Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Байрамдый јаркынду культишчилер

29.03.2021

Тулаан айдыҥ 24-чи кӱнинде Культураныҥ ишчилериниҥ байрамы темдектелген. Бу байрамга учурлай П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда ойын-концерт, кӧдӱриҥилӱ айалгада кайралдаш ӧткӧн.

Театрдагы байрамга кычыртулу улус бастыразы келген. Культураныҥ ишчилерин профессионал байрамыла Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин уткуган. Ол бойыныҥ уткуулду сӧзинде аҥылап айтканыла, ӧткӧн 2020 јылда коронавирустаҥ улам кирелендириштердиҥ ӧйинде культишчилер онлайн эп-аргалар ажыра ойын-соотторын, маргаандарын, јакшыга, ӧзӱмге  ууландырган ижин  бир де токтотпой, албаты-јонды сӱӱндирип, кӱӱн-санаазын кӧдӱрген. Ороонныҥ јер-телекей ичинде аҥылузын ла јаҥжыгуларын чеберлееринде, оныҥ тоомјызын кӧдӱреринде культураныҥ учуры сӱрекей јаан болгонын база темдектеген. «Алтай Республикада бирлик кӧгӱс-байлык тӧзӧлгӧн, онызына јаан камаанын культураныҥ бӧлӱгинде иштеп тургандар јетирет. Культураныҥ ишчилери ол ончо јайаан иштӱ улус: артисттер, актерлор, кожоҥчылар, кӱӱчилер, бијечилер, кинематографисттер, јурукчылар, поэттер, библиотекарьлар…. Олордыҥ ижиниҥ учуры — тергеениҥ кӧгӱс-энчизин, культуразын текши албаты ортозына апарары, јетирери.

Бастыра ӧйлӧрдӧ бистиҥ тӧрӧл Алтайыс тергее де, ороон до кеминде культураныҥ ӧзӱмине јаан камаанын јетирген улусла бай болгон. Бӱгӱн де бистиҥ јайалталарыстыҥ тоозы сӱрекей кӧп. Олордыҥ јайаандык јайалтазы бисти байыдат, айландыра телекейди кееркедет. Онызын бис баалап, олорды јӧмӧп јӱрер учурлу» — деп, башчы айткан.

«Карантинниҥ ӧйинде текши культураныҥ ишчилерин, олордыҥ бӱдӱрген керектерин кӧрӱп, мен эмчи-врачтардыҥ ижиле тӱҥейлеер кӱӱним келет. Олор телекӧрӱлтелер ле ӧскӧ дӧ  онлайн эп-аргалар тузаланып, албатыла иштеп, улуска сӱӱнчи, ырыс сыйлаганын темдектеер керек. Бис бойыстыҥ јайаандык ӧмӧликтерисле, артисттерисле оморкойдыс. Олор бойыныҥ јайалтазыла јаҥыс ла республиканыҥ кӧрӧӧчилерин эмес, је анайда ок оныҥ тыштында да јадып турган калыктарды сӱӱндирет. Бистиҥ јайалталарыс јылдыҥ ла текшироссиялык, албатылар ортодогы кӧрӱлерде ле фестивальдарда јеҥӱчилдер болот, бу јылда онлайн  кӧрӱ-маргаандарда туружып, кӧп тоолу сыйларла кайралдаткандар. Республиканыҥ јайалталарыла телекей ичиндеги кӧрӧӧчилер таныш болгонын темдектеер керек. Олор Анна Балина, Ногон Шумаров, Болот Байрышев, Бронтой Бедюров, Игнат Ортонулов… Онойдо ок бистиҥ тергеениҥ ады-чуузын чыгарып турган јиит јайалталар база бар, ол тоодо Эмил Толкочеков, Добрыня Сатин, Амаду Мамадаков, Айана Шинжина» — деп, Эл Курултайдыҥ спикери Артур Кохоев темдектеди. Уткуул айткан улус культураныҥ бӧлӱгиниҥ ветерандарына јаан быйан сӧзин айткандар. Оныҥ темдектегениле, шак ла ол улус Алтай Республиканыҥ албатызыныҥ кӧгӱстик байлыгын тӧзӧӧриниҥ тӧзӧлгӧзи болуп јат.

«Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи» деген кӱндӱлӱ атла АР-дыҥ государстволык оркестриниҥ артисти Лидия Карпова, Кош-Агаш аймактыҥ јеезелер ортодо библиотечный системазыныҥ јааны Алтын Матаева, балдардыҥ Горно-Алтайсктагы 1-кы таҥмалу кӱӱлик школыныҥ преподаватели Людмила Перепелюк, М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган республикан библиотеканыҥ абонемент бӧлӱгиниҥ баш библиотекари Алевтина Сыева, АР-дыҥ культура аайынча министриниҥ ордынчызы Елена Шатина, П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрдыҥ артисти Анна Товарова кайралдаткандар.

Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла, сый-акчала  кайралдаткан улустыҥ тоозында: Кош-Агаш аймактыҥ    јеезелер ортодо библиотечный системазыныҥ библиотекари Ардак Акжолова, Кан-Оозы  аймакта Чаргы-Оозындагы Культураныҥ туразыныҥ башкараачызы Мухтар Кожентаев,  Турачак аймактыҥ культуразыныҥ «Јайаандыктыҥ ла амыраштыҥ туразыныҥ» художественный башкараачызы, Алтай Республиканыҥ нерелӱ артисти Александр Лобода, Оҥдойдогы балдардыҥ сургал школыныҥ јааны, бијениҥ преподаватели Ренат Малчиев, В. Н. Костинниҥ адыла адалган балдардыҥ художественный школыныҥ преподаватели Галина Обухова, Кош-Агаш аймакта Јазатыр јурттагы  Культураныҥ туразыныҥ художественный башкараачызы, Алтай Республиканыҥ нерелӱ ишчизи Амантай Смагулов, Майма аймакта Ӱстиги-Каракуш јурттыҥ библиотекари Екатерина Солодовникова, Чой аймактагы тубалардыҥ культуразыныҥ Красносельск јурттагы Тӧс јериниҥ јааны Василий Такпаев, Кош-Агаш аймактыҥ культура бӧлӱгиниҥ јааны,  Алтай Республиканыҥ нерелӱ ишчизи Оксана Тихонова, Улаган аймакта Балыктујулдагы јурт библиотеканыҥ јааны Наталья Тымыева, П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрдыҥ артисти Эльмира Челтенова.

Культураныҥ бӧлӱгинде једимдери ле кӧп јылдардыҥ туркунына ак-чек ижи учун АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Кӧксуу-Оозы аймакта Теректӱ јурттагы Культураныҥ туразыныҥ јааны Ольга Ахрямкина, Кан-Оозы аймактыҥ культуразыныҥ тӧс јериниҥ делопроизводители Алтынай Бакова, Турачак аймактыҥ «Јайаандыктыҥ ла амыраштыҥ туразыныҥ» јурукчы-декораторы Александр Бушуев, Горно-Алтайск каланыҥ библиотечный системазыныҥ библиографы Елена Володина, Оҥдой аймактыҥ Кайырлык јурттагы библиотеканыҥ јааны Серафима Дибакова, балдардыҥ кеендигиниҥ Улаган јурттагы А. Г. Калкинниҥ адыла адалган школыныҥ преподаватели Олеся Дробинина,  Кан-Оозы аймакта Тураты јурттыҥ клубыныҥ јааны Разия Дулатова, Алтай Республиканыҥ государстволык оркестриниҥ артисти Юрий Михеев, балдардыҥ сургалыныҥ Кош-Агаштагы школыныҥ преподаватели Ерболат Нуриманов, Чамал аймакта Эликманардагы Культураныҥ туразыныҥ художественный башкараачызы Кристина Павлова ла «Амаду» ансамбльдыҥ художественный башкараачызы Ирина Такина, П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрдыҥ артисти Алексей Синьков, государстволык филармонияныҥ оркестриниҥ артисти Роман Фионов, Алтай Республиканыҥ государстволык оркестриниҥ артисти Марат Хабибуллин кайралдаткандар.

Байрамныҥ кӧдӱриҥизинде јакшынак ойын-концерт болгон. Алтай Республиканыҥ государстволык оркестри, јааны Россияныҥ сургалыныҥ нерелӱ ишчизи, Россияныҥ башкарузыныҥ «Душа России» деп сыйыныҥ лауреды  Владимир Кончев, Кош-Агаш аймактаҥ балдардыҥ ансамбли «Ауен» (башкараачызы Акберен Саткамбаев), барабанщиктердиҥ ансамбли (уулчактардыҥ студиязы, 1-кы таҥмалу кӱӱлик школ, башкараачызы Константин Баланхин), Барнаул каладаҥ келген айылчылар, культураныҥ институдыныҥ фольклорлык ансамбли «Узорье» (Елена Толмачева ла Сергей Пенкин), «Шуну» ансамбль  (культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжинеҥ, башкарааачызы Мансур Тонов), «Синегорье» ансамбль (Россияныҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи Сергей Менохов), 1-кы таҥмалу кӱӱлик школдыҥ ӱренчиктериниҥ ле преподавательдериниҥ ансамбли (башкараачызы Елена Сныга) јакшынак сый эткен. Онойдо ок таҥынаҥ јайалталу кожоҥчылар коо ӱндериле, јараш ойындарыла байрамга келген улусты сӱӱндирдилер: Элина Лифанская, Алексей Жданов, Владимир Попошев, Жанетта Тонова, Виктор Малчинов, Егор Сотов. Байрамды башкарып ӧткӱрген Алтынай Мендешева ла Иван Яськов бу кӱнде культураныҥ ишчилери керегинде кӧп  сӱрлӱ ле учурлу сӧстӧрин айткандар. Адакыда ончо концертте турушкан артисттер залдагы кӧрӧӧчилерле кожо культишчиниҥ гимн-кожоҥыла байрамды тӱгестилер. Кош кожоҥыныҥ сӧстӧри мындый:

Јаркынду  јайалтабысла, кӱӱнзек бӱдӱмисле

Албатыга эҥ ле јуук — культураныҥ ишчилери бис.

Бис театралдар, бис сценаристтер,

Поэттер ле кӱӱчилер, јӱрегисте артисттер…

 

Эмилчи САНИНА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина