Ӱргӱлјик отко чечектер салылган

13.05.2021

Кӱӱк айдыҥ 9-чы кӱнинде Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин ле Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели Артур Кохоев Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ ветерандарын ла туружаачыларын, тергеениҥ бастыра эл-јонын Улу Јеҥӱниҥ 76-чы јылдыгыла уткуп

, Горно-Алтайсктагы «Јеҥӱниҥ паркы» мемориал комплекстеги Ӱргӱлјик оттыҥ јанына тирӱ чечектер салгандар.

Бу кӧдӱриҥилӱ керек-јаракта анайда ок Горно-Алтайск каланыҥ администрациязыныҥ јааны Ольга Сафронова, Алтай Республиканыҥ ветерандар Совединиҥ председатели Борис Алушкин, јууныҥ балдары, ийделӱ структуралардыҥ ишчилери, тӧрӧлчи кӱӱнге таскадып турган биригӱлердиҥ чыгартулу улузы, јиит армеецтер турушкан. Керек-јарак ӧдӧр тушта улустыҥ тоозы ас болгон ло эпидемиялык айалганы болдыртпас ээжилерди бӱдӱрери ајаруга алынган.

Тергеениҥ башкараачызы Улу Јеҥӱниҥ аҥылу учурын темдектеп, ол албатыныҥ магыныҥ ла јалтанбазыныҥ, јуучылдардыҥ баалап болбос ат-нерезиниҥ, јер-телекейде амыр-энчӱниҥ, јайымныҥ ла чындыктыҥ сӱр-темдеги болгонын айткан.

«Јуу ӧйинде таадаларыстыҥ јалтанбазы, ийдези ле турумкайы ӧштӱни токтодорго, Тӧрӧлисти корып аларга ла фашист олјочыларды јеҥип чыгарга болушкан» — деп, ол айткан.

Олег Хорохордин Алтай Республиканыҥ эл-јоны јеҥӱге јаан камаанын јетиргенин темдектеген. Туулу Алтайдаҥ фронтко кажы ла тӧртинчи кижи барган. Тылда јажы јаанай бергендер, ӱй улус ла балдар арткан. Олор бойыныҥ ат-нерелӱ ижиле јеҥӱни јууктаткан.

«Ветерандарыска ла јууныҥ туружаачыларына ӱстистеги амыр-энчӱ теҥери, јайым ороондо јӱрер ле јӱрӱмге сӱӱнер арга учун алкыш-быйан. Јууда јеҥ јастангандар, тылда иштегендер качан да ундылбас. Бӱгӱн ортобыста јок Тӧрӧлин коручылдарга ӱргӱлјикке мак» — деп, тергеениҥ башчызы темдектеген.

«Улу Јеҥӱниҥ кӱни 9 май бойыныҥ ороонын ла телекейди нацизмнеҥ аргадаган бистиҥ кӧп калыкту албатыбыстыҥ јалтанбазыныҥ ла ат-нерезиниҥ сӱр-темдеги болуп элен чактарга артып калар. Бу кӱнде бис ӧштӱни фронтто оодо соккондорды, тылда чылазыны јок иштегендерди эске аладыс. Јеҥӱ учун бистиҥ ветерандарыс сӱрекей јаан баа берген, кӧп сабазы бӱгӱн јаныста јок. Је бис олордыҥ јуучыл магын ундыбазыс» — деп, Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели
Артур Кохоев айткан.

Улу Јеҥӱге учурлалган керек-јаракка келгендер Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда јеҥ јастангандарды бир минут ӧйдиҥ туркунына эзеткендер.

Адакыда тергеениҥ башкараачылары келген улусла куучындашкан, «Јеҥӱниҥ паркы» мемориал комплексте ачылган «Олор Москваны корулаган» ла «Кереестиҥ стенези» кӧрӱлерди кӧргӧн. Бу кӧрӱлерде ветерандардыҥ портреттери, балдардыҥ јуу ӧйиниҥ јылдарына учурлай јураган јуруктары тургузылган.

Бу ла кӱнде Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ ветераны Александр Данилович Байдюковтыҥ туразыныҥ јанында «Фронтовая бригада» деп адалган театрализованный кӧргӱзӱ ӧткӧн. Анда Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин, Россияныҥ ФСБ-зыныҥ Алтай Республика аайынча погранбашкартузыныҥ ишчилери, тӧрӧлчи кӱӱнге таскадып турган биригӱлердиҥ чыгартулу улузы турушкан.

Тергеениҥ башкараачызы Александр Байдюковты Јеҥӱниҥ кӱниле уткуп, јуу ӧйинде јалтанбас болгоны учун быйанын айдып, бек су-кадык ла узак јаш јажазын деп кӱӱнзеген.

«Слер јети јылыгарды пограничный черӱлердеги службага бергенер. Јууныҥ кийнинде јанып келеле, Тӧрӧлистиҥ ӧзӱмине турулталу иштегенер. Бис амыр-энчӱ ӧйдӧ јуртап турганыс учун Слерге јабыс эҥчейедис» — деп, Олег Хорохордин айткан.

Россияныҥ ФСБ-зыныҥ Алтай Республика аайынча погранбашкартузыныҥ ишчилери јууныҥ јылдарыныҥ текшилей јарлу кожоҥдорын кожоҥдогон.

Ол кӱн мындый байрамдык ойын-концерттер Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ ветерандары јадып турган кажы ла тураныҥ јанында ӧткӧн деп айдар керек.

Александр Байдюков 1927 јылда Алтайский крайдыҥ Верх-Тальца јуртында чыккан. Ол службазын пограничный черӱлерде ӧткӧн. Јуучыл службазын 1944 јылда Ыраак Кӱнчыгышта СССР-дыҥ государственный гран-кыйузын корулаган Хасанский пограничный отрядта баштаган.

Японияла јуу ӧйинде пограничный катердиҥ мотористи болгон. Ол катердиҥ экипажы ӧштӱниҥ керептерин кӧп катап туткан. Амыр-энчӱ ӧйдӧ службазын СССР-дыҥ НКГБ-зыныҥ пограничный черӱлериниҥ талайдагы бӧлӱктериниҥ бирӱзинде Северо-Курильск калада улалткан.

Службаныҥ кийнинде Александр Данилович кичӱ тӧрӧлине јанган, биле тӧзӧгӧн, эки бала чыдаткан. 1968 јылда Горно-Алтайскка кӧчӱп келген. Мында Алтайсадуда механик, складтыҥ заведующийи болуп иштеген. Кийнинде 40 јыл кире ӧйдиҥ туркунына мелиорацияныҥ системазында тискинчи, тракторист болгон. Ак-чек ижи учун кӧп тоолу грамоталарла кайралдаткан, бешјылдыктыҥ эҥ артык тискинчизи де деп адаткан. Ол Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ экинчи степеньдӱ ордениле, «Японияны јеҥгени учун», «Ада-Тӧрӧл учун Улу јууда јеҥӱ учун» ла оноҥ до ӧскӧ медальдарла кайралдаткан.

Эл Курултайдыҥ спикери Артур Кохоев јууныҥ ветераныныҥ тул арткан эш-нӧкӧри Степанида Викуловна Пятковала тушташкан. Бу кижи Кӧксуу-Оозы аймакта чыккан-ӧскӧн, тургуза ӧйдӧ јаан јаштулардыҥ ла кенектердиҥ Горно-Алтайсктагы республикан тура-интернадында јадып турган. 87 јашту ветеран бойыныҥ ӧйинде Октябрьское јуртта 37 јыл почтальон болуп иштеген, јербойыныҥ албаты-јоны јозокту иштӱ јерлежин эмди де јылу эске алат. Улуска ол јаҥыс ла газет-журналдар ла самаралар экелип турган болгон эмес, је анайда ок олорло кижилик кӱӱндӱ колбу туткан, уур-кӱч ӧйлӧрдӧ сӧслӧ јӧмӧгӧн, болушкан.

Бу кӱнде тергеебистиҥ тӧс калазында ла ӧскӧ дӧ јерлеринде Улу Јеҥӱниҥ 76 јылдыгына учурлалган кӧп тоолу керек-јарактар, байрамдык салюттар болгон.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина