Тӧзӧлгӧлӱ, ӧмӧ-јӧмӧ иш улалар…

15.03.2021

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ ээчий он алтынчы сессиязы ӧткӧн кийнинеҥ, республикан парламенттеги фракциялардыҥ јаандары журналисттерле пресс-конференция ӧткӱрген. Анда КПРФ-тыҥ фракциязыныҥ башкараачызы, Эл Курултайдыҥ јасакберим, тап-эрик ле јербойында бойы башкарынары аайынча комитединиҥ председатели Виктор Ромашкин, «Справедливая Россия» фракцияныҥ јааны Александр Груздев ле «Единая Россия» фракцияныҥ башкараачызы, парламентте экология ла ар-бӱткенди тузаланары аайынча комитеттиҥ председатели Владислав Рябченко турушкан.

Виктор Ромашкин бойыныҥ куучынында ӧткӧн сессияныҥ повестказында 19 сурак болгонын айдып, олордоҥ 9 сурак парламенттиҥ јасакберим, тап-эрик ле јербойында бойы башкарынары аайынча комитединиҥ јуунында кӧрӱлгенин темдектеген. Алтай Республиканыҥ башчызы кийдирген ӱч сурак тергеениҥ јаҥыныҥ бӱдӱреечи органдарыныҥ системазыла, государственный гражданский службала колбулу болгон.

Парламентарийдиҥ шӱӱлтезиле, Алтай Республиканыҥ «Алтай Республиканыҥ башкарузы керегинде» јасагында АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы деген јамыда турган кижиниҥ кандидатуразын Эл Курултай јӧмӧбӧгӧн болзо, ол «молјуларын бӱдӱреечи» деп статуста канча кире ӧйдиҥ туркунына иштеер аргалузын чокумдап салар керек.

Темдектезе, Госдумада кандидатура јӧптӧлбӧгӧн кийнинеҥ бир неделе ӧйдиҥ туркунына ол кандидатура такып јӧптӧдӧрине чыгарылат. Экинчи катап јӧптӧлбӧзӧ, база эки катап шӱӱжӱге чыгарылат. Бу керегинде РФ-тыҥ Конституциязында чокум бичилген. Бисте дезе, кандидатура экинчи катап јӧптӧлбӧгӧн болзо, ӧскӧ кандидатура кӧрӱлер учурлу. Је кандый ӧйдиҥ туркунына кӧрӱлетени чокумдалбаган.

Парламентарийдиҥ айтканыла, бу ла кӱндерде ишмекчи группа јуулып, бу јасакка тӱзедӱлер кийдирери аайынча ишти баштаар.

Алтай Республиканыҥ административный јаҥбузуштар керегинде јасагына кийдирилген тӱзедӱлер сессияда јӧптӧлгӧнин айдып тура, бу документ аайынча јаҥбузуштар јанынаҥ штрафты ӧйинде тӧлӧбӧзӧ, административный камыстардыҥ секретарьларына протокол тургузар тап-эрик берилет деп, Виктор Ромашкин угускан.

Ол сессияда кӧрӱлген јаан учурлу сурактардыҥ бирӱзи – республикан МВД-ныҥ 2020 јылда эткен ижи керегинде отчет болгонын темдектеген. Доклад эткен кижиге башка-башка сурактар берилгенин ле кажызына ла чокум каруулар јандырылганын В. Ромашкин аҥылап айткан.

Эл Курултайдыҥ јасакберим, тап-эрик ле јербойында бойы башкарынары аайынча комитеди медсериткиштер тӧзӧӧри аайынча суракты ајаруда тудат. 2021 јылдыҥ чаган айыныҥ 1-кы кӱнинеҥ ала андый јасак иштеп баштаган. Ол јасак аайынча андый учреждениелерди государственно-таҥынаҥ эмезе муниципал-таҥынаҥ партнерствого тӧзӧлгӧлӧнип тӧзӧӧргӧ јараар. Россияныҥ МВД-зыныҥ министри бу ишти тергеелерде канайда тӧзӧӧри керегинде јакаруныҥ ӱлекерин белетеп, субъекттерге аткарган. Јыл туркунына бис бу ууламјы аайынча тӱҥей ле иштеер учурлу деп, профильный комитеттиҥ јааны айткан.

Виктор Ромашкинниҥ темдектегениле, Алтай Республиканыҥ адвокаттарыныҥ палатазыныҥ квалификационный камызына республикан парламенттеҥ чыгартулу улус талдаар иш эки јылда бир катап ӧдӧт. Бу јӧптӧлгӧн кандидатуралар бастыра некелтелерге келижет.

Улаган аймактыҥ јаргы участогыныҥ јаргычызыныҥ јамызы јӧптӧлгӧни керегинде айдып тура, бу аймак јӧптӧштирер јаргы участогы јок калганчы аймак болгонын темдектеген. Ол эмди Улаган аймакта јӧптӧштирер јаргыныҥ участогы эрчимдӱ иштей берер деп иженгенин угускан.

Александр Груздев бойыныҥ шӱӱлтезиле ӱлежип тура, бу сессияда депутаттар АР-дыҥ тергеелик ӧзӱминиҥ министри Константин Зорийге кату коммунальный таштанчыларла колбулу иштер кандый айалгада болгоны керегинде сурактар бергенин темдектеген. Јаҥы министр берилген сурактарга чокум, толо каруулар јандырганынаҥ тергеелик ӧзӱмниҥ министерствозы бу ууламјыда чын ла иштеп турганын кӧргӱскен. «Республиканыҥ эл-јоны калганчы ӧйдӧ сӱрее-чӧп таштаар контейнерлер мынаҥ озо чылап ажынбай турганына, кӧп сабада куру болгонына ајару эткен болбой. К. Зорийдиҥ јартаганыла, мынызы аҥылу техника алынганыла колбулу» — деп, парламентарий темдектеген.

Бу ок ӧйдӧ «сӱрее-чӧптиҥ» реформазы јӱк ле эл-јонноҥ акча јуурына тӧзӧлгӧлӧнбӧгӧн, анда сӱрее-чӧптиҥ переработказы аайынча кӧп тоолу иштер де темдектелген болгон деп, депутат айткан.

Сессияда Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ вице-премьерине Михаил Маргачевтыҥ кандидатуразы «буудактар јогынаҥ» јӧптӧлӧ берер деп, кем де эреҥистелбеген. Бу кижи бойыныҥ јеринде, бастыра бар сурактарды билер ле бӱдӱмјилӱ деп, А. Груздев аҥылаган.

«Сессияда бис анайда ок Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председателин тудуп алдыс. Бу јаан учурлу политический јамы. Артур Кохоевтиҥ кандидатуразын шӱӱжӱге бистиҥ парламенттиҥ «Единая Россия» фракциязы чыгарган. Ӱнбериштиҥ турулталары талдаш чын эдилгенин кӧргӱсти. Артур Павловичти комитеттиҥ башкараачызы болуп иштегенинеҥ ала билерим. Ол некелтелӱ, каруулу. Башкараачы кижиде андый кылык-јаҥдар болор учурлу. Парламент Владимир Николаевич Тюлентин салган ууламјыда ижин улалтар деп иженедим» — деп, ол айткан.

Владислав Рябченконыҥ айтканыла болзо, јетинчи созывтыҥ парламентарийлери јаан учурлу сурактардыҥ, кадровый сурактар эмезе јасактыҥ ӱлекерлери болзын, аайына кожо чыгар аргалу болгонын ӧткӧн сессия кӧргӱскен.

Профильный комитеттиҥ башкараачызы тергеелик ӧзӱм аайынча министр Константин Зорийдиҥ бу сессияда айткан куучынын, сурактарга каруулар јандырганын јуучыл крещение ӧткӧнине бодолду деген. «Бис бу министерстволо тӧзӧлгӧлӱ иш ӧткӱрерис, кату коммунальный таштанчылар аайынча сурактарды ајаруда тударыс» — деп, парламентарий айткан.

Владислав Рябченко АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызына, АР-дыҥ башкарузыныҥ Бирлик аппарадыныҥ јаанына Михаил Маргачев јӧптӧлгӧни керегинде айдып тура, бу кандидат муниципал да, государственный да јаҥда иштегенин темдектеген. Оныҥ шӱӱлтезиле, Маргачев бӱдӱмји берип турган, коммуникабельный, куучындажар, каруулу јӧптӧр јӧптӧӧр тушта бойыныҥ шӱӱлтезин јартаар, онызынаҥ јана баспас кижи.

«Единая Россия» фракцияныҥ башкараачызы бу партияныҥ турчыларына, ӧскӧ фракциялардыҥ ла группалардыҥ Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председателиниҥ јамызына Артур Кохоевтиҥ кандидатуразын јӧмӧгӧн чыгартулу улузына быйанын айткан.

Владислав Рябченконыҥ айтканыла, Артур Павловичте башкараачыга керектӱ кылык-јаҥдардыҥ бастыразы бар. Оныҥ шӱӱлтезиле, Владимир Николаевич Тюлентинниҥ республикан парламентте баштап алган тӧзӧлгӧлӱ, ӧмӧ-јӧмӧ иш мынаҥ да ары улалып барар.

К. ЯШЕВ

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина