Алтайдын Чолмоны

Вакцинацияны эрчимделтер керек

26.04.2021

Роспотребшиҥжӱниҥ Алтай Республикадагы башкартузыныҥ јааны, Алтай Республиканыҥ баш санитарный врачы, медицина билимдердиҥ кандидады, Россия Федерацияныҥ медицина билимдериниҥ Академиязыныҥ профессоры, Алтай Республиканыҥ нерелӱ врачы Леонид ЩУЧИНОВ кандык айдыҥ 22-чи кӱнинде пресс-конференция ӧткӱрип, элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ журналисттерине Алтай Республикада санитар-эпидемиялык айалгаларды шиҥжӱде тудары, тергеениҥ эл-јоныныҥ су-кадыгын чеберлеериниҥ сурактары аайынча иштер керегинде куучындаган.

Республиканыҥ государственный баш санитар врачы пресс-конференцияда 2021 јылда оныҥ башкарып турган ведомствозыныҥ ижиниҥ тӧс амадузы тергеениҥ эл-јоныныҥ су-кадыгын чеберлеери, коронавирус југуш ооруныҥ таркаарын болдыртпазы болуп артканын темдектеген. Оныҥ айтканыла, былтыр кандык айда тергеебиске бу јаман оору келгенинеҥ ала бир јыл ӧй ӧткӧн. 2021 јылдыҥ баштапкы ӱч айында Алтай Республиканыҥ јеринде эпидемический айалга курч болуп артат, ковидле улус оорыган јаҥы учуралдар темдектелип турганынаҥ улам.

2021 јылдыҥ чаган айынаҥ ала тулаан айына јетире коронавирус југуш оорула оорыган 2681 учурал лабораторно темдектелген. 100 муҥ кижиге келижип турган кӧргӱзӱ 1217,6 кижи, мынызы российский кӧргӱзӱдеҥ 1,5 катапка јабыс (Россия аайынча 100 муҥ кижиге келижип турган кӧргӱзӱ 1826,6). Ковидтеҥ улус божогон 76 учурал, эмчиликте эмес вирусный пневмонияла кожо ковидле оорыган 740 учурал темдектелген.

2021 јылдаҥ ала коронавирусла оорыган учуралдардыҥ тоозы астап турганы темдектелет. Је бу айалга турумкай эмес. Эпидшиҥжӱниҥ турулталары бу југуш оору эпидемияны болдыртпазыныҥ ээжилерин бусканынаҥ улам таркап турганын кӧргӱзет.

Леонид Щучиновтыҥ темдектегениле, удабастаҥ тергеебиске туристтер келип баштаар. Бу ок ӧйдӧ тергеебистеҥ ӧскӧ ороондордӧӧн барып турган јерлештеристиҥ тоозы база ас эмес. 2021 јылда Алтай Республикага ӧскӧ ороондордоҥ јанып келген улустыҥ тоозы кайда да 600 кире кижи. Баш государственный санитарный врач јӧптӧгӧн 22-чи номерлӱ јакаан аайынча ӧскӧ ороондордоҥ келген улус 72 сааттыҥ туркунына коронавируска ПЦР-тесттиҥ турултазын «госуслуги» порталга салар учурлу. Бистиҥ тергееге ӧскӧ ороондордоҥ јанып келген улустаҥ јӱк 384 кижи турулталарын «госуслуганыҥ» порталына салган. Эмди Роспотребшиҥжӱниҥ ишчилери бу ээжини бускан улусты каруузына тургузары аайынча иштерди ӧткӱрип турган эмтир. Тургуза ӧйгӧ јетире алты кижи каруузына тургузылган, бастыра 45 муҥ салковойго штраф салынган. Бу ууламјыда база да 16 материал аайынча иштер ӧдӧт.

Улустыҥ бир јерде отурбай, јол-јорыкта болуп турганын ајаруга алар болзо, бу југуш оору таркабазын деп эл-јонныҥ ас ла дезе 60 проценти вакцинаны тургустырар учурлу. Бу југуш оорула оорыган граждандарды ајаруга алза ла балдарды айрыза, вакцинаны 83862 кижиге салар керек. Тургуза ӧйгӧ јетире республикага 22552 доза «Спутник V» (Гам-КОВИД-Вак) вакцина келген. Ол јаан улуска тургузылар. Бӱгӱнги кӱнге јетире 1-кы компонентти 17467 кижи тургустырган. Олордоҥ 9484 кижи экинчи компонентти база алган болуп јат. Мынайып, вакцинаныҥ эки компонентин тургузары аайынча темдектелген планныҥ 11,3 проценти бӱткен.

Роспотребшиҥжӱ коронавирус југуш ооруныҥ таркаарын болдыртпазы аайынча иштердеҥ ӧскӧ тергеениҥ јеринде санитарно-эпидемиологический айалганы, эл-јонныҥ су-кадыгын чеберлеери ле тузаланаачылардыҥ тап-эриктерин корыыры аайынча иштерди бӱдӱрерин база улалтат.

2021 јылдыҥ баштапкы ӱч айында Алтай Республикада темдектелген југуш ла паразитарный оорулардыҥ тоозы (ковидле, ОРВИ-ле кожо) 12646 болгон. Мынызы, 2020 јылдыҥ бу ок ӧйиниҥ кӧргӱзӱзине кӧрӧ 1,2 катапка јабыс. Былтыр 2117 учурал темдектелген эди. 2021 јылдыҥ баштапкы ӱч айында дифтерияла, корьло, столбнякла, краснухала, полиомиелитле, туляремияла, чумала, сибирский язвала оорыган учуралдар темдектелбеген. Ичегелери оорыган 438 учурал темдектелген. Бу оорула анчада ла 14 јашка јетире балдар оорыйт. Темдектелген учуралдардыҥ 82,8 проценти шак олорго келижет. Ичегениҥ оорузыла оорып турганыныҥ тӧс шылтагы — коомой курсак. Сальмонеллезле оорыган беш, псевдотуберкулезло бир учурал темдектелген.

Эл-јонныҥ 51 проценти грипптеҥ вакцина тургустырган учун бу јылдыҥ баштапкы ӱч айында гриппле оорыган учурал темдектелбеген. Ӧткӧн јылдыҥ бу ок ӧйинде 45 учурал болгон эди.

Эмчиликте эмес пневмонияла оорыган учуралдар бийик кеминде болгоны санааркадат. 2021 јылдыҥ баштапкы ӱч айында 285 учурал темдектелген. Эҥ кӧп учуралдар Чой, Турачак, Оҥдой, Шабалин ле Кан-Оозы аймактарга келижет. Эмчиликте эмес пневмониядаҥ улам улус божогон учуралдар темдектелери улалат. Бу ӱч айдыҥ туркунына бу оорудаҥ 14 кижи божогон. Ӧткӧн јылдыҥ бу ок ӧйинде 9 кижи божогон эди.

Улус тындуларга тиштеткен 141 учурал темдектелген. Олордоҥ 52 учуралда 14 јажына јеткелек балдар тиштеткен. Бастыра тиштеткен улустаҥ 49 кижи јошкын ийттерге, 58 кижи айылдыҥ ийттерине ле 34 кижи кискелерге ле ӧскӧ дӧ тындуларга, бир кижи јерлик тындуга тиштеткен.

Ӱч айдыҥ туркунына флюорографический эп-аргала 31852 кижи шиҥдеткен. Мынызы јыл тургунына темдектелген планныҥ 20,96 проценти болуп јат.

2021 јылдыҥ баштапкы ӱч айында чемет оорула баштапкы катап оорыган 12 учурал темдектелген. Бу кӧргӱзӱ, ӧткӧн јылдыҥ бу ок ӧйиндийине кӧрӧ 1,2 катапка астаган.

Вирусный гепатитле оорыган 15 учурал темдектелген. Мынызы, ӧткӧн јылдыҥ кӧргӱзӱзине кӧрӧ, 17 учуралга ас.

2021 јылдыҥ кандык айыныҥ 1-кы кӱнине јетире ВИЧ-југуш оорула оорыган 23 учурал темдектелген. Алтай Республикада бу оорула оорып тургандардыҥ текши тоозы 1181 кижи.

Бу јылдыҥ баштапкы ӱч айыныҥ туркунына сифилисле оорыыры, 2020 јылга кӧрӧ 1,76 катапка астаган.

2021 јылдыҥ чаган-кандык айларында педикулезло оорыган 49, чесоткала оорыган 53 учурал темдектелген.

Јылулар келгениле Алтай Республикада улустыҥ шалјага тиштеткен учуралдар кӧптӧйт. Кандык айдыҥ 1-кы кӱнине јетире 102 учурал темдектелген. Олордыҥ кӧп сабазы Оҥдой, Чамал, Кан-Оозы аймактарга ла Горно-Алтайскка келижет.

Тергееде санитарный фонныҥ айалгазын шиҥдеери аайынча ӧткӱрип турган иштердиҥ турулталары атмосферный кейдиҥ, ичер сууныҥ, јердиҥ кыртыжыныҥ, аш-курсактыҥ чыҥдыйыныҥ шиҥжӱ-кӧргӱзӱлери јакшы кеминде болгонын кӧргӱзет.

2021 јылдыҥ баштапкы кварталында кейдиҥ 205 пробазы алынган. Олор јакшы, санитарный некелтелерге келишпей турганы јок болгон.

Ичер сууныҥ чыҥдыйы база турумкай кеминде болуп артат. Микробиологический кӧргӱзӱлерге деп сууныҥ 1284, санитарно-химический кӧргӱзӱлер аайынча 454 лӧ радиологический кӧргӱзӱлер аайынча 81 проба алынып шиҥделген.

Производствоныҥ ла тузаланылган таштанчыларды таштайтан јерлердиҥ сурагы тергеебисте ачык сурак болуп артканча. Ӧткӱрилген мониторингтиҥ кӧргӱзӱлери аайынча 2021 јыл башталганынаҥ ала ээжи-некелтелерге јарабас 1281 јерде ташталган текши кеми 486,6 тонна сӱрее-чӧп јоголтылган. Јасакберимди бусканы учун 1167 кижи административный каруузына тургузылган. Граждандарга, организациялардыҥ ла предприятиелердиҥ башкараачыларына јерлерди арутазын деп 3567 предписание табыштырылган.

Республикан башкару Алтай Республикада санитарный аруташ аайынча иштерди аайлу-башту ӧткӱрерге болуп, муниципалитеттердиҥ јылдыҥ сайын эдетен иштердиҥ тооломы темдектелген јакаан јӧптӧйт. «2021 јылда Алтай Республиканыҥ јеринде ӧткӱретен санитарный аруташ аайынча иштер керегинде» 203-р номерлӱ јакаанына тергеениҥ башчызы тулаан айдыҥ 7-чи кӱнинде кол салган.

Улус јадып турган јерлерде санитарный аруташ санитарный нормаларга келишпейт. Мынызын эл-јонноҥ келип турган комудалдар керелейт, коммунальный таштанчыларды ӧйинде чыгара тартпай турган деп. Горно-Алтайскта 1865 контейнерный площадка керек. Бар болгоны 735 (39,4 процент). Майма аймакта 728 керек, бар болгоны 128 (17,5 процент). Контейнерлерди јунары, дезинфекциязын ӧткӱрери аайынча иштер эдилбей јат. Майма јуртта кату таштанчылардыҥ полигонында сӱрее-чӧптиҥ переработказын эдери аайынча сурак чечилбеген. Сӱрее-чӧпти ылгаар иш ӧткӱрилбейт, сӱрее-чӧпти ӧртӧйтӧн печке иштебейт. Јуулган сӱрее-чӧптиҥ бийиги 16,6 метрге јеткен, ӱлекер аайынча 14,6 метр болор учурлу. Полигонды оноҥ до ары тузаланарга болуп, андагы бузуштарды јоголтор амадула «Бар полигонныҥ гран-кыйуларын јаандадары» деп адалган ӱлекер белетелген. Је оныҥ экологический экспертизазы эмдиге ӧткӱрилбеген.

Таштанчыларла иштеери аайынча санитарный јасакберимди бусканы учун тергеелик оператор болуп турган «Коммунальщик» ООО 2020 јылда административный карууга 34 катап тургузылган. 2021 јыл башталганынаҥ ала 7 катап. Тергеениҥ баш санитарный врачыныҥ айтканыла болзо, кӱӱк айдыҥ 1-кы кӱнинеҥ ала бу ууламјыда тергеелик јаҥы оператор иштеп баштаар.

2021 јылдыҥ баштапкы кварталында аш-курсак эдип ле садып турган 62 объект шиҥделген. Оныҥ шылтузында 201 бузуш темдектелген ле олор јоголтылган. 502 административный штраф салынган. Бу ууламјыда салынган административный штрафтардыҥ текши кеми 473,7 муҥ салковойго јеткен. Ашкарарыныҥ ла садуныҥ 3 объегиниҥ ижи токтодылган. Ӧдӱштирӱдеҥ текши кеми 11 килограмм аш-курсактыҥ 24 партиязы айрылган. Аш-курсактыҥ 2268 пробазы шиҥделген.

2020-2021 ӱредӱлӱ јыл башталар алдында тергеениҥ бастыра школдоры балдарды изӱ курсакла јеткилдеерине белен болгон. Мынызы баштамы класстардыҥ балдарын акча тӧлӧбӧзинеҥ изӱ курсакла јеткилдеер ишти тӧзӧӧрине керектӱ субсидияны федерал бюджеттеҥ алар арга берген. Роспотребшиҥжӱ школдордо балдарды изӱ курсакла јеткилдеери канайда ӧдӱп турганын јаантайын шиҥжӱде тудат. Леонид Щучиновтыҥ темдектегениле, јуукта республиканыҥ депутаттары бу иште эрчимдӱ туружып баштаган.

2021 јылдыҥ баштапкы кварталында 83 шиҥжӱ ӧткӱрилген. Олордыҥ 35-зи озолондыра темдектелгени аайынча ӧткӧн болзо, бежӱзи предписаниелерди бӱдӱрген бе деп кӧрӧргӧ, бежӱзи граждандардыҥ јӱрӱмине ле су-кадыгына каршу јетиргедий чочыду бар болгоныла колбой, бирӱзи су-кадыкка каршу јетирилгени учун, бирӱзи тузаланаачылардыҥ тап-эриктери бузулганы ла одус јетӱзи јакару аайынча ӧткӱрилген. Шиҥжӱ иштер аайынча 149 объект шиҥделген. Санитарно-эпидемиологический јасакберимди бускан 722 учурал темдектелген. 636 протокол тургузылган, 672 постановление чыкарылган, олордоҥ 69-ы кезедӱ. Текши кеми 977,9 муҥ салковойго 603 штраф салынган. Јаргыга 21 материал аткарылган. Олордыҥ ӱчӱзи аайынча 3 объекттиҥ ижи токтодылган, 18 административный штраф салынган. Рейдтер ӧйинде 1582 объект шиҥделген, 584 протокол тургузылган.

Алтай Республиканыҥ јеринде турумкай санитарно-эпидемиологический айалганы јеткилдеер амадула башкарынып, Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузы республиканыҥ башчызыла, Эл Курултайдыҥ спикериле, баш федерал инспекторло, муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ јаандарыла, јондык организацияларла, прокуратурала, аргачылыкла јуук колбуда иштеп турганын темдектеер керек.

2021 јылдыҥ баштапкы кварталында јаҥныҥ органдарыныҥ шӱӱжӱзине санитарно-эпидемиологический айалганы јеткилдеериле колбой 345 сурак чыгарылган. Олордоҥ 274 јаҥныҥ јербойында башкарынарыныҥ органдарына.

Консультация берер тӧс јердиҥ ишчилери башка-башка бӧлӱктердиҥ 445 ишчизин јарамыкту санэпидайалганы канайда јеткилдеерине ӱреткен.

2021 јылдыҥ баштапкы ӱч айында Роспотребшиҥжӱниҥ республикан башкартузыныҥ ишчилери граждандардыҥ 1578 баштанузын ла комудалын кӧргӧн. Анайда ок «Кызу колбуныҥ» ижи аайынча граждандардаҥ телефон ажыра келген 1218 баштанузыла иштегендер.

Роспотребшиҥжӱниҥ тергеелик башкартузыныҥ бу јылга темдектеп алган ижиниҥ тӧс амадулары — эпидемиологический айалганы чеберлеери, тергеениҥ эл-јоныныҥ 60 процентине коронавирустаҥ прививка тургустырары, балдардыҥ јайгы амыражын шиҥжӱде тудары, чума ооруныҥ очогы болгон јерде јаткан эл-јонныҥ су-кадыгын чеберлеери, ичер сууныҥ, аш-курсактыҥ чыҥдыйын шиҥдеери, шалја тиштегенинеҥ улам болуп турган ооруларды болдыртпазы, школдордогы јазал иштер ӧйинде ӧткӱрилзин деп ајаруда тудары.

К. Яшев