Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Тил аайынча билим-практикалык конференция ӧткӧн

07.09.2021

Сыгын айдыҥ 2-3 кӱндеринде Горно-Алтайскта «Алтайский язык в XXI веке: сохранение и развитие» деп адалган талалар ортодогы билим-практикалык конференция ӧткӧн. Мындый јаан учурлу конференцияныҥ тӧзӧӧчилери ЮНЕСКО-ныҥ «Информация для всех» программазыныҥ российский комитеди, Алтай Республиканыҥ культура министерствозы, Россияныҥ талалар ортодогы библиотекалар биригӱзиниҥ тӧс јери ле Алтай Республиканыҥ М. В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотеказы болгондор. Конференцияда уткуулду сӧстӧрин башкаруныҥ председателиниҥ ижин удурумга бӱдӱрӱп турган Динара Култуева, Эл Курултайдыҥ председателиниҥ ордынчызы Герман Чепкин, Госдуманыҥ депутады Иван Белеков, ЮНЕСКО-ныҥ «Информация для всех» программазыныҥ башкарулар ортодогы совединиҥ председателиниҥ ордынчызы, Россияныҥ талалар ортодогы библиотекалар биригӱзиниҥ тӧс јериниҥ президенти Евгений Кузьмин айткандар.

«Языки коренных народов и многоязычие в культурном, образовательном и научном пространстве России и мира» деп адалган пленар јуунныҥ ӧткӱреечилери ЮНЕСКО-ныҥ «Информация для всех» программазыныҥ российский комитединиҥ председателиниҥ ордынчызы С. Д. Бакейкин ле Алтай Республиканыҥ М.В. Чевалковтыҥ адыла адалган эл библиотеказыныҥ директоры С. К. Штанакова болгондор. Тӧс докладтарды ЮНЕСКО-ныҥ ишчизи, ЮНЕСКО/ИФАП-тыҥ тилдерди корыыры ла кибертелкемде тилдерди ӧскӱрери аайынча ишмекчи бӧлӱгиниҥ башкараачызы Е. И. Кузьмин, Алтай Республиканыҥ культура аайынча министри О. Ю. Антарадонова, Эл Курултайдыҥ национальный политика, ӱредӱ, культура, јондык биригӱлер ле элбеде јетирӱлер эдер эп-аргалар аайынча комитединиҥ председатели Н. М. Екеева ла Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри О.С. Саврасова эткендер.
Культураныҥ ла ӱредӱниҥ министрлери алтай тилдиҥ культурада ла ӱредӱде бӱгӱнги айалгазы керегинде элбеде јетирӱлер эткен болзо, Москванаҥ келген айылчы ас тоолу калыктардыҥ тилдери кӧп улус тузаланып турган јаан тилдердеҥ камаанду болордо, ас тоолу калыктар ортодо јаан тилдерге јайылган маргинальный группалар тӧзӧлип, бойыныҥ тилдерин јериирге белен болуп турганын јетирди. Кибертелкемде болуп турган керектерди бу ууламјы учун каруулу специалист английский тил кибертелкемде мынайда ла ӧзӱм алынып барза, арткан тилдерге, анчада ла тилдердиҥ индо-европейский билезине кирбей турган ла бичигинде латиница тузаланбай турган тилдерге кӱч келижер деп угусты. Наталья Михайловна Екеева бойыныҥ куучынында Россия Федерациязында тӧрӧл тилдерди ӱредери ле ӱренери бойыныҥ кӱӱнине кӧчӱрилерде, алтай тилди ӱренер ӧй астаганын угузып, алтай тилди ӱренеринде эҥ коомой салтарын балдар тилин билезинде ӱренбей турганы ла алтай тилди ӱредер методика соҥдоп турганы јетирет деп айтты.
«Алтайский язык в XXI веке: сохранение и развитие» билим-практикалык конференцияда тӧрт секция иштеген. Олордыҥ ижи аайынча бичимелдерди газедистиҥ келер номерлеринеҥ кычырыгар.

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина