Ижинде – ойгорлык, јаан ийде ле јалакай болоры бириккен

08.10.2021

Ӱлӱрген айдыҥ 5-чи кӱнинде республикада Ӱредӱчиниҥ кӱни темдектелди. Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохординниҥ адынаҥ ӱредӱликтиҥ ишчилерин АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ ижин бӱдӱреечи Динара Култуева уткуды.

«Ӱредӱчиниҥ бӱдӱрип турган ижинеҥ учурлу ла каруулу база кандый ишти адаары кӱч. Педагогтор бистиҥ обществоныҥ келер ӧйин ле оныҥ интеллектуал аргаларын тӧзӧйт, кажы ла ӱйени чындык улус болорына таскадат, кажызынаҥ ла кижи эдет, санаа-укаазын, кылык-јаҥын ӧскӱрип, таҥынаҥ бойы сананып билерине ӱредет. Ӱредӱчиниҥ ижинде ойгорлык, јаан ийде, јалакай ла ол ок ӧйдӧ кату болоры бириккен» — деп, Динара Култуева айтты.
Оныҥ темдектегениле, Алтай Республикада ӱредӱликтиҥ бӧлӱгин јаҥыртары, ӱредӱчиниҥ ижиниҥ тоомјызын бийиктедери аайынча јаан иш ӧткӱрилет. «Ӱредӱлик» деп национальный ӱлекер аайынча школдыҥ инфраструктуразын ӧскӱрерине, бӱгӱнги ӧйдиҥ јепселдерин аларына, цифровой технологияларды кийдирерине, педагогтордыҥ квалификациязын бийиктедерине федерал кӧп акча-манат чыгарылат. «Бу ончозы балдар бӱгӱнги кӱнниҥ некелтелеринеҥ соҥдобозын, јӱрӱмде једимдӱ болзын ла конкуренция-маргыштарда јаан аргалу болзын деп эдилет. Је бир де једим педагогтор јокко болбос. Једимниҥ тӧзӧгӧзи јайалталу ӱредӱчилердиҥ, арыырын билбес ле ойгор таскадаачылардыҥ ижинде» — деп, ол темдектеди.
Динара Култуева педагогторго кӱнӱҥги чылаазыны јок ижи, профессиязына чындыгы ла берингени учун быйанын айтты.
Уткуулын АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ председателиниҥ ордынчызы Герман Чепкин база айтты. Ол бӱгӱн ӱредӱликтиҥ чыҥдыйына, ӱредӱчиниҥ профессионал ӧзӱмине, ӱзеери ӱредӱниҥ системазыныҥ ӧзӱмине, ӱредӱчиниҥ ижиниҥ тоомјызын кӧдӱрерине аҥылу ајару эдилет деди. Оныҥ айтканыла, педагогтордыҥ једимдӱ ижиниҥ кӧргӱзӱзи ол ӱренчиктердиҥ бастырароссиялык олимпиадаларда јеҥӱлери болуп јат. Вице-спикер Алтай Республикада государственный турулталу аттестацияда бийик кӧргӱзӱлерлӱ выпускниктердиҥ тоозы кӧптӧйт деп темдектеди.
Јуулган улуска уткуулду сӧзиле онойдо ок ӱредӱликтиҥ ишчилериниҥ Алтайский профсоюзыныҥ республикан бӧлӱгиниҥ председатели Юрий Тишков баштанган.
Кӧдӱриҥилӱ јуунда кайралдар табыштырылды. Алтай Республикада физический культураны ла cпортты ӧскӱрерине јаан камааны, узак јылдарга ак-чек иштегени учун «За заслуги перед Отечеством» орденниҥ II степеньдӱ медалиле балдардыҥ аҥылу спорт школыныҥ тазыктыраачы-преподаватели Сергей Грушин кайралдатты.
Ӱредӱликтиҥ бӧлӱгинде једимдери ле узак јылдарга ак-чек иштегени учун «Россия Федерацияныҥ нерелӱ ӱредӱчизи» деп кӱндӱлӱ ат Горно-Алтайсктыҥ 3-чи номерлӱ гимназиязыныҥ ӱредӱчизи Надежда Расовага адалды.
Ӱредӱликтиҥ бӧлӱгинде, балдарды ла јашӧскӱримди таскадарында јаан једимдери ле узак јылдарга ак-чек иштегени учун «Россия Федерацияныҥ таскадарыныҥ ла ӱредериниҥ кӱндӱлӱ ишчизи» деп тӧшкӧ тагынар темдекле Улаган аймактыҥ ӱредӱлик учреждениелериниҥ ижин јеткилдеери аайынча башкартуныҥ баштамы калсстарла методизи Галина Унатова кайралдатты.
200 муҥ салковойдыҥ сертификады Алтай Республиканыҥ 2021 јылда педагог ижинде једимдери учун сыйга ӧткӱрилген федерал конкурста турушкан эҥ артык ӱредӱчилерине — Горно-Алтайсктыҥ 3-чи номерлӱ гимназиязында биологияныҥ ӱредӱчизи Ольга Иркитовага, коррекционный школ-интернатта географияныҥ ӱредӱчизи Ирина Феоктистовага табыштырылды.
Алтай Республикада физический культураны ла cпортты ӧскӱрерине јаан камааны, бийик кемдӱ спортчылар тазыктырганы ла ак-чек иштегени учун «Алтай Республиканыҥ нерелӱ тазыктыраачызы» деп кӱндӱлӱ ат Кош-Агаштагы балдардыҥ спорт школында грек-рим кӱрештиҥ бӧлӱгиниҥ тазыктыраачы-преподаватели Зиновий Матыевке адалды.
Профессионал ижинде једимдери, ӧзӱп јаткан ӱйени ӱредерине ле таскадарына јаан камааны, ӱредӱликте узак јылдарга ак-чек иштегени учун Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Горно-Алтайскта 9-чы номерлӱ «Гармония» гимназияныҥ директорыныҥ билим-методикалык иш аайынча ордынчызы Екатерина Авдюшкина, Кӧксуу-Оозында школдо химияныҥ ӱредӱчизи Галина Ахтырко, Горно-Алтайсктыҥ 10-чы номерлӱ школыныҥ педагог-библиотекари Галина Драчева, Кан-Оозы аймактыҥ ӱредӱлик ле јашӧскӱримниҥ политиказы аайынча башкартузыныҥ тӧс бухгалтериязыныҥ директоры Сынару Дядярова, Шабалин аймактыҥ Камлактагы школыныҥ директоры Надежда Какышева, Горно-Алтайск-та балдардыҥ комбинированный бӱдӱмдӱ 5-чи номерлӱ садыныҥ заведующийиниҥ административно-хозяйственный бӧлӱк аайынча ордынчызы Наталья Кильдеева, Кан-Оозы аймактыҥ Моты-Оозындагы школында јуранарыныҥ ӱредӱчизи Наталья Кныева, Шабалин аймактыҥ Ильинкадагы школында баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Елена Полиева, Горно-Алтайскта М. В. Карамаевтыҥ адыла адалган 1-кы номерлӱ лицейде баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Наталья Пяткова, Кан-Оозында Ч. К. Кыдрашевтыҥ адыла адалган школдо баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Светлана Самырова кайралдаттылар.
Онойдо ок Алтай Республиканыҥ Кӱндӱлӱ грамотазыла Горно-Алтайсктыҥ 3-чи номерлӱ гимназиязында немец тилдиҥ ӱредӱчизи Татьяна Тубашева, Кӧксуу-Оозы аймактыҥ ӱредӱлӱ учреждениелерин психология-педагогика јанынаҥ јеткилдеериниҥ тӧс јериниҥ башкараачызы Татьяна Утяшева, Оҥдой аймактыҥ Алтыгы Талдуда школында ӧскӧ ороонныҥ тилиниҥ ӱредӱчизи Лариса Хлебодарова, Шабалинде балдардыҥ «Искорка» садыныҥ заведующийи Ирина Якова, Ортолыкта М. И. Лапшинниҥ адыла адалган школдыҥ директоры, биологияныҥ ӱредӱчизи Баяру Абулова, Кӧксуу-Оозында отраслевой технологиялардыҥ техникумында производственный ӱредӱниҥ мастери Виктор Басаргин, Чаргы-Оозында Совет Союзтыҥ Геройы К. А. Туганбаевтиҥ адыла адалган школдо орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Светлана Зарубина, Горно-Алтайскта кеендиктиҥ «Адамант» школыныҥ директоры Александр Кудряшов, Кош-Агашта Л. И. Тюкованыҥ адыла адалган школдо баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Чейнеш Телесова, Шабалин аймактыҥ Беш-Ӧзӧктӧги школында алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Екатерина Шемдышева, Шабалин аймактыҥ Камлактагы школында орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Ольга Шутова, Кан-Оозы аймактыҥ Кӧзӱлдеги Д. Т. Тоедовтыҥ адыла адалган школдо орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Сурлай Ябыева, Улаган аймактыҥ Чибилӱ јуртында школдо физиканыҥ ӱредӱчизи Айсулу Яданова, Улаган аймактыҥ Балыктујулда школында баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Селена Яжикова кайралдаттылар.
50 муҥ салковойдыҥ сертификады Алтай Республиканыҥ 2021 јылда педагог ижинде једимдери учун сыйга ӧткӱрилген федерал конкурста турушкан эҥ артык ӱредӱчилерине – Горно-Алтайсктыҥ А. Н. Ленкинниҥ адыла адалган 8-чи номерлӱ школында алтай тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Елена Бадакинага, Горно-Алтайскта М. В. Карамаевтыҥ адыла адалган 1-кы номерлӱ лицейде орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Ирина Казанцевага, В. К. Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназияда орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Людмила Тодошевага табыштырылды.
Бу ок кӱнде республиканыҥ тӧс калазында Горно-Алтайсктыҥ ӱредӱлик башкартузыныҥ 85 јылдыгына учурлай кӧдӱриҥилӱ керек ӧтти. Динара Култуева јуулгандарды байрамла уткуп, ӱредӱликтиҥ системазыныҥ јаш ӱйени таскадарында ла ӱредеринде бийик учурын темдектеди. «85 јыл кайра республиканыҥ тӧс калазында ӱредӱлӱ организацияларды сабарларла ла тоолоор арга болгонына бӱдерге кӱч. Бӱгӱн ол элбек ӱредӱлик инфраструктура, ӱредӱчилердиҥ, таскадаачылардыҥ, ӱзеери ӱредӱниҥ ишчилериниҥ бӱткӱл черӱзи… Бу јаан тооныҥ кийнинде байлык тӱӱки, ачылталар, једимдер, јаҥыртулар турат, эмди де кӧпти эдер керек» — деп, вице-премьер чокымдады. Ол педагог иштиҥ бӱгӱнги кӱнде ӱредӱликтиҥ эҥ артык јаҥжыгуларын чеберлеп алган ветерандарына быйанын айтты.
Уткуулдарга Герман Чепкин, АР-дыҥ ӱредӱлигиниҥ ле билиминиҥ министри Ольга Саврасова, Горно-Алтайсктыҥ мэри Юрий Нечаев, Горно-Алтайсктыҥ администрациязыныҥ јааныныҥ ордынчызы Наталья Гусельникова кожулдылар.
Алтай Республиканыҥ Быйанду самараларыла Горно-Алтайсктыҥ 3-чи номерлӱ гимназиязында ӱзеери ӱредӱниҥ педагогы Марина Бормошкина, Горно-Алтайсктыҥ 6-чы номерлӱ лицейинде баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Надежда Черепанова кайралдатты.

Н. БЕЛЬЧЕКОВА белетеген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина