Ӧзӱмниҥ одус јыл јолы

12.07.2021

Алтай Республиканыҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала 30 јылдыгыла колбой бистиҥ тергеениҥ эҥ бийик јасакчы органына – Алтай Республиканыҥ Эл Курултайына, Эл Курултайдыҥ председатели А. П. Кохоевке уткуулдар келип туру.

Россия Федерацияныҥ Федерал Јууныныҥ Федерация Совединиҥ Председатели В. И. Матвиенко бойыныҥ уткуулында темдектейт: «Алтай Республика бийик туулардыҥ-мӧҥкӱлердиҥ, јебрен-кумран куй-таштардыҥ, кӱскӱдий кӧлдӧрдиҥ, тӱрген суулардыҥ ла кӱркӱреп тӱшкен учар суулардыҥ кайкамчылу, куулгазын кептӱ јери. Республиканыҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала ичкери ӧзӱмине јетире тӱӱкилик јолы учурлу, танылу керектериле байлык. Оныҥ јеринде амыр-энчӱ јуртап јаткан башка-башка калыктары ӧмӧ-јӧмӧ лӧ турулталу ижиниҥ ле јарлу, кайкамчылу энчи-байлыгыныҥ шылтузында танылу, культура телекейинде јарлу. Тергеениҥ эл-јоны чактар туркунына улалган јаҥжыгуларын, чӱм-јаҥын чебер корулап, ӱйедеҥ ӱйеге табыштырат, једимдӱ ле ак-чек иштеп, бойыныҥ кичӱ тӧрӧлиниҥ ле текши Тӧрӧлиниҥ јаранып, чечектеп ӧзӧрин быжу јеткилдейт».

Оныҥ айтканыла, Алтай Республика бӱгӱн Россия Федерацияныҥ келер ӧйи ӧзӱмдӱ тергеелердиҥ тоозына кирет. Башка-башка байлык аргалары ла јарамыкту трансграничный айалгазы инвестицияларды јилбиркедерин јеткилдейт ле тергеениҥ экономиказыныҥ эҥ баштамы учурлу бӧлӱктерин тӱрген ӧскӱрерин элбедет. Россия Федерацияныҥ тергеезиниҥ государственный јаҥыныҥ органдары јонјӱрӱмдик учурлу ӱлекерлерди бӱдӱрерине, турист-рекреационный ла производственный бар аргаларды быжулаарына, эл-јонныҥ јӱрӱминиҥ чыҥдыйын јарандырарына јаан ајару эдедилер.

Валентина Матвиенко Алтай Республика мынаҥ да ары текшинациялык керектерди бӱдӱреринде эрчимдӱ туружарына бӱдӱмјизин айткан.

Хакасия Республиканыҥ Ӱстиги Совединиҥ председатели В. Н. Штыгашевтиҥ уткуулында айтканыла, 30 јыл кайра РСФСР-дыҥ Ӱстиги Совединиҥ Горно-Алтайский, Хакасский, Адыгейский ле Карачаево-Черкесский автономный областьтарды РСФСР-га кирип турган Советский Социалистический Республикалар этирте тӧзӧӧри керегинде салымдык јӧби бу тергеелердиҥ эл-јоныныҥ алдына јаҥы ууламјылар ла Россияныҥ тоозында оноҥ ары ӧзӧр элбек аргалар ачкан.

«Бу ӧйдиҥ туркунына бистиҥ республикалар бастыра ороонло кожо учурлу кубулталардыҥ, јасактарла тӧзӧгӧлӧӧриниҥ тегин эмес јолын ӧткӧн, бу јасак-тӧзӧгӧлӧр ичкери јол аларына ла республикалардыҥ ла бастыра јерлештеристиҥ једимдерине быжу јӧмӧлтӧ болгон. Бу тӱӱкилик ӧй бистиҥ нак биледе јуртаган кӧп нацияларлу калыктардыҥ чактарла улалып келген культуралык ла аҥылу јаҥжыгуларын корулап аларына ууламјылу јаан учурлу јӧптӧр јарадылганыла аҥыланат» – деп, Владимир Штыгашев темдектеген.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина