Алтайдын Чолмоны

Јуунда: иштиҥ турулталары, келер ӧйгӧ амадулар

25.02.2021

Алтай Республиканыҥ су-кадыкты корыыры аайынча министерствозыныҥ коллегиязыныҥ јууны кочкор айдыҥ 19-чы кӱнинде Горно-Алтайсктыҥ медициналык колледжиниҥ актовый залында ӧткӧн.

Јуунда тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин турушты. Ол ӧткӧн јыл текши телекей ичинде, ол тоодо Алтай Республикада, медициналык ишчилерге каруулу ченелте болгонын темдектеди. Је андый да болзо, олор коронавирустыҥ пандемиязыла турумкай тартышкан. Керектӱ иш-керектер ӧйлӱ-ӧйинде эдилген: койка-јерлер белетелген, эмчилер аҥылу белетениш ӧткӧн, эмдер ле јазалдар кӧмзӧлӧлгӧн, тестирование эрчимдӱ ӧткӱрилген — тергееде јаткандар чыҥдый болуш аларына ончозы эдилген.

«Пандемияла тартыжарында јаан камаанын медик-волонтерлор јетирген, ол тоодо медициналык колледжтиҥ студенттери. Олор поликлиникада ишке чыгып, тӱрген болуштыҥ медишчилериле кожо алдыртуларга јӱрген. Су-кадыкты корыырыныҥ системазында кызалаҥ ӧйлӧрдӧ олордыҥ болужы сӱрекей керектӱ болды» — деп, республиканыҥ башчызы айтты.

«Коронавирусты јеҥерине узак ӧй артпаганына  бӱдӱп турум. Бис онызын энчикпей сакыйдыс, ол тоодо эл-јонго толо медициналык болуш јетирерге. Пандемиядаҥ улам медболуш јетирериниҥ аайы  кубултылган. Ол тоодо медициналык профилактика, пландалган медболуш ончого јууктай токтодылганын ончобыс јакшы билерис. Эм тургуза бис оны араайынаҥ орныктырадыс» — деп, Олег Хорохордин айтты. Башчыныҥ темдектегениле, тергееде јаткандарды чыҥдыйы бийик ле баазы јеҥил медициналык болушла јеткилдеери јаҥныҥ ончо кеминде органдарыныҥ тӧс амадузы болуп јат. 2020 јылда республиканыҥ су-кадыкты корыыры јанынаҥ бӧлӱгиниҥ материально-технический тӧзӧлгӧзин јарандырары аайынча каруулу иштер ӧткӱрилген. Республикан эмчиликтиҥ балдардыҥ хирургиялык јаҥы корпузыныҥ тудум иштери тӱгенген, 16 ФАП, Кызыл-Ӧзӧктӧ јурттыҥ эмчилик амбулаториязы тудулган, кеми бийик технологиялык кӧп јазалдар, јаҥы кӧлӱктер алылган, санитарный авиация эрчимдӱ иштеген. 2021 јылда бу иш улалтылар.

Онойдо ок «Јурттыҥ врачы» ла «Јурттыҥ фельдшери» деген программалардыҥ шылтузында јурт јерлерде медициналык тӧзӧлмӧлӧрди керектӱ медишчилерле јеткилдеер арга болды. Башчы Олег Хорохордин медициналык ишчилерге кеми ле учуры јаан, кӱч ле бойын килебес ижи учун быйанын айтты.

Су-кадыкты корыырыныҥ министри Сергей Коваленко Алтай Республиканыҥ бу бӧлӱкте учреждениелериниҥ 2020 јылдагы ижиниҥ турулталары ла 2021 јылга амадулары керегинде јетирди. Су-кадыкты корыырыныҥ тӧс ижи коронавирус  југуш оорула тартыжары болгон до болзо, медициналык тӧзӧлмӧлӧр республикада јаткандарга, алдындагы ла чылап, бастыра оорулар аайынча болужын јетирген.

Министр Алтай Республикада балдардыҥ су-кадыгын корыыры аайынча тергеелик программаныҥ бӱдӱп турганы, балдарга медициналык болуштыҥ ӧйдиҥ некелтелерине келижер инфраструктуразын тӧзӧӧри, јӱрек-тамырлардыҥ ла онкологиялык ооруларла тартыжары канайда ӧдӱп турганы керегинде јетирди. Оныҥ айтканыла, онойдо ок јаан ајару медициналык учреждениелерди бийик квалификациялу медишчилерле јеткилдеерине, баштамы медико-санитарный болуш јетирерине, су-кадыкты  корыырында Бирлик јетирӱлердиҥ государстволык системазына тайанып, бирлик цифралык јеткилдеш-контур тӧзӧӧрине эдилген.

Республикан эмчилик, Шабалинниҥ, Улаганныҥ, Кӧксуу-Оозыныҥ, Чойдыҥ аймак эмчиликтери медициналык јазалдарла тергеелик ӱлекер кеминде јеткилделген. Электрокардиограф, дефибриллятор, рефкератометр, кӧстиҥ ичинде канныҥ тебӱзин кемјиир јазал, кожо алып јӱрер УЗИ-јазал, колоноскоп, сыранак-јалмаш ла тизе ӱйелердиҥ тренажерлоры алылган. Тамырлардыҥ тергеелик тӧс јеринде навигационный стереотаксический, функциональный орындар тургузылган, онойдо ок онкодиспансерге кӧп јазалдар алылган.

2020 јылда тергееде санитарный авиация 147 учуш эткен, 202 кижи, ол тоодо 25 бала эмчиликке јетирилген.

Јыл туркунына коронавирус југуш оорудаҥ профилактикага ла оныла тартыжарына аҥылу ајару эдилген болгон. Министр тергееде COVID-19 југуш ооруга табарткан улусты эмдеер он моногоспиталь тӧзӧлгӧнин ле ондо 615 кире койка-јер тузаланылганын темдектеди. 2020 јылда  бу оорула оорыган 13901 кижи илелелген, ол тоодо 2166 бала (15,6%). 2020 јылда оноҥ јазылгандардыҥ тоозы — 13182 кижи.

Коронавируска тестированиени беш лаборатория ӧткӱрет, ол тоодо Алтай Республиканыҥ су-кадыкты корыыры аайынча министерствозына башкарткан медициналык ӱч тӧзӧлмӧ. Бир коногында эдилип турган текши тесттердиҥ тоозы 800-ке једет. 2020 јылда бастыра 172 муҥнаҥ кӧп шиҥжӱлер эдилген.

2020 јылдыҥ учында эл-јонго  коронавирустаҥ Эпидемиологияныҥ ла микробиологияныҥ Н. Ф. Гамалеиниҥ адыла адалган национальный шиҥжӱлик тӧс јер чыгарган «Спутник V» вакцина тургузары башталган. Вакцина тургузары аайынча тӧс кидим иш 2021 јылда ӧдӧр. «Текшилей алза, су-кадыкты корыырыныҥ системазы пандемияныҥ аайы-бажына чыккан деп айдарга јараар, иштер кӧндӱккен, вакцина тургузары башталганыла 2021 јылда айалга киреленерин сакыйдыс» — деп, министр чокумдады.

Республикан бюджеттиҥ акча-манадыла медициналык тӧзӧлмӧлӧргӧ эки кӧлӱк алылган — оору балдар тартарга ла Майма аймактыҥ эмчилигине санитарный кӧлӱк. Ого ӱзеери тергееге санитарный 31 кӧлӱк келген.

Тергеениҥ су-кадыкты корыыры аайынча министриниҥ айтканыла, 2021 јылга тӧс амадулардыҥ бирӱзи — медициналык пландалган болушты јетирерин, диспансеризацияны ла профилактикалык шиҥжӱлерди ӧткӱрерин толо кеминде бӱдӱрип баштаары, југуш ла југуш эмес јаантайынгы ооруларла оорып тургандардыҥ ла оорыгадый аргалары бийик улустыҥ диспансерный шиҥжӱзиниҥ чыҥдыйын бийиктедери ле шиҥжӱледер андый улустыҥ тоозын кӧптӧдӧри. Онойдо ок «Су-кадыкты корыыры» ла «Демография» эл ӱлекерлердиҥ ле «Су-кадыкты корыырыныҥ баштамы бӧлӱгин јаҥыртары» ӱлекердиҥ, эл-јонго коронавирус југуш оорудаҥ вакцина тургузарыныҥ  иштерин улалтарына јаан ајару эдилери пландалат.

Алтай Республикада југуш ла југуш эмес оорулар аайынча медициналык болуш јетиреринде  санитарно-эпидемиологиялык амыр-тыш айалгалар болорын јеткилдеери керегинде Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ башкараачызы Леонид Щучинов  јетирди.

Онойдо ок тергееде COVID-19 таркаганыла колбой медициналык болуш тӧзӧӧри керегинде Россу-кадыкшиҥжӱниҥ Алтай Республика аайынча тергеелик органыныҥ јааны Ирина Нонукова јетирди.

2020 јылда Алтай Республиканыҥ јеринде кыйалтазы јок медициналык страхованиениҥ программазыныҥ ижиниҥ турулталары керегинде ОМС-тыҥ территориальный фондыныҥ директоры Ольга Корчуганова јетирди.

Јуун ӧйинде медицина бӧлӱгинде ак-чек, једимдӱ иштегендерге кайралдар табыштырылды. Медициналык колледжтиҥ директорыныҥ ордынчызы Татьяна Тужеметова ла колледжтиҥ ӧмӧлиги #БисКожо деген текшироссиялык акцияны тӧзӧӧринде акту кӱӱнинеҥ иштеп, камаанын јетиргени учун Јашӧскӱримниҥ керектери аайынча федерал агентстводоҥ Быйанду самара алды. Республикан эмчиликтиҥ баш эмчизиниҥ ордынчызы кардиолог-эмчи Любовь Бородич профессионал ижинде једимдери, республиканыҥ јонјӱрӱмдик-экономикалык ӧзӱминде јаан камааны учун «Алтай Республиканыҥ кӱндӱлӱ кижизи» деп атла адатты.

Э. КУДАЧИНА

Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары