Алтайдын Чолмоны

«ОПОРА РОССИИ»: јилбилӱ ле тузалу

13.05.2021

Кичӱ ле орто аргачылыктыҥ «ОПОРА РОССИИ» деп текшироссиялык јондык организациязыныҥ тергеелик бӧлӱгиниҥ турчыларынаҥ турган команда кандык айдыҥ учкаары Кан-Оозы аймакка јол-јорыкла јӱрген.

Кан-Оозы аймактаҥ озо олор Турачак ла Чамал аймактарда болгон. «ОПОРА РОССИЯ» организацияныҥ бу командазы аймактыҥ тӧс јуртына барып, андагы кичӱ ле орто аргачылыктыҥ чыгартулу улузына государственный јӧмӧлтӧлӧр, грантовый ӱлекерлер, кредиттер, јасакберимдеги кубулталар керегинде куучындаган ла ӧмӧ-јӧмӧ ишке кычырган. Ол кӱн јут-јулакай да болордо, туштажуга кӧп аргачылар келген.

Бу керек-јарактыҥ туружаачыларын Кан-Оозы аймактыҥ башчызыныҥ ордынчызы Амаду Ачапов уткуган. Ол Кан-Оозы аймак јаҥжыкканы аайынча јуртээлемдик аймак болгонын айдып, мында кичӱ ле орто аргачылык кӧп лӧ сабазында крестьян-фермер ээлемдердеҥ турганын темдектеген. Амаду Ачапов аймактыҥ ижи-тожыныҥ тӧс ууламјыларыныҥ бирӱзи туризм болгонын айткан ла бу ууламјы эм тургуза тыҥ ӧзӱм алынбаганын темдектеген. Быјыл аймакта ӧдӧтӧн эл-јоныстыҥ сӱӱген Эл Ойын байрамы, айса болзо, туризмниҥ ӧзӱмине тебӱ берер.

«ОПОРА РОССИЯНЫҤ» тергеелик бӧлӱгиниҥ председатели Александр Потапов ло организацияныҥ бӱдӱреечи директоры, ӱлекердиҥ башкараачызы Яна Бурлина јаҥыскандыра иштеп турган аргачылардыҥ ӧйи ӧткӧн, эмди биригер керек деп темдектеген. Јӱк ле бой-бойыла эмес, је анайда ок јаҥныҥ органдарыла, јонјӱрӱмдик учреждениелерле, кредитный, гарантийный ла экспертный организацияларла, элбек јетирӱлер эдер эп-аргаларла ӧмӧ-јӧмӧ иш база јаан камаанын јетирер.

Керек-јарактыҥ окылу бӧлӱгиниҥ кийнинеҥ эксперттердиҥ кажызы ла таҥынаҥ консультациялар ӧткӱрген. Анайып, кӧп саба аргачылар јилбиркеген сурактарына толо каруулар алган.

—Ӱзеери јаан једимдерге једерге чук ӧмӧликте иштеер керек болгонын мен «ОПОРА РОССИЯГА» кирген соҥында оҥдогом. Ӱредӱлӱ ӱлекерде турушканым јаҥыс ла кӱӱн-санаамды кӧдӱрген эмес, је анайда ок јаҥы билгирлер алар арга берген. Семинарлардыҥ кийнинеҥ биске юридический, каландарла колбулу, бухгалтерский ле оноҥ до ӧскӧ сурактар аайынча консультациялар берзин деген баштанулар чек ле урулып баштаган. Бистиҥ мындый бирлик ижис аргачыларыска тузалу болорына бир де алаҥзыбайдым. Кан-Оозы керегинде айдар болзо, мында ӧткӧн туштажуныҥ туружаачылары эксперттердиҥ айтканын тыҥ јилбиркеп, ајарулу уккан. Кӧп тоолу сурактар берген, ижине качалаҥын јетирип турган буудактар керегинде айткан. Ол ло госјӧмӧлтӧ лӧ ӧскӧ дӧ болуштар керегинде јетирӱлерди чаазында эмес, јартап айдып бергенис олорго јараган. Оноҥ база бир айалга — пандемияныҥ кийнинеҥ мындый туштажулар ӧдӱп турганы јакшы эмей. Бу туштажулардыҥ тоозын кӧптӧдӧр керек – деп, бойыныҥ санаа-шӱӱлтезиле Гульшахида Сарина ӱлешкен.

Мындый керек-јарактар керек болгонын Эркелей Папитова айткан. Ол бойы бичиктер ле канцелярский товарлар садат.

—Аргачылар јӧмӧлтӧ аларга баштангадый кӧп тоолу фондтор ло организациялар бар болгоны керегинде семинарда уктым. Андый јетирӱ Интернетте салынза, ого ајару этпейдиҥ, не дезе, бисте бош ӧй ас болот. Оныҥ да учун сайттардаҥ, оноҥ болгой соцсетьтердеҥ керектӱ јетирӱни табарга бош болбой јат. Мында дезе туштажу ӧткӱрип, специалисттер сеге јарт эмес сурактарды бастыра јартап, толо каруулар јандырып берип турганы сӱрекей јакшы.

Мындый форумдар керек эмей! Мындый организация да керек болуп јат. Олор аргачыларга керектӱ ле тузалу јетирӱлерди, билгирлерди јетирип јат ла сурактарыныҥ аайына чыгарга болужат. Мен мынаҥ озо бизнесле колбулу консультацияларды јаҥыс ла акча тӧлӧп алар арга бар деп сананатам. Эмди кӧрзӧм, аҥылу программалар аайынча акча тӧлӧбӧзинеҥ де болуш јетирилет. «ОПОРА РОССИИ» кичӱ ле орто бизнести бириктирип турганы сӱреен јакшы. Мен ого эм тургуза кирбедим, је ӧй келишсе, кыйалтазы јоктоҥ база такып сананарым ла, айса болзо, угузу бичиирим — деп, ол айткан.

Президенттиҥ гранттарыныҥ фонды јараткан ӱредӱлик ӱлекерге быјыл Турачак, Чамал, Кан-Оозы ла Улаган аймактар кирген. «ОПОРА РОССИЯНЫҤ» тергеелик бӧлӱги бу ууламјыда ишти 2022 де јылда ӧткӱрер амадулу.

***

Кичӱ ле орто аргачылыктыҥ «ОПОРА РОССИИ» деп текшироссиялык јондык организациязы – 2002 јылдаҥ ала тӧрӧл аргачылардыҥ тузазына иштеп турган сӱрекей јаан бизнес-сообщество. Оныҥ ижи российский аргачылардыҥ кӱнӱҥ сайынгы ижинде туштап турган башка-башка курч сурактардыҥ аайына чыгарына ууламјылалган. Ол тап-эрик корулаш, акча-манат јилбиркедери, аргачылык биригӱ-сообществоныҥ ичинде иш јанынаҥ колбулар тӧзӧӧри, ороондо ло тергееде кичӱ ле орто аргачылыктыҥ јилбӱлерин корыыры.

Тергеелик ӱредӱлик ӱлекерди «ОПОРЫ РОССИЯНЫҤ» Алтай Республикадагы бӧлӱги Президенттиҥ гранттарыныҥ фондыныҥ јӧмӧлтӧзиле ӧткӱрет. Бу ӱлекер аайынча Турачак, Чамал, Кан-Оозы ла Улаган аймактарда аргачылык бӧлӱгиниҥ ӧзӱмине керектӱ айалгалар тӧзӧӧри темдектелет.

Ӱлекердиҥ партнерлорыныҥ тоозында — АР-дыҥ экономикалык ӧзӱм аайынча министерствозы, АР-дыҥ ар-бӱткендик байлыктар, экология ла туризм аайынча министерствозы, Россияныҥ Сбербанкыныҥ Горно-Алтайсктагы бӧлӱги, Алтай Республиканыҥ аргачылыкты јӧмӧӧр фонды, «ЛЕКС» ле «ГЛАВБУХ» компания-лар, бизнес-омбудсмен Максим Карамаев.