Алтайдын Чолмоны

Ойноп ӱредер OYNOZONE

01.03.2021

Быјыл Президенттиҥ гранттарыныҥ фондыныҥ конкурсын ойноп алгандардыҥ тоозында газедистиҥ јуук таныжы, Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ лауреады, кӱӱчи Шоҥкор МОДОРОВТЫҤ ӱлекери база бар. Фондтоҥ алган јӧмӧлтӧлӧ ӱлекер кеминде кӱӱлик класс ачылар. Ӱлекерди баштаачы ол ло бойыныҥ башка ла солун ижи керегинде элбеде мынайда куучындады:

—Бир јыл кире кайра бис коммерциялык эмес «Ээлен-Туу» деп биригӱ тӧзӧп алдыбыс. Оныҥ окылу толо ады «Ээлен-Туу» (Вечная Гора) культуралык тӧс јер». Онойдо ок ӧткӧн јайгыда «Ойно пиано» деген ӱлекер баштап, калабыста јаткандарга ла оныҥ айылчыларына фортепианоло ачык теҥери алдында ойноор арга берген эдис. Каланыҥ тӧс тепсеҥинде јараш кӱӱ кӧп катап ойнолды. Ол ло ӧйлӧрдӧҥ бери биске колбуга кӧп улус чыгып, кӱӱлик ойноткыларла ойноор кӱӱнин айдып, бис олорды ӱредип болорыс па деп сурап баштадылар. Бӱгӱн андый улуста таҥынаҥ кӱӱчилердиҥ айылына барып, ӱредӱ алар арга бар. Је улустыҥ айылына барып ӱренери тӱҥей ле эби јок деп, анчада ла јаан улус айдышкан. Онойып, бис кӱӱлик ойноткыларга ӱредер школ ачар деп санаага келгенис.

Строительдердиҥ оромыныҥ 1/1 таҥмалу туразындагы јаан ла эптӱ катта ачып алган школыстыҥ ады – OYNOZONE. Газеттиҥ кычыраачыларына јарт болор болбой — бис оны «ойнозоҥ» деген алтай сӧслӧ английский тилле ойноор «јер» дегенин бириктирип адаганыс.

Горно-Алтайскта балдарды алтай кӱӱлик ойноткыларла ойноорына тоолу ла јерде ӱредет, ол тоодо эки кӱӱлик школдо, 7-чи таҥмалу школдо бир кичинек ансамбльда. Бу јанынаҥ, тергеебистиҥ тӧс калазына кӧрӧ, аймактарда айалга канча кире артык деп айдар керек.

Оныҥ да учун быјыл OYNOZONE школыбыс кеминде кӱӱлик класс ачар амадула гранттардыҥ конкурсында турушканыс бу. Оныҥ турултазыла јеҥӱни алып ийдис. Ӱлекерди бичиир тужында болушты биске «Интегра» РОО јетирген.

Эм тургуза ӱлекер аайынча белетеништӱ иштер ӧткӱрилет. Бу ӱлекер 10-17 јашту уулдарга јарамыкту. Кӱӱлик ойноткыларга балдарды он јажы јеткен кийнинде ӱретсе, артык ла су-кадыгына каршу болбос. Нениҥ учун дезе бу ӧйдӧ олордыҥ сабарларыныҥ, сӧӧк-тайагыныҥ узуны керектӱ кемине једип, тыҥып калат.

Класста ӱредӱчилер олорды алтай ойноткыларла ойноорына  ӱзеери Алтайдыҥ кӱӱлик јаҥжыгуларына ӱредер, тӱӱкизин куучындаар. Ӱредӱ ӧмӧликте де, таҥынаҥ бир ӱренчикле де ӧткӱрилер. Уулчактар комус, топшуур, шоор, икили ойноткыларла ойноп, кайлап ла јаҥарлап ӱренер.

Алтай кай ЮНЕСКО-ныҥ материальный эмес байлыктарыныҥ тоозына кийдирилип калганын ончобыс билерис. Бистиҥ кайчыларыс «Алтай Кай» ӧмӧлик, Болот Байрышев, Ногон Шумаров, Амыр Акчин, Эмиль Теркишев, Добрыня Сатин, Мерген Телденов, Равиль Лиров ло оноҥ до ӧскӧлӧри телекей кеминде бийик јарлу. Албаты ортодо олор јаан тоомјыда. Оныҥ учун олордыҥ ижин улалтар, јолын апарар јииттерди ӧскӱрер керек.

Ӱлекер аайынча он баланы эки ӱредӱчи 3-4 айдыҥ туркунына ӱредерин темдектеп алдыбыс. Балдар акча тӧлӧбӧзинеҥ ӱренер. Бис олорды талдап аларыс. Бу ӧйдиҥ туркунына олорло кожо баштапкы алтамдар эдерис, тӧзӧлгӧлӧрине ӱредерис. Ай сайын ӱренчиктериске јарлу артисттерисле туштажулар, олорло отчетный дейтен кичинек кӧргӱзӱлер ӧткӱрерис.

Гранттыҥ ӧйи тӱгенген де кийнинде баштап алган бу ижисти токтотпой, улалтар амаду бар. Је ол баштапкы бу ӱлекердиҥ алтамы кандый болорынаҥ камаанду.

Кандый да болзо, OYNOZONE школдо алтай ойноткылар база болор ло ого ончо кӱӱнзеген улус келип ӱренер аргалу болор. Бу коммерциялык аайыла иштеп турган школдо алты ууламјы-бӧлӱк болор:  барабан, гитара, кӱӱлик эрте ӱредӱ, кожоҥ, фортепиано, алтай кӱӱлик ойноткылар.

Школдо онойдо ок ӱндер бичиир баштапкы алтай студия тӧзӧп алганыс. Оны бис Андрей Николаевич ле Ирина Григорьевна Ялбаковтордыҥ болужыла ачтыбыс. Онойдо ок алтай топшуурлар эдип турган ус Артем Чепконаков биске болужын јетирет.

Ижистиҥ турулталарыла јерлештерге солун ла јараш ойын-концерттер, јаркынду эҥирлер ӧткӱрип турар амадубыс бар. Ӱч јаштаҥ ала ӧрӧ ончо улусты школыбыска кӱӱнзеп келип, кӱӱге ӱрензин деп кычырадыс.

Э. КУДАЧИНА