Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Шаймиев ле Алтай

18.05.2021

Татарстан Республиканыҥ баштапкы президенти, «За заслуги перед Отечеством» деп орденниҥ толо кавалери, РФ-тыҥ Иштиҥ геройы Минтимер Шаймиевке салымныҥ кÿÿн-табыла шак Алтай Республиканы сÿрекей уур-кӱч öйлöрдö jöмöп, ойгорлык, государстволык јанынаҥ лаптап кöрöр jöптöрди ӧйлӱ-öйинде берерге келишкен.

ХХ чактыҥ 90-чы jылдарында алтай калык текши ороонло кожо ат-нерелÿ, чындык, учы-куйузы jок тынын берер jол öдÿп, сÿрекей бийик государственный ла тап-эрик статус алып, оны jылыйткадый айалгага кирген. Административно-тергеелик единицалардыҥ  тоозын астадар тöс шÿÿлтениҥ толкузы болуп, бай субъекттерди jаандадар jолго кирип, бис jуукта ла алган республикан государственностьты jылыйтар чочыдуда болгоныс.

Соҥында айалганыҥ аайы коомойтып, керек дезе там кызыган. Бу чочыдулу керектиҥ аайын оҥдогон, Алтай jеристи крайга бириктирерине удура тартышкан кижи – ол тушта Эл Курултайдыҥ башкараачызы, эмди Госдуманыҥ депутады Иван Итулович Белеков болгон.

Горно-Алтайскта öткöн албатылык митингте ол, парламенттиҥ председатели, jуулган беш муҥ кижиниҥ алдына чыккан. Ол тушта Иван Итулович калыгыныҥ келер öйи ле тÿÿкилик учурлу тöрöлиниҥ государстволык энчизи керегинде сананган. Иван Итуловичке удура кöп каарыш болгон, керек дезе ол тушта  Москваныҥ jаандары jöп эмезин айдышкан. Jе тÿÿки аайына чыгып, ончозын бойлорыныҥ jерлерине тургускан.

Спикер ол ок öйдö кара баштулардаҥ, албатылык депутаттардаҥ делегация jууп, öмö-jöмö jöптöжöргö, Татарстан барган. Шак ол тушта Казаньныҥ Кремлинде алтай делегацияны Татарстанныҥ президенти Минтимер Шарипович Шаймиев бойы уткуп, акту кÿÿнинеҥ куучындашкан. Иван Итулович бу тоомjызы бийик кижиге калык, кичÿ ле улу тöрöлисти чеберлеери керегинде куучынды баштаган. Ол тушта Татарстан – республика-флагман болгон. Евразийский телкемди бириктиреринде Татарстанныҥ учуры jаан. Анайда ок Татарстанда государственностьтыҥ jаан тÿÿкилик ченемели де болгон. Минтимер Шарипович керектиҥ аайын оҥдоп, ачуурканып, туштажуга келген журналисттерге: «Тÿрк калыктардыҥ кабайы – Алтай – эмди кандый да муниципал аймак болор бо?!» — деп кезем айткан эди. Ол тушта бу сöстöр Президенттиҥ администрациязына jетире угузылган кийнинеҥ, Кудайга баш, Алтай крайга республикабысты бириктирер сурак jоголгон.

Минтимер Шаймиев эмди де Алтай учун туруп чыгар кижи болор. Бу jуукта ол Иван Итулович Белековтыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ салымыла колбулу «Предстояние перед Кöк-Теҥери» деп бичигин кычырып, оморкоп, Татарстан Республикадаҥ jылу самара ийген. Ол Госдуманыҥ депутадына jаҥы чыккан бичиги учун jаан алкыш-быйанын jетирип, бу бичик алтай албатыныҥ ич-кöгÿс ле тÿÿкилик тöзöгöзиниҥ jартамалыла jилбиркедип турган эмес, ÿзеери автордыҥ Алтай тÿрк калыктардыҥ кабайы болгоныныҥ ийдезин, тöрöл тилдиҥ, культураныҥ ла эл jаҥжыгулардыҥ салымы учун санааркажы сезилип турганын jетирди. «Ачымчылузы — бу курч сурактар кажыбысты ла öҥзÿредет» — деп, Минтимер Шарипович темдектейт. Шаймиевтиҥ 2012 jылда сыгын айда Алтай Республикага келип, улу jурукчыныҥ, jондык ишчиниҥ кереезине чечек салганы эмдиге jетире санаазынаҥ чыкпайт, ого быйанду jÿрет деп база бичилген.

Бистиҥ Алтайыстыҥ коручылдарыныҥ тоозында Минтимер Шариповичтий улус болгонына бис быйанду jÿредис.

А. ТОНЖАНОВА

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина