Россияныҥ ӱч вакциназы неле аҥыланат

19.04.2021

Кочкор айда COVID-19 вирустаҥ база бир «КовиВак» деп препарат чыгарылган. Ол РАН-ныҥ Чумаковтыҥ адыла адалган Тӧс јеринде эдилген. Ол Гамалеяныҥ адыла адалган НИЦ-тиҥ «Спутник V» ле «Вектор» ГНЦ-ныҥ «ЭпиВакКороназын» ээчиде бистиҥ ороондо элбеде тузаланарына јарадылган ӱчинчи препарат болуп туру.

Онойып, бистиҥ ороондо башка-башка технологиялык площадкаларда эдилген ӱч вакцина бар, врачтар бойлорыныҥ пациенттерине јарамыкту препаратты талдаар аргалу болды.
Эпидемиологтор вакцинацияны тӱргендедери керектӱзин айдыжат. Кижиде вакцинаныҥ кандый бир компонентине аллергия бар болзо, ого ӧскӧ препаратты тургузар арга бар.
Регистрация алган ӱчинчи «КовиВак» – «јымжак» камаанду вакцина, ол классический технологияла тургузылат. Бис олорды тӱҥдештирерге ончо ӱч вакцина керегинде јетирӱлерди шиҥдегенис.

ГАМ-КОВИД-ВАК

(ТОРГОВАЯ МАРКА «Спутник V»)

Ол Россияда ла телекейдиҥ 30-таҥ кӧп ороондорында регистрация ӧткӧн, ЕС-те регистрацияга угузу берилген, ВОЗ-то јарадарына угузу эдилген.

Ол генно-инженерный векторный – кижиниҥ тирӱ аденовирустарыныҥ эки штаммына тӧзӧлгӧлӧнгӧн.

Ортозы ӱч неделедеҥ эки катап тургузылат.

Тузазы 91,4%,уур ооруда – 100%.

Иммунитет эки јылга болоры темдектелет (9 айга болоры быжу јарталган).

Прививка алган кижиде грипптий симптомдор болот – температуразы 38-39 градуска једет, балтырлары ла ӱйе-сӧӧги оорыйт, бажы оорып, чагы чыгат. Температураны јабызадар препараттар ичерге јараар. 1-2 кӱннеҥ олор ӧдӧ берер учурлу. Кӱӱни булгалары, ажанар кӱӱни келбей турары ас туштайт, кезикте регионарный лимфоузелдер јаанайт.

«Спутник V» вакцинаны эдери чаган айда башталган.

Кемге тургузарга јарабас ла аҥылулары

18-60 јашту јаан улуска тургузар, онойдо ок 60+ јаштуларга јарадылган.

Барлу улуска ла бала эмизип тургандарга јарабас, 18 јашка јетире балдарга тургузарын шиҥдеери пландалат.

Вакцинаныҥ кандый бир компонентине аллергия бар болзо, анамнезте уур аллергиялык реакцияда јарабас; југуш ооруларда, хронический оорулары тыҥыганда база јарабас. Прививканы јазылган кийнинде 2-3 неделе ӧтсӧ јарадар. Уур ОРВИ болзо, температура јабызаганда, тургузарга јараар.

Баштапкы дозаны тургускан кийнинде тыҥ коомойтыганда (анафилактический шок, курулганда, температура 40-нӧҥ ашса ла о. ӧ), экинчизин тургузарга јарабас. Буурдыҥ ла бӧӧрӧктиҥ хронический ооруларында, сахарный диабетте, канныҥ системазыныҥ јаан ооруларында, эпилепсияда, инсульттарда ла ЦНС-тыҥ ӧскӧ дӧ ооруларында, анамнезте миокардтыҥ инфарктарында, ИШМ-да, баштапкы ла экинчи иммунодефицитте, аутоиммунный ооруларда, ӧкпӧлӧрдиҥ ооруларында, астмада ла ХОБЛ-да тургузарда ајарыҥкай болор керек.

«ЭПИВАККОРОНА»

Россияда ла Туркменистанда регистрация ӧткӧн.

Ол генно-инженерный пептидный вакцина – коронавирустыҥ фрагменттерин ӧткӧнип турган пептидтерге тӧзӧлгӧлӧнгӧн.

Ортозы 2-3 неделедеҥ эки катап балтырга тургузылат. Иммунологиялык турултазы 100%. Иммунный корулажы бир јылдаҥ ас эмес ӧйгӧ болор.

Јаан кубулталар јок болуп турганы јарталган. Кезик улуста уколдыҥ јери оорыйт ла температура 38,5 градуска јетире бийиктеп туру.

«ЭпиВакКорона» Россияда регистрациялу экинчи вакцина.

Кемге тургузар ла тургузарга јарабас, аҥылулары

18-60 јаштуларга тургузылат, 60+ јаштуларга јарадары сакылат.

Барлу улуска ла бала эмизип тургандарга јарабас, 18 јашка јетире балдарга тургузарын шиҥдеери пландалат.

Препараттыҥ компонентине тыҥ сезимдӱ (алюминийдиҥ гидроокиси ле о. ӧ.); уур бӱдӱмдӱ аллергиялу; баштамы иммунодефициттӱ, новообразованиелерлӱ, алдында эткен вакцинаныҥ кийнинде уур айалгалу; острый југуш ла хронический југуш эмес ооруларлу, хронический оорузы тыҥыган улуска јарабас.

Прививканы јазылган эмезе ремиссияныҥ кийнинде бир айдаҥ эрте эмес ӧйдӧ тургузарга јараар. Уур ОРВИ-де вакцинацияны температура јабызаган кийнинде эдер.

«КОВИВАК»

Россияныҥ Минсу-кадыгы 2021 јылдыҥ кочкор айыныҥ 20-чи кӱнинде регистрировать эткен. ВОЗ-тыҥ јарадарын ла ӧскӧ ороондордо регистрация эдерин ӧткӱрери пландалат.

Вакцинаныҥ бӱдӱми ле тургузар эп-аргалары

Цельновирионный инактивированный – «ӧлтӱрген» бӱдӱн коронавируска тӧзӧлгӧлӧнгӧн. Ол ӧткӧн чактаҥ бери элбеде чыгарылып ла тузаланылып турган вакцинаныҥ классический бӱдӱми.

Ортозы эки неделедеҥ эки катап балтырга салылат.

«КовиВак» – ол вакцинопрофилактиканыҥ классиказы.

Турултазы ла коомой салтарлары

Иммунологический тузазы 85%. Иммунитеттиҥ иштеер ӧйи клинический ченелтелердиҥ кийнинде јарлалар.

Вакцинацияныҥ кийнинде тыҥ кубулталар болуп турганы јарталбаган. Ас учуралдарда уколдыҥ јеринде тыҥ эмес оору ла тижик болуп јат. Тоолу ла учуралда баш оорыган ла температура тыҥ эмес бийиктеген.

Кемге тургузар ла тургузарга јарабас, аҥылулары

18-60 јаштуларга тургузар.

Барлу улуска ла бала эмизип тургандарга ла балдарга (бу группаларга ченелтелер ӧткӱрилбеген) јарабас. Онойдо ок алдында тургускан ончо вакциналардыҥ кийнинде јаан кубулталар болгон ло тыҥ аллергияларлу улуска јарабас.

Бир канча ӧйгӧ лӧ јарабас: острый лихорадкалу, острый југуш оорулу ла хронический оорулары тыҥыган улуска. Прививканы јазылган кийнинде 2-4 неделе ӧтсӧ тургузар.

Буурдыҥ ла бӧӧрӧктиҥ хронический ооруларында, нейроэндокринный системаныҥ, канныҥ системазыныҥ уур ооруларында, аутоиммунный, аллергический ооруларда, бронхиальный астмада ла ӧскӧлӧринде тургузарын, тургуспазын кӧрӧр керек. Пациенттиҥ айалгазын ла вакцинацияныҥ тузазын ла јеткерин эмдеп турган врач кӧрӱп, прививкага јараду эдет.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина