 јылдыҥ кандык айыныҥ 3-чи кӱниндеги «2020 јылда государственный шиҥжӱни, муниципал шиҥжӱни ӧткӱрериниҥ аҥылулары ла государственный шиҥжӱниҥ, муниципал шиҥжӱниҥ органдарыныҥ юридический лицолордыҥ ла таҥынаҥ аргачылардыҥ ижин јылдыҥ сайын планла ӧткӱрерин белетеериниҥ Ээжилериниҥ 7-чи пунктына кубулта кийдирери керегинде» деп јӧби аайынча ӧткӱрилет.

Министр кичӱ ле орто аргачылыктыҥ реестрине кийдирилген юридический лицолордыҥ ла таҥынаҥ аргачылардыҥ ижине кандый учуралдарда планла эмес шиҥжӱлер ӧткӱрилип турганын айткан.

«Алтай Республикада шиҥжӱ-надзорный 8 орган тергеелик государственный шиҥжӱниҥ 19 бӱдӱмиле шиҥжӱлер ӧткӱрет. Алтай Республиканыҥ экономикалык ӧзӱм ле ар-јӧӧжӧлик колбулар аайынча министерствозы «Россия Федерацияныҥ субъекттеринде шиҥжӱ-надзорный ишти ӧткӱрери» деп адылу модельди бӱдӱрери аайынча координатордыҥ ижин бӱдӱрет» — деп, министр угускан.

Госшиҥжӱниҥ органдарыныҥ јетирӱзиле, 2020 јылдыҥ баштапкы јарымына јетире ӧйдӧ 207 шиҥжӱ ӧткӱрери токтодылган, олордыҥ 30-зы планда эмес, планда эмес 79 шиҥжӱ ӧткӱрилген. Олордыҥ 62-зи кичӱ ле орто аргачылыктыҥ реестрине кийдирилген юридический лицолордыҥ ла таҥынаҥ аргачылардыҥ ижине эдилген. Планда эмес шиҥжӱлердиҥ кӧбизи АР-дыҥ Роспотребшиҥжӱзине келижет деп, докладчик темдектеген. Онойдо ок ӧткӱрилген рейдтердиҥ, административный шиҥжӱ-јарташтардыҥ ла шиҥжӱниҥ ӧскӧ дӧ бӱдӱмдериниҥ тоозы керегинде јетирӱлердиҥ мониторинги ӧткӱрилет.

«Бӱгӱнги кӱнде аргачылардыҥ баштануларын кӧргӧниниҥ туррулталары аайынча јакшы кӧргӱзӱлер бар. Онойдо ок кичӱ аргачылыкты планла шиҥжӱлеерине токтоду 2021 јылдыҥ учына јетире узадылган, онызы аргачылыкка административный јӱкти астадар.

РФ-тыҥ башкарузыныҥ «2021 јылда юридический лицолордыҥ ла таҥынаҥ аргачылардыҥ ижине јылдыҥ сайынгы планла шиҥжӱлериниҥ пландарын тургузарыныҥ, 2021 јылда шиҥжӱлер ӧткӱрериниҥ аҥылулары ла государственный шиҥжӱниҥ, муниципал шиҥжӱниҥ органдарыныҥ юридический лицолордыҥ ла таҥынаҥ аргачылардыҥ ижин јылдыҥ сайын планла ӧткӱрерин белетеериниҥ Ээжилериниҥ 7-чи пунктына кубулта кийдирери керегинде» деп 2020 јылдыҥ кӱчӱрген айыныҥ 30-чы кӱниндеги Јӧби аргачылыкты орныктырарын тӱргендедер, онойдо ок шиҥжӱчилер ле аргачылар ортодо таҥынаҥ колбулар болорын астадар, онызы пандемияныҥ ӧйинде јаан учурлу» — деп, министр чокымдаган.

Депутаттар докладчикке сурактар бергендер. Герман Чепкин байрам кӱндерде турбазаларда кӧп улус болорын темдектеп, олордыҥ ижи канай шиҥжӱде тудуларын сураган.

АР-дыҥ ар-бӱткенниҥ байлыктары, экология ла туризм аайынча министри Екатерина Поварованыҥ каруузыла, бӱгӱнги кӱнде таҥынаҥ коруланарыныҥ ла дезинфекцияныҥ эп-аргаларыла јеткилделген турбазалар иштеп јат. Је ол ок ӧйдӧ текши улус азырайтан јерлер иштебес. Турбазалар бойлоры да санитарно-эпидемиологиялык ончо некелтелерди бӱдӱрерге јат, кем де ижин токтотсын деп кӱӱнзебейт деп, ол бӱдӱмјилеген.

Депутат Сергей Кухтуеков таҥынаҥ аргачыларга таҥынаҥ коруланар эп-аргалар аларына компенсация эдилери керегинде сураган. Вячеслав Тупикинниҥ каруузыла болзо, тургуза ӧйдӧ ондый ээжи тургузылбаган, је аргачыларга таҥынаҥ коруланар ла дезинфекция эдер эп-аргалар аларына јеҥилтилген кредит берилет (1%).

Депутат Аскар Тулебаев туризмниҥ базаларынаҥ каландардыҥ јуулып турганы керегинде сурак берген. Оныҥ ајарганыла, коронавирустыҥ пандемиязы келерде, кӧп турбазалар чучураган. Оноҥ озо олор кӧрӱнбеген. Оныла колбой, олорды каланныҥ чодына тургузары аайынча иштер ӧткӱрери керек болуп јат.

Сергей Ложкин анчада ла Турачак, Майма ла Чамал аймактарда кадастровый бааныҥ бийигин темдектеп, «јажыл тураларды» чотко аларда, кадастровый бааны такыптаҥ кӧрӧр шӱӱлте эткен. Вячеслав Тупикинниҥ јартаганыла, «кадастровый реформа» ӧткӱрилерде, бааны бийиктедер эмес, карын, чындык баа тургузар амаду болгон.

Асет Заргумаровтыҥ ајарганыла, бу сурак профильный комитеттиҥ шиҥжӱзинде туруп јат, оны депутаттар ла ӧскӧ дӧ јилбиркегендер 2021 јылдыҥ баштапкы јарымында шӱӱжер.

Ӧрӧги суракты шӱӱжеринде онойдо ок депутаттар Виктор Ромашкин, Аскар Тулебаев, Борис Бидинов, Асет Заргумаров, Сергей Кухтуеков, Сергей Ложкин турушкандар.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина