РГО-ныҥ Заповедный школы иштеген

31.08.2021

Куран айдыҥ баштапкы јарымында ороонныҥ башка-башка тергеелеринеҥ келген јииттер, ол тоодо фотографтар, видеографтар, блогерлер, журналисттер Орус географиялык обществоныҥ (РГО) Кадындагы биосферный заповедниктеги Заповедный школыныҥ ижинде турушкан.

РГО-ныҥ Туулу Алтайда Заповедный школыныҥ тӧс амадузы аҥылу корудагы бу јер керегинде медиа-контент: фото, видео, бичимел јетирӱлер белетеери ле кийнинде олорды заповедниктиҥ ижиле таныштырган ла учурын јартап-јарлаган керек-јарактарда тузаланары болгон. Россияныҥ башка-башка тергеелеринеҥ бойыныҥ кӱӱниле иштеерге келген јииттер јаҥыс та јербойыныҥ ар-бӱткенин шиҥдеген эмес, је заповедниктиҥ ишчилериниҥ ижиле јууктада танышкан.
Баштапкы тӧрт кӱнде волонтерлор заповедниктиҥ Кӧксуу-Оозы јурттагы тӧс туразында јадып, јербойыныҥ эл-јоныныҥ культуразыла, чӱм-јаҥдарыла, эмдиги јадын-јӱрӱмиле танышкан. Анайда ок аймактагы музейлерде болуп, Кадын-Бажы јакшы кӧрӱнип турган јерге – Алтайка деген кырга чыгып јӱргендер.
Школдыҥ ижиниҥ экинчи бӧлӱги заповедниктиҥ јеринде – Мультаныҥ кӧлдӧринде ӧткӧн. Јиит улус Мультаныҥ Алтыгы ла Ортогы кӧлдӧриндеги ле заповедниктиҥ кордонындагы турлуларда токтоп-тӱнеген. Олор госинспекторлордыҥ ижиле, јадын-јӱрӱмиле таныжып, бу јерде јӱрген јорыкчыларла, билимчилерле куучындашкан. Анайда ок Мультаныҥ Ӱстиги кӧлине, Поперечный деген кӧлгӧ лӧ мынайда ок адалган учар сууга јетире барып јӱрген. Бу јол-јорыкта олорго сыгыргандарды ла американ норкаларды фото-видеого согор јакшынак учурал келишкен.
Ороонныҥ сегис башка тергеезинеҥ келген јиит улус бой-бойыла таныжып ла најылыжып, видео- ло мобильный фотосъемка эдери, телесюжеттер белетеери аайынча ченемелиле ӱлежип, нӧкӧрлӧрине мастер-класстар ӧткӱрген.
Ӧткӧн иштиҥ турулталарыла јербойыныҥ телекӧрӱлтезине јетирӱ белетелген ле Кадындагы заповедниктиҥ 30 јылдыгына уткуул-фильм согулган деп, заповедниктиҥ пресс-службазы јетирет.
Медиа-лагерьдиҥ ижи ӧйинде ончо јуулган материалдар заповедникке табыштырылган, анайда ок Орус географиялык обществоло кожо келер ӧйдӧ бӱдӱретен ӱлекерлер шӱӱжилип темдектелген. РГО-ныҥ Кадындагы заповедникте Заповедный школыныҥ тӧзӧӧчизи Орус географиялык обществоныҥ Крым Республикадагы бӧлӱги болуп јат, оны Кадындагы заповедник јӧмӧгӧн. Адалган ӱлекер РГО-ныҥ 2021 јылдагы грантту конкурсыныҥ јеҥӱчили.

Кадындагы заповедник 1991 јылдыҥ јаан изӱ айыныҥ 25-чи кӱнинде 157 664 га јерде тӧзӧлгӧн. Оныҥ јерине Кадынныҥ туу-сындарыныҥ (Катунский хребет) тӱштӱк ле бӧлӱктей тӱндӱк јандары ла Листвяга туу-сынныҥ тӱндӱк јаны кирип јат. Заповедникти тӧзӧгӧн тӧс амаду – Кадынныҥ туу-сындарыныҥ экосистемазын, ас туштаган ла јоголордыҥ чочыдузында болгон ӧзӱмдерди ле јерлик тындуларды, ол тоодо ирбисти корыыры.
1998 јылда заповедник Телекейдиҥ ар-бӱткендик энчизи болуп, ЮНЕСКО-ныҥ тооломына «Алтайдыҥ алтын туулары» деп адалган јерлерле кожо кирген. 2011 јылдаҥ ала Кадындагы заповедник Россияны ла Казахстанды кыйулай јерлердеги «Алтай» резерватка кирип јат. 2017 јылдаҥ бери корудагы бу јер ЮНЕСКО-ныҥ Азияда баштапкы трансграничный резервады боло берген.
Кадындагы заповедник быјыл тӧзӧлгӧниниҥ 30 јылдыгын темдектейт.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина