Ойрот эл театрдыҥ тӱӱкизинеҥ

15.04.2021

Туй ла 85 јыл кайра (14.04.1936 ј.) Ойротияныҥ эл театрал студиязын ачары јанынаҥ јӧп јарадылган.

Облисполкомныҥ 1933 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 29-чы кӱнинде ӧткӧн јуунында областьта бойыныҥ национальный театрын тӧзӧӧри керегинде сурак кӧрӱлген. Театрды ачарына, онойдо ок труппала јӧптӧжӱ тургузарына 12 муҥ салковой акча чыгарар деген јӧп јарадылган.

Национальный колхозный театрга иштеер улусты белетеер амадула 1936 јылда кандык айдыҥ 14-чи кӱнинде Ойрот облисполкомныҥ Тӧргизиниҥ јӧбиле ойрот национальный театральный студия тӧзӧлгӧн лӧ ол ижин 1936 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 1-кы кӱнинде баштаган. Студияныҥ туружаачыларыныҥ тоозы 29 кижи болгон.

1937 јылдыҥ кичӱ изӱ айыныҥ 2-чи кӱнинде студия Ойрот колхозно-совхозный театр эдип кубултылган. Театрдыҥ јаҥы туразында баштапкы ойын «Борис Годуновтоҥ» алынган сцена-ӱзӱктер 1937 јылдыҥ кӱӱк айында кӧргӱзилген. Театр јорыктап јӱрер деп чыдуны 1938 јылда алган. Бу ла јылда театр «Чапаев», «Поднятая целина» деген ойын-кӧргӱзӱлерди тургускан. Театрда 1939 јылда П. Кучияктыҥ «Чейнеш» деген баштапкы национальный пьесазы тургузылган.

Театр 1940 јылда Казахстан јаар гастрольдорын баштаган. 1941 јылда
Н. Улагашевтиҥ «Ӱч кыс» деген пьесазы тургузылды. 1945 јылда театрда орус труппа иштеп баштаган ла ол 1949 јылга јетире иштеген.

1950 јылда Горно-Алтайсктыҥ колхозный театрыныҥ ижи токтодылган. Јайаан јайалталардыҥ ортозынаҥ санаттардыҥ керектери аайынча Алтайский краевой бӧлӱкте концертно-драмалык бригада тӧзӧлгӧн. Театрдыҥ туразы горжилбашкартуныҥ балансына табыштырылган.

1955 јылдыҥ кандык айында бригаданыҥ ордына Горно-Алтайский областной кӱӱлик-драмалык ансамбль тӧзӧлгӧн. 1956 јылдыҥ кандык айында ансамбльда артисттердиҥ труппазы тӧзӧлгӧн. Олор каланыҥ Культура байзыҥында болгон. Тууразынаҥ келген артисттерге 12 квартира берилген. 1957 јылда ансамбльдыҥ ордына Горно-Алтайский областной кӱӱлик-драмалык театр ачылган.

КПСС-тыҥ Алтайский крайкомыныҥ бюрозыныҥ ла крайисполкомныҥ јӧбине тайанып ӧткӱрилген бир канча јаҥырта тӧзӧштӧрдиҥ кийнинеҥ 1971 јылда Горно-Алтайский областной национальный театр ачылган, 1977 јылда театрдыҥ јаҥы туразы тудулган.

1978 јылдыҥ тулаан айында театр бойыныҥ баштапкы театральный сезонын «Золотая заря» (баш режиссеры М. Назарова) деген ойын-кӧргӱзӱле ачкан. 1982 јылда областной национальный театрга П. В. Кучияктыҥ ады адалган.

2006 јылда театрдыҥ туразы јаҥыртылган. Театрдыҥ оморкодузы ла магы башка-башка јылдарда иштеген А. Балина, В. Перчик, В. Тысова, И. Охрина, И. Тодошев, В. Киндиков, И. Майманова ла А. Майманов, Е. Папитов, Н. Юданова, С. Альчина, А. Товаров ло А. Товарова, В. Сумачакова, С. Чельчикова, И. Абрамова, А. Альчина, Д. Асасырова, К. Елеков, Э. Ерехонов, И. Кукуев, Д. Найденова, А. Попошева, Р. Саргатытова, Э.Челтенова, А. Унатов, А. Синьков, Т. Синькова, А. Чептынова, В. Деев, А. Торломоев ле оноҥ до ӧскӧлӧри.

Бӱгӱнги театрды алтай албатыныҥ јаҥжыккан јаҥжыгуларын, тӱӱкизин ле бӱгӱнги айалгазын јаҥы кӧрӱмле баалап јаткан деп айдарга јараар. Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театр тергеениҥ чӱмдемел культуразыныҥ ӧзӱмдӱ јолында тӧс јерлердиҥ бирӱзинде турат.

АР-дыҥ «Алтай Республиканыҥ госархиви»

деп казенный учреждениезиниҥ јетирӱзи аайынча

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина