«Јаш канаттарда» — ӧзӱм де, јайым учуш та...

«Јаш канаттарда» — ӧзӱм де, јайым учуш та…

10.06.2021

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда Балдарды корыырыныҥ телекейлик кӱнинде Улаган аймактыҥ кӱӱлик школыныҥ балдарыныҥ «Јаш канаттар» деген «образцовый» јайаандык ӧмӧлиги тӧзӧлгӧнинеҥ ала 15 јылдыгына учурлалган ла эки бӧлӱктеҥ турган јаан байрамдык концерти ӧтти.

Балдардыҥ ады јарлу «Јаш канаттар» ӧмӧлиги 2005 јылда тӧзӧлгӧн. Бу он беш јылдыҥ туркунына оныҥ јеткен једимдери, јеҥӱлери артыгынча. Јайаандык ӧмӧлик тергее, ороон, телекей кеминде кӧп јорыктаган. Темдектезе, Кыргызстанда, Финляндияда, Италияда, Сочиде, Санкт-Петербургта, Москвада кӧрӧӧчилерди кайкаткандар. Кӧп тоолу кӧрӱ-маргаандарда туружып, кӧрӧӧчилерди, окылу жюриниҥ турчыларын соныркаткан. «Јаш канаттардыҥ» башкараачылары бу ижиле коштой видеоклиптер, дисктер чыгарган. Ӧткӧн 2020 јылда «Алтай кожоҥдор «Јаш канаттардыҥ кӱӱлери» деген нотный бичикти АР-дыҥ ӱредӱ ле билим мини-стерствозы ИПКРО-ло ӧмӧ-јӧмӧ белетеп чыгарган. Быјыл ӧмӧлик Москвада ӧткӧн јаан кӧрӱ-маргаанда јакшы турушкан. Јайаандык 286 ӧмӧликтиҥ ортозынаҥ эҥ тыҥ деген 60 ӧмӧликтиҥ тоозына јолду кирген.

«Јаш канаттарга» 4 јаштаҥ ала 16 јашка јетире јайалталар јӱрет. 15 јылдыҥ туркунына Айана Темееваныҥ билгир башкарып јаткан ӧмӧлигине кӧп балдар јӱрӱп, кӧпкӧ ӱренген, таскаган. Олор оноҥ ары орто ло бийик аҥылу ӱредӱлӱ заведениелерде (Хака-сияда, Барнаулда ла оскӧ дӧ јерлерде) ӱредӱзин тӱгезип, эмди бойлоры болчомдорды кожоҥдоорына, бијелеерине, алтай кӱӱлик ойноткыларла ойноорына ӱредедилер.

Шак ла бу ойын-концертте Айана ла Алан Темеевтердиҥ ӱреткен ле јаан јолына чыгарган ӱренчиктери эрчимдӱ туруштылар. Олордыҥ тоозында — Александра Яжыкова, Айдана Кобенова, Денис Асканаков, Александра Санашкина, Ырыс Акчин, Эзен Куюков, Кристина Мичуева ла оноҥ до ӧскӧлӧри. Оогош туружаачыларыныҥ бирӱзи Дамир Баграшев Пограничниктердиҥ кӱнине учурлаган кӧдӱриҥиде «Форпост» деген јарлу ӧмӧликле кожо кожоҥдогон. Бу јайалталу уулчак 2020-2021 јылдарда аймактыҥ полициязыныҥ хорыныҥ солисти болуп, «Россия» деген кожоҥды кожоҥдогон. Ӧткӧн ойын-концертте алтай баатыр бу кожоҥды база кожоҥдоды.

«Јаш канаттардыҥ» туружаачы уулчактары топшуур согуп кайлап, јӱзӱн-башка кӱӱлик ойноткыларла бийик кеминде ойноп турганы ӱредӱчизи Алан Темеевтеҥ кӧнӱ камаанду ине. Олор экӱлези, Айана ла Алан Темеевтер, бойлоры кожоҥдоп, кӱӱлик ойноткыларла ойноп, кожоҥ, кӱӱ чӱмдеечилер болгонын кӧрӧӧчилер база катап кӧрдилер.

Ойын-концертте тӧрт лӧ јаштаҥ ала кызычактар ла уулчактар туруштылар. Олор сценада чып ла чын чолмондордый, јылдыстардый тудунганы иле. Ӱредӱчилердиҥ кожоҥ, бије, кыймыктанары јанынаҥ ӱредӱзи, таскамалы билгир, чокум.

Јакшы, јараш ойын-концерт болды. Программазы Алтайга, албатызына, тилине, јаҥжыгуларына, чӱм-јаҥына учурлалды. Улаганнаҥ Юрий Яргаковтыҥ айтканыла, ӧмӧликтиҥ туружаачылары, башкараачылары, ӱредӱчилери алтай тилди корыыры, ӧскӱрери јанынаҥ ӧткӱрип јаткан јаан ижи кӧстиҥ алдында. Калыктыҥ тили, кӧгӱс байлыгы мынаҥ да ары јаранар, ӧзӧр деген ижемјилӱ сӧстӧр сӱрекей јолду болды.

Јайаан ӧмӧликти кӧп тоолу кӧрӧӧчилер уткудылар. «Женщина Алтая — Алтайдыҥ эпшилери» деген тала-лык јондык организацияныҥ председатели Светлана Полетаеваныҥ адынаҥ уткуулду сӧс айдылды. Туружаачыларды Алтай калыктыҥ чӱмделгезиниҥ тӧс јериниҥ адынаҥ бу тӧс јердиҥ ишчизи Айана Укачина, каланыҥ 2-чии таҥмалу кӱӱлик школыныҥ јааны Айсулу Чинина, «Алтай Кай» ӧмӧликтиҥ башкараачызы Владимир Ынтаев, јарлу ла тоомјылу аксагал Владимир Петров, Елена Саксаева ла кӧп ӧскӧ дӧ улус уткуулду сӧстӧрин, быйанын айттылар.

«Јаш канаттар» јайаан ӧмӧликтиҥ башкараачылары, балдарды таскадып јаткан Айана Темееваныҥ ла АР-дыҥ нерелӱ артизи Алан Темеевтиҥ иштеп јаткан ижиниҥ учуры сӱреен јаан. Тӧрӧл тил деген эҥ јаан байлыкты мындый бийик кеминде чебер ле каруулу апарып јаткан ӱредӱчилерди бастыра јанынаҥ јӧмӧӧри сӱрекей керектӱ. Келер јылда Алтай Республиканыҥ литература ла санат бӧлӱгинде государственный сыйын «Јаш канаттар» ӧмӧликке табыштырза кайдар? Эмезе Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ лауреадына Айана Темееваныҥ башкарып јаткан ӧмӧлигин адаза, база да јолду болор эмес пе?

Бӱгӱнги кӱнде калыкты бириктирип јаткан тӧрӧл тилдиҥ ӧзӱми јанынаҥ ишти шак бу улус тал-табыш јогынаҥ апарып јаткан оморкодулу.

К. Тӧлӧсова

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина