Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

«Ветерандарды кичеери» деп бастырароссиялык акция — бистиҥ тергееде

29.04.2021

Улу Јеҥӱниҥ кӱни јууктап келгениле колбой ОНФ-тыҥ Алтай Республикадагы активисттери, «Волонтер-медиктер», «Јеҥӱниҥ волонтерлоры» ла «Ветерандарды кичеери» деп бастырароссиялык ӱлекердиҥ ӧскӧ дӧ туружаачылары Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ ветерандарын уткуп баштаган. Анайып, олор кандык айдыҥ 28-чи кӱнинде Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачылары Сергей Иванович Гончаровты, Александр Данилович Байдюковты ла Михаил Иванович Нечаевти «Победа» ретрокӧлӱкке отургызып, Горно-Алтайскта Туу-Кайа кырдагы амыраар-тыштанар (смотровой) площадкага экскурсияга апаргандар.

«Ветерандарды кичеери» деп адалган бастырароссиялык ӱлекер аайынча ӧткӧн байрамдык керек-јаракта анайда ок тергеениҥ культура аайынча министерствозыныҥ, Горно-Алтайск каланыҥ ла Майма аймактыҥ администрацияларыныҥ, М. З. Гнездиловтыҥ адыла адалган государственный политехнический колледжтиҥ, коррекционный школ-интернаттыҥ чыгартулу улузы турушкан.

Кырдыҥ бажындагы амыраар-тыштанар площадкада ветерандарга уткуулду сӧстӧрин ОНФ-тыҥ Алтай Республикадагы тергеелик штабыныҥ сопредседатели, Россияныҥ камааны јок профсоюзтарыныҥ федерациязыныҥ тергеедеги чыгартулу кижизи Андрей Ищенко, «Горно-Алтайск кала» муниципал тӧзӧлмӧниҥ администрациязыныҥ јааныныҥ баштапкы ордынчызы Юлия Мягкова ла «Майма аймак» муниципал тӧзӧлмӧниҥ ветерандар  совединиҥ председатели Вера Бердяева айткандар. Олор јууныҥ туружаачыларына амыр-энчӱ јӱрӱм учун быйанду сӧстӧрин айдып, келип јаткан Улу Јеҥӱниҥ байрамыла уткуп, бек су-кадык, узак јаш јажазын деп кӱӱнзегендер.

Ады-јолы албаты-јон ортодо јарлу кожоҥчыларыс Эмил ле Галина Толкочековтор, Эдуард Согоноков јуу ӧйиниҥ кожоҥдорын сыйлаган кийнинеҥ, ветерандар амыраар-тыштанар площадкала базып, фотојурукка, ол тоодо «Победа» кӧлӱктиҥ јанында, тӱшкен.

Сергей Иванович Гончаров мындый кӧлӱкле туку 1958 јылда маҥтаткан эмтир. Оныҥ да учун 63 јыл ӧткӧн соҥында, «Победага» такып отурганына ол коркышту сӱӱнген! Сергей Ивановичти черӱге 1945 јылдыҥ чаган айында алгандар. Ол черӱчил молјузын Приморьеде 631-чи стрелковый полкто бӱдӱрген, Японияла ӧткӧн јуу-согуштыҥ туружаачызы. Сергей Иванович јуу-согуштарда туружып, Маньчжурияныҥ тӧс калазына јеткен. Бу јуу учына једип барадарда, уур шыркалаткан. С. И. Гончаров Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ 2-чи степеньдӱ ордениле, кӧп тоолу медальдарла кайралдаткан.

«Тӧрӧл Горно-Алтайскты кырдаҥ такып кӧрдим. Мен узак ӧйдиҥ туркунына мында болбогом. Азыйда мында чек башка болгон эди. Тӧрӧл калабысты бийиктеҥ кӧрӧргӧ сӱрекей јараш. Бастырагарга јаан быйан!» – деп, Александр Данилович Байдюков айткан. Ол 1945 јылда Японияла ӧткӧн јуу-согушта турушкан. Јети јылга улай пограничный черӱлерде турган. Черӱчил молјузын бӱдӱрерин 1944 јылда СССР-дыҥ Ыраак Кӱнчыгыштагы гран-кыйузын корулаган Хасанский пограничный отрядтыҥ стрелогы болуп баштаган. 17 медальла, ол тоодо «Японияны јеҥгени учун», «Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда јеҥгени учун» медальдарла кайралдаткан.

Михаил Иванович Нечаев мындый экскурсия тӧзӧлгӧнине база тыҥ сӱӱнген. Ол Ада-Тӧрӧл учун Улу јууга 1943 јылда, Бийскте ӱредӱ ӧткӧн кийнинеҥ, барган. Сержант Нечаев 1-кы Украинский фронттыҥ 242-чи танковый бригадазына радист-пулеметчик болуп аткарылган. Танковый экипажыла Украинаны, Польшаны јайымдаарында, немецко-германский черӱлерди Германияныҥ јеринде јоголторында турушкан. Јуу-согуштарда јалтанбазы учун «Кызыл Чолмон» орденле, анайда ок кӧп тоолу медальдарла кайралдаткан.

Ветерандардыҥ айтканыла болзо, јаантайын айылдарында отурары олордыҥ кӱӱнине тийген. Мында, кырдыҥ бажында, байрамдык керек-јарак ӧткӱргени олордыҥ кӱӱн-санаазын кӧдӱрген.

«Туу-Кайага чыгарын бис ӧткӧн јылда темдектеп алган болгоныс. Је пандемиядаҥ улам бу керек-јаракты токтодорго келишкен. Карын, быјыл мындый экскурсияны ӧткӱрери келишкен. Ветерандарыска олорды Туу-Кайага чыгарганыс сӱреен јараган» – деп, ОНФ-тыҥ Алтай Республикада тергеелик бӱдӱреечи комитединиҥ башкараачызы Ольга Матросова темдектеген.

Албаты фронттыныҥ активисттери јууныҥ туружаачыларына сыйлар, ол тоодо электропыймалар ла ультрафиолетовый кварцевый облучательдер база табыштырган. Бу сыйлар јаан јашту ӧрӧкӧндӧрдиҥ су-кадыгын чеберлеерине камаанын јетирер. Сыйларды «Ветерандарды кичеери» деген бастырароссиялык акцияга кожулган улустыҥ аткарган акчазына алгандар.

Јондык ишчилер кӱӱк айдыҥ учына јетире Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ 24 туружаачызына барып, олорды уткыыр. Андый туштажулардыҥ турултазы аайынча кӧмзӧлӧр јууныҥ јылдарыныҥ эзен-амыр арткан керечилериниҥ эске алыныштарыла, фото ло видео материалдарыла толтырылар.

 

К. ЯШЕВ

Е. БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина