Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Балдарды эне тилине бурыыр амадула…

18.01.2021

Јарлу алтай поэт, драматург, кӧчӱреечи, Алтай Республиканыҥ эл бичиичизи, Россияныҥ Бичиичилер отогыныҥ турчызы Шатра Шатиновтыҥ «Телекейлик классика алтай тилле» деп адалган бичигин республикан чӱмдӱ бичик кепке базар «Алтын-Туу» байзыҥ-јурт кепке базып чыгарды.

Шатра Шатинов телекейдиҥ классиктериниҥ, драматургтарыныҥ чӱмдемелдерин-пьесаларын алтай тилге мӧрлӱ кӧчӱрген ле олор эл театрдыҥ сценазында једимдӱ тургузылган ла тургузылат.

Ойын-кӧргӱзӱниҥ једими режиссердоҥ ло кӧчӱреечидеҥ кӧнӱ камаанду. Нениҥ учун дезе алтайлап тургускан ойын-кӧргӱзӱ, бого ӱзеери ол ус кӧчӱреечиниҥ ижи болзо, алтай улуска јуук болорында алаҥзу јок. Шатра Шатинов чӱмдӱ сӧстиҥ узы, сӧстиҥ ийдезин, ӧзӧгин сезер аҥылу кӧрӱмдӱ, сезимдӱ болгонын оныҥ чӱмдемелдери, кӧчӱрмелери недеҥ де артык керелейт.

Бичикке Шатра Шатиновтыҥ кӧчӱрген Уильям Шекспирдиҥ «Гамлет», «Ромео ло Джульетта», Эдуардо де Филиппоныҥ «Цилиндр» деген трагедиялары кирди.

Шатра Пепишевич јирмезинчи чактыҥ тогузонынчы јылдарында Москва јаар М. С. Щепкинниҥ адыла адалган театральный училищеде ӱренип турган алтай труппаныҥ балдарына ӱредӱчи болуп иштеерге барып јӱрген болгон. Эл театрга керектӱ јаҥы балдарды алтай тилине ӱредери јанынаҥ бичиичини сураарда, ол јӧпсинген ле бу ишти ак-чек бӱдӱрген. Бичикте филоло-гия билимдердиҥ докторы, литературовед Нина Киндикованыҥ «Шатра Шатиновтыҥ салымы ла кӧчӱрмелери» деп адалган бичимели јарлалды.

Ол ӧйдӧ бичиичи бу ӧрӧ адалган бичимелдиҥ авторына алтай тилди ӱредер бичиктерди аткарып ийзин деген суракла баштанган болуптыр. Ол самарада: «Мастерствоныҥ урогында ӱнле јарт кычырарын ӧткӱрип, тыҥдап, тӱзедип турум. Балдар јакшы, билерге, ӱренерге јат. Тӧс јакылта — эне-тилге бурыырга, албатыныҥ куучын-тилине кӧндӱктирери» деп айдылганы бичиичиниҥ јайаандык ижиниҥ, энчи-байлыгыныҥ тӧс амадузы, кычырузы деп айдар керек.

Оныҥ кӧчӱрме ижиниҥ јаркындузын, тыҥыттузын кажы ла ижи сӱрекей бийик кеминде кӧргӱзет. Темдектезе, Ш. Шатинов Н. Гогольдыҥ «Ревизор» деген комедиязын алтай тилге 1994 јылда кӧчӱрген. 2014 јылда, јирме тӧрт јылдыҥ бажында, оны Эл театрда режиссер Эмма Иришева једимдӱ тургускан эди.

Шатра Шатинов бойыныҥ чӱмдемелдеринде, кӧчӱрмелеринде јиит ӱйеге тӧрӧл тилиниҥ байлыгын, кӱӱзин, ӧзӧгин, ийдезин ырыс-кежик эдип артыргысканы оморкодулу. Бичикке кире сӧсти Эл театрдыҥ директоры Светлана Пешперова, баш режиссеры Эмма Иришева бичиген.

Бу бичик ӱредӱчилерге, ӱренеечилерге, режиссерлорго, актерлорго, сӧслӧ иштеп тургандарга, кычыраачыларга сӱрекей тузалу, керектӱ бичик деп айдарга јараар.

К. ПИЯНТИНОВА

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина