Ирбисти чеберлеп аларга

01.02.2021

Орус географический обществоныҥ гранты аайынча гран-кыйуныҥ јерлеринде ирбисти чеберлеп аларыла колбой, Россияныҥ ла Монголияныҥ ӧмӧ-јӧмӧ иштери ӧдӧт.

Сайлугемдеги (Алтай Республика) ле «Силхэм» национальный парктардыҥ билимчилери российско-монгол гран-кыйуда ирбистиҥ тоозын чеберлеп алары аайынча видеоконференция ӧткӱрген. Аҥылу корулалып турган ар-бӱткендик јерлер Сайлугемниҥ сындарыныҥ эки јанында бар, андый айалга бу јерлерде ирбистиҥ тоозын шиҥдеер ле орныктырар деген текши амаду тургузат.

Бу ууламјыда эки ороон ортодо ӧмӧ-јӧмӧ иш «Россияда ирбис јӱрӱп турган Алтай Республикада очокты шиҥдеери ле чеберлеери» деген грант аайынча ӧдӧт. Ол 2020 јылдаҥ ала Орус географический обществоныҥ јӧмӧлтӧзиле ӧткӱрилип јат.

«Сайлугемниҥ сындарыныҥ российский јанында 7 ирбис бар деп чотолот, монгол јаны шиҥделбеген. Ӧмӧ-јӧмӧ ӧткӱрип јаткан ӱлекер гран-кыйуныҥ јерлеринде бу тындуныҥ чокум тоозын билип алар, текши тоозын чеберлеери аайынча иштерди темдектеп салар арга берер. Эксперттердиҥ јетирӱлери аайынча болзо, Монголияда ас ла дезе 1,5 муҥ ирбис бар, Россияда кӧп лӧ дезе 70-90» — деп, Сайлугемдеги нацпарктыҥ директоры Денис Маликов айдат.

Аҥылу корулалып турган ар-бӱткендик јерлер автоматический регистраторлор тургузатан экспедициялар ӧткӱрер арга алар. Фототузактардаҥ алынган јетирӱлер гран-кыйуныҥ эки јанында шиҥжӱ ле корыыр иштерди аайлу-башту ӧткӱрер арга берер.

«Ӧмӧ-јӧмӧ ишти качан ӧткӱретени видеоконференция ӧйинде чокумдалган. Бу иштер тулаан айдыҥ бажында башталар. Бис 30 регистратор тургузарыс, монгол коллегаларыс кайда да 35-40 андый јазал тургузар. Камераларда не согулганын шиҥдеер иш кӱӱк айдыҥ учында-кичӱ изӱ айдыҥ бажында башталар. Эки «гражданстволу» ирбистерди ле гран-кыйуныҥ бир ле јанында јӱрӱп турган ирбистерди илелеерге бу кире ӧй једер» — деп, Сайлугемдеги нацпарктыҥ баш билим ишчизи Денис Гуляев јетирет.

Видеоконференция ӧйинде «Силхэм-Сайлугем» деп трансграничный резерват тӧзӧгӧни кандый туза экелери, албатылар ортодогы ООПТ-ныҥ узак ӧйгӧ темдектелген менеджмент-планы база шӱӱжилген.

Сайлугемдеги нацпарктыҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина