Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Алтай Республиканыҥ кӱндери – Федерация Совединде

25.06.2021

Тергееде транспорттыҥ ӧзӱми

Федерация Совединиҥ экономикалык политика аайынча комитединиҥ элбедилген јуунында Алтай Республикада транспорттыҥ системазын ла јолдор тударын ӧскӱрериниҥ курч сурактары кӧрӱлген. Јуунда Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин, онойдо ок государственный јаҥныҥ федерал ла тергеелик органдарыныҥ чыгартулу улузы турушкан. 

Јуунды СФ-ныҥ комитединиҥ председатели Андрей Кутепов ӧткӱрген. Докладты Алтай Республиканыҥ тергеелик ӧзӱминиҥ министри Константин Зорий эткен. Оныҥ јетирӱзиле, 2021 јылдаҥ ала 2024 јылга јетире «Кӧлӱктердиҥ јеткери јок ло чыҥдый јолдоры» деп нацӱлекерди бӱдӱрерине 25,7 млрд салковой чыгымдалар 182,9 км јол ремонттооры пландалган. «Бу иштердиҥ шылтузында јолдордыҥ норматив-ээжилерле чыҥдыйыныҥ проценти 84% јетире бийиктедилер аргалу» – деп, Константин Зорий айткан.

Министрдиҥ ајарганыла, бу ремонт иштерге Алтай Республиканы ла Казахстанды бириктиргедий 30 км јолды ремонттооры кийдирилбеген. «Бу объекттердиҥ келиштире баазы 4,2 млрд салковой, је республика бу јолды бойыныҥ кӱчиле јазап болбос» – деп, Константин Зорий темдектеген.

Тергеениҥ јаҥдары кӧлӱктердиҥ Алтай Республиканы ла Казахстанды бириктиргедий јолын 2023-2024 јылдарда јазаарына софинансированиеге акча-манат чыгарар суракты кӧдӱрген.

Министр онойдо ок Кадын ажыра Алтай Республиканы ла Алтай крайды бириктирер јаҥы кӱрди тударыныҥ сурагына база ајару эткен.

«Тургуза ӧйдӧ эки тергее ортодо транспорт илилген эски кӱрле јӱрӱжет. Ол јеткери јок болорыныҥ ээжи-некелтелерине келишпейт, ол јӱк 7 тонна бескелӱ транспортты ӧткӱрер аргалу. Бу кӱр аҥылу автомашиналарды ӧткӱрер аргазы јок, онойдо ок Алтай Республикага кажы ла јыл бойыныҥ автомобильдериле келип турган туристтер кӧптӧп јат» — деп, министр јетирген.

Јуунда Олег Хорохордин тергеелер ортодогы авиаколбулардыҥ ӧзӱми керегинде куучындап, олор 20 јылдыҥ кийнинде, 2020 јылда, ойто орныктырылганын айткан. «Јаан эмес, 15 кижи отургандый, самолеттор ыраак Кош-Агаш ла Кӧксуу-Оозы аймактарга учуп јат» – деп, республиканыҥ башчызы јетирген. 2020 јылда ондый 330 учуш эдилген, 7434 пассажир учкан. Самолеттыҥ толо болоры орто тооло 70%, билеттиҥ орто баазы 2450 салковой.

«Бу учуштар јербойыныҥ эл-јонына да, республиканыҥ јарлу јараш јерлерин – Ӱч-Сӱмерди, Ӱкек тепсеҥди – кӧрӧргӧ турган туристтерге де јарамыкту. Авиарейстерди ачканы јолго баратан 6 саат ӧйди 40 минутка јетире астаткан» – деп, Олег Хорохордин темдектеген.

Сенаторлор јуунда ӧскӧ дӧ јаан учурлу сурактар кӧргӧн: Градостроительный кодекске кубулталар эдери, кӧлӱктердиҥ јолдорыла ӧрт ӧчӱрер ле аварийно-аргадаар службалардыҥ машиналарына аҥылу јараду јогынаҥ јӱрер нормаларды элбедери, кичӱ ле орто аргачылыкты ӧскӱрери.

Калалардыҥ агломерацияларын ӧскӱрери

Федерация Совединиҥ федеративный устройство, јербойында башкарынары ла Тӱндӱктиҥ керектери аайынча комитединиҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Андрей Шевченконыҥ ӧткӱрген элбедилген јууны мындый суракка учурлалган: «Алтай Республикада калалардыҥ агломерацияларыныҥ ӧзӱминиҥ сурактары». 

Бу јуунда Федерация Совединиҥ Председателиниҥ ордынчызы Галина Карелова, СФ-ныҥ конституциялык јасакберим ле государственный строительство аайынча комитединиҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы, СФ-да Алтай Республиканыҥ государственный јаҥыныҥ бӱдӱреечи органыныҥ чыгартулу кижизи Владимир Полетаев, РФ-тыҥ сенаторлоры, республиканыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ баштапкы ордынчызы Виталий Махалов, государственный јаҥныҥ федерал органдарыныҥ, Алтай Республиканыҥ госјаҥыныҥ органдарыныҥ, јербойында башкарынарыныҥ органдарыныҥ чыгартулу улузы турушкан.

Андрей Шевченко калалардыҥ агломерацияларын ӧскӱрериниҥ сурагы – комитеттиҥ аҥылу ајарузында деген. «Былтыр јаҥар айда бистиҥ комитетте Јербойында башкарынарын ӧскӱрериниҥ бастырароссиялык ассоциациязыла кожо муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ агломерациялар болуп, јонјӱрӱмдик ле экономикалык јанынаҥ ӧзӧри аайынча шӱӱлтелер јууп тургузар ишмекчи группа тӧзӧлгӧн» – деп, парламентарий јетирген.

Ол онойдо ок быјыл кӱӱк айдыҥ учында бу сурактар парламенттиҥ угуштарына чыгарылганын айткан. Олордо муниципал тӧзӧлмӧлӧрдиҥ агломерациялар болуп,  јонјӱрӱмдик ле экономикалык јанынаҥ ӧзӧриниҥ, ол тоодо орто ло оогош агломерацияларды ӧскӱрериниҥ сурактары  шӱӱжилген.

«Бис Россия Федерацияныҥ јерлерин келер ӧйдӧ ӧскӱреринде тӧс ајаруны калалардыҥ јаан ла эҥ јаан агломерацияларыныҥ ӧзӱмине эткенис. Је орто ло оогош агломерацияларды ӧскӱрерине база аҥылу ајару керек деп чотойдыс» – деп, Андрей Шевченко чокумдалган.

Јуунда Алтай Республиканыҥ экономикалык ӧзӱминиҥ министри Вячеслав Тупикин Горно-Алтайскта калалык агломерацияны тӧзӧӧри керегинде куучындаган. Сенаторлор Алтай Республиканыҥ агломерацияларды ӧскӱрери керегинде шӱӱлтелерин ле тергеениҥ муниципалитеттер ортодогы колбуларыныҥ ченемелин комитетте тӧзӧлгӧн ишмекчи группаныҥ ижинде ајаруга алар деп јӧптӧгӧн.

Јасакчылар онойдо ок Алтай Республиканыҥ оогош калалардыҥ агломерацияларыныҥ статузын быжулаар шӱӱлтелерин РФ-тыҥ экономикалык ӧзӱминиҥ министерствозында кӧрӧр шӱӱлте эткендер.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

 

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина