Алтайдын Чолмоны

Стратегический советтиҥ јууны

25.02.2021

Алтай Республиканыҥ стратегический ӧзӱм аайынча совединиҥ баштапкы јууны Горно-Алтайскта ӧткӧн. Анда федеральный эксперттер, профильный министерстволордыҥ, бизнестиҥ ле јондык организациялардыҥ чыгартулу улузы турушкан.

Јуунда Алтай Республиканыҥ ӧзӱминиҥ јаан учурлу ууламјыларыныҥ бирӱзи – туризмниҥ ӧзӱми деген сурак кӧрӱлген. Тергеениҥ башчызы Олег Хорохордин јуунды ачып тура, бу совет кажы ла квартал сайын јуундажар ла ууламјылардыҥ кажызы ла аайынча алынган чокум јӧптӧрлӧ колбой республиканыҥ ӧзӱминиҥ курч сурактарын шӱӱжер деп темдектеген.

Ол Алтай Республика ар-бӱткендик байлыктарыла аҥыланганын ла олор туризмниҥ бастыразына јуук бӱдӱмдерин эрчимдӱ ӧскӱрер аргалар берип турганын темдектеген. Республикага келип турган туристтердиҥ тоозы јылдаҥ јылга кӧптӧйт. Пандемия да ӧйинде кийдирилген кирелендириштердиҥ айалгазында, качан турбазалардыҥ ижи токтодыларда, келген туристтердиҥ тоозы 2 миллионноҥ ажа берген. Мынызын 2020 јылдыҥ турулталары кӧргӱзет. «Горно-Алтайск» аэропортто пассажиропоток 45 процентке бийиктеген.

«Бӱгӱн бисте туризм бӧлӱгинде якорный  инвесторлор, республиканыҥ башка-башка аймактарында туристический кластерлерди ӧскӱрери аайынча темдектеп алган јаан иштер бар, ол тоодо этнографический, гастрономический, эко- ло экстремальный туризм аайынча. Олорды туризм аайынча федерал агентство јӧмӧп јат. Стратегия билгир белетелип ӧткӱрилген соҥында, тергеениҥ јонјӱрӱм-экономикалык ӧзӱмине туризмниҥ камааны јылдаҥ јылга јаандаар. Анайда ок ол республикан ла јербойындагы бюджеттерге акча экелер» — деп, тергеениҥ башкараачызы айткан.

Ороондо туриндустрияны эрчимдӱ ӧскӱрер амадула федерал кеминде туризм аайынча јаҥы нацӱлекер белетелет. Республикабыс ого јаан ижемјилер салат.

Туризм аайынча федерал агентствоныҥ јааны Зарина Догузова бу јуунда видеоколбу ажыра турушкан ла нацӱлекерди белетеери аайынча иш учына једип бараатканын темдектеген. Оныҥ айтканыла болзо, Алтай Республика кыйалтазы јоктоҥ бу нацӱлекердиҥ бастыра ууламјыларында туружар.

«Ӧткӧн јайда Алтай Республика бистиҥ улустыҥ јӱректеринде аҥылу ис артырган. Бери баштапкы катап келген улус кайра такып-такып келер кӱӱндӱ. Бис јаан иштер темдектеп алганыс, баштапкызында туристский инфраструктураны ӧскӱрери, оноҥ до једимдӱ амыраар айалгалар тӧзӧӧри аайынча. Инвесторлорды јилбиркедери, пакетный турлардыҥ баазын эки катапка јабызадар арга берген чартерный программаны улалтары. Республика бу программада ӧткӧн јылда турушкан эди» — деп, ол айткан.

Ростуризмниҥ јааныныҥ айтканыла, мындый алтамдар Туулу Алтайдыҥ аргаларын толо ачар ла тергеени јаҥыс ла Россияда эмес, је анайда ок телекей ичинде жемчужина-байлык кемине јетирер арга берер.

РФ-тыҥ промышленность ло саду аайынча министриниҥ ордынчызы Гульназ Кадырова јуунныҥ туружаачыларына видеоколбу ажыра баштанып, аҥылу туристический аргалары бар јерлерге аҥылу статус берилерин айткан. Мынызы бу јерлерге ӧзӱм алынатан, јаҥы иштеер јерлер тӧзӧйтӧн, туристический иштеҥ јербойыныҥ бюджеттерине келип турган акчаны кӧптӧдӧтӧн аргалар берер.

Олег Хорохордин субъекттиҥ јонјӱрӱм-экономикалык ӧзӱминиҥ таҥынаҥ планын јӱрӱмде бӱдӱрери аайынча тергеениҥ туристический аргаларыныҥ ӧзӱминиҥ мастер-планын белетеер иш тӱгенип јатканын айткан. Бу документ туризм бӧлӱгиниҥ комплексный ӧзӱминиҥ тӧзӧлгӧзи болор. Анда эксперттердиҥ, аргачылардыҥ ла эл-јонныҥ шӱӱлтелери ајаруга алынган болуп јат.

Алтай Республиканыҥ ар-бӱткендик байлыктар, экология ла туризм аайынча министри Екатерина Поварова бу мастер-план бастыра јилбиркеп тургандардыҥ эрмек-куучыныныҥ документальный тӧзӧлгӧзи болорын айткан. Ол тергеениҥ ӧзӱминиҥ текши концепциязын, оныҥ тӧс параметрлерин, ӧзӱминиҥ кӧргӱзӱлерин ле ээжи-принциптерин чокумдаар. Бу документ тургузылган амадуларга једериниҥ стратегиязын ла туризмниҥ ӧзӱминиҥ стратегиязын бӱдӱрериниҥ методологиязын чокумдайт.

Јуун ӧйинде АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ туризмниҥ ӧзӱми, аргачылык, спорт ло јашӧскӱримдик политика аайынча комитединиҥ председатели Сергей Тимошенский туризм Алтай Республиканыҥ ӧзӱминиҥ тӧс ууламјыларыныҥ бирӱзи болгонын темдектеген. Туризмниҥ ӧзӱми озо ло баштап тергеениҥ эл-јонына керек деп, ол айткан.

«Синергия» корпорацияныҥ вице-президенти Ольга Грищенконыҥ темдектегениле, Алтай Республика озо ло баштап экологический туризмниҥ ӧзӱмине јарамыкту. Бу ок ӧйдӧ корпорация тергеебисте ӱредӱлик ӱлекерлер бӱдӱрерин темдектейт. Темдектезе, туристический индустрияда иштейтен профессионал кадрлар белетеери, јербойыныҥ ВУЗ-ыла јӧптӧжӱ аайынча айылчы улусты уткыырыныҥ институдын ӧскӱрери.

«Бисте инвестиционный ӱлекерлер бар. Олорды бӱдӱрерге бис кыйалтазы јогынаҥ јербойыныҥ эл-јонынаҥ јӧп сураарыс. Темдектелген иштердиҥ тоозында – глэмпингтердиҥ сетьтерин иштедери, туризм бӧлӱгинде кадрлар белетеер ӱредӱлик кампус ла тергееге навигационный стендтер» — деп, ол айткан.

Јуун ӧдӧр тушта анайда ок туризм бӧлӱгинде государственно-таҥынаҥ партнерство, ишке кичӱ ле орто аргачылыкты јилбиркедери, тергееде инвестициялык иштерге госјӧмӧлтӧ аайынча сурактар шӱӱжилген.

Јуунныҥ туружаачылары Алтай Республикада туризмниҥ ӧзӱми аайлу-башту ӧдӧр учурлу болгонын темдектеген. Ар-бӱткенге чебер, јербойыныҥ эл-јоныныҥ культуразына ла чӱм-јаҥдарына тоомјылу болор деп. Бу ок ӧйдӧ тергеениҥ туристский продукты чыҥдыйы бийик, эмдиги российский ле телекейлик некелтелерге ле стандарттарга келижер, конкурентный аргалу болор учурлу.

Олег Хорохординниҥ айтканыла, стратегический советтиҥ баштапкы јууныныҥ јӧбиле чокум алтамдар, ол тоодо нормативный документтер аайынча эдилип башталар. Олор Алтай Республикада туризмниҥ ӧзӱмине керектӱ иштердиҥ чыҥдыйын бийиктедер.