Кӧрӧӧчилерге јаҥы кӧргӱзӱлер кӧп…

15.10.2021

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театр ӱлӱрген айдыҥ 8-чи кӱнинде 44-чи театральный сезонын кӧдӱриҥилӱ айалгада ачты.

АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызыныҥ молјуларын бӱдӱреечи Динара Култуева театрдыҥ јайаандык ӧмӧлигин, кӧрӧӧчилерди јаҥы театральный сезонныҥ ачылтазыла уткуды.
Оныҥ айтканыла, ӧткӧн 43-чи сезон кӧп тоолу кӧдӱриҥилериле сӱрекей байлык, турулталу ла једимдӱ болгон. Бистиҥ актерлор орооныстыҥ башка-башка јерлеринде болдылар. Темдектезе, республиканыҥ тӧзӧлгӧнинеҥ ала 30 јылдыгын, алтай албатыныҥ бойыныҥ кӱӱниле Россияга киргениниҥ 265 јылдыгын темдектеер ӧйдӧ театр Казаньда эл театрлардыҥ калыктар ортодо ӧткӧн театральный фестивалинде турушкан.
Динара Култуева уткуулду куучынында тергеениҥ тӧс калазында эл театрдыҥ сценазында Москвадаҥ келген атту-чуулу «Et Cetera» (башкараачызы Александр Калягин) бойыныҥ ойын-кӧргӱзӱлерин кӧргӱскени јанынаҥ база айтты.
Јаҥы сезондо бисти, кӧрӧӧчилерди, база јаҥы ойын-кӧргӱзӱлердиҥ премьералары сакып јат. Онойдо ок јайаандык ӧмӧлик ороонныҥ тергеелери јаар јаан гастрольдорго барар, туружар.
Ол ӱлӱрген айда Россияныҥ ончо субъекттеринде РФ-тыҥ культура министерствозыныҥ «Пушкинский карта» деген программазы иштеп баштаганы јанынаҥ база айтты. Бу јакшынак ла тузалу керекте 14 јаштаҥ ӧрӧ јииттер туружар аргалу. Олордо театрларга, музейлерге государствоныҥ чодыла алылган билеттерле јӱрер эптӱ арга бар. Айдарда, ол программа бистиҥ республиканыҥ эл театрында, эл музейинде, филармониязында база једимдӱ иштеп јат. Темдектезе, «Пушкинский картала» эл театрдыҥ ойын-кӧргӱзӱлерине 53 билет садылган. Мынаҥ да ары јиит улус бу эптӱ аргала эрчимдӱ тузаланар, олордыҥ тоозы кӧптӧӧр деп айтты.
Динара Култуева Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ театральный санат бӧлӱгиниҥ лауреаттарына јаҥжыкканы аайынча јылдыҥ сайынгы сыйларын табыштырды.
«Эҥ артык тургузылган ойын-кӧргӱзӱ» деген ууламјыда (эҥ артык режиссерго) 75 муҥ салковой акча Вячеслав Смирновко Людмила Разумовскаяныҥ атташ пьесазыла тургузылган «Дорогая Елена Сергеевна» деген ойын-кӧргӱзӱ учун табыштырылды.
«Ойын-кӧргӱзӱни тургузарында јеткен једимдери учун» деген ууламјыда 70 муҥ салковой:
Николай Багыровко Жан Батист Мольердиҥ, «Лекарь поневоле» деген пьесазын алтай тилге «Эрик јоктыҥ эмчизи» деп кӧчӱргени учун табыштырылды.
«Ӱй кижиниҥ эҥ артык ойыны» ууламјыда 50 муҥ салковой Александра Суховерковага «Дорогая Елена Сергеевна» деген ойын-кӧргӱзӱде Елена Сергеевнаныҥ роли учун.
«Эҥ артык характерный роль» — 30 муҥ салковой Роксана Саргатытовага Байрам Суркашевтиҥ пьесазы аайынча тургузылган «Амаду ла Айана» деген ойын-кӧргӱзӱде Чечектиҥ сӱр-кебери учун.
«Лучшая роль второго плана» ууламјыда 30 муҥ салковой Айдын Бадакинге «Дорогая Елена Сергеевна» деген пьесада Володяныҥ сӱр-кебери учун табыштырылды.
Эл театр бойыныҥ 44-чи театральный сезонын Алтай Республиканыҥ нерелӱ артисти режиссер Виталий Перчиктиҥ Александр Гаринниҥ «Звезды на утреннем небе» деген пьесазы аайынча тургускан ойын-кӧргӱзӱниҥ премьеразыла ачты.
«Звезды на утреннем небе» деген ойын-кӧргӱзӱде эл театрдыҥ алтай ла орус труппаларыныҥ артисттери ойноды. Ойын-кӧргӱзӱде јӱрӱми бажынаҥ ла ала уур-кӱч, буудактарлу ла јолынаҥ тайкылган-јастыккан башка-башка салымду улус кӧргӱзӱлет. Салымныҥ јолы олорды сакыбаган јанынаҥ бир јерге экелет. Олордыҥ кажызы ла бойыныҥ јӱрӱминиҥ учурын бойына јартап аларга ченежет. Кажызы ла ич-телекейине, ӧзӧгине чике, чек ле ару јолды табарга чырмайат, тартыжат. Бойына баштанып, ӧзӧгиле, бойыла ак-чек куучындажарга јолды бедиреп јат.
Јеҥил, је бажы туйук јолдо олор бой-бойына туштажып, кӱӱн-кайрал јогынаҥ «кем кемди» деген чыгара айдылбаган ээжиле тартыжат. Айла айалга да олорго удура турат. Шак мындый тул-туйук, карачкыла оролгон айалгада олордыҥ кажызы ла бойыныҥ кӧксиндеги конгон јажытту, качан да такып ойто кӧрӱлбес, куулгазын ару ырыс-кежигине баштанып болор бо? Ол байлык кажы ла кижиниҥ кӧксинде, оны чечери, ого баштанары, угары кижиниҥ бойынаҥ камаанду. Сценада геройлор бой-бойлоры ортодо, онойдо ок јӱрӱмдик айалгала тартыжат. Эскизи, элентизи јеткен баракта башка-башка шылтактардаҥ улам јуулган јииттер јӱрӱмнеҥ чӧкӧп, бойлорына колын јаҥып, келишкенче ле барып јаткандый. Мында јеҥил јӱрӱмдӱ кыстардыҥ јӱрӱмге кӧрӱми, ижемјизи, амадузы ачыгынча кӧргӱзилет. Јеҥил јӱрӱмниҥ ачу чындыгы мында бастыра јанынаҥ кӧргӱзилет. Ачу аш, јеҥил јӱрӱм, туйук јол… Је јаан, чек, чындык јӱрӱмнеҥ чыгара таштаткан эпшилер, кыстар бойлорыныҥ тӧмӧн тӱшкенинде, тӱбегинде бурулу улусты бедиреп, бурулап јатканы јок. Олордыҥ јӱректери килемјиге, болушка ачык, кӧстӧринде дезе мелтиреген јаш. Ойын-кӧргӱзӱниҥ геройлорын карамдаары ла олордыҥ кажызы ла бойыныҥ јолын табарына иженери артат. Олорды јӱрӱм јолы, ӧзӧк байлыгы кажы јаны јаар артыктап тартар, онызын ӧй кӧргӱзетен туру. Сценадагы геройлор эртен турагы јылдыстары чагылышкан-имдешкен чаҥкыр теҥерини кӧрӧргӧ, ајыктаарга меҥдедилер. Айдарда, олор чек ле коомой улус эмес, је ӧзӧгинде отту, ак-чек санаалу, акты ажыра баспас ич-байлыгын јылыйтпаганын база кӧрӧдис. Айдарда, кӧрӧӧчилерде де ол ок јарык от бар ине. Кижиниҥ ич-телекейиниҥ байлыгы, арузы бачым ӱстине кӧрӱлбес, ондо бойыныҥ кӧп тоолу шылтактары.
Режиссер Виталий Перчиктиҥ орус тилле тургускан «Звезды на утреннем небе» деген ойын-кӧргӱзӱзинде эл театрдыҥ јайаан јаайалталу актерлоры Маргарита Гринь (Мария), Ирина Карпова (Анна), Алена Шумейко (Лора), Анастасия Концевая (Клара), Александра Суховеркова ( Валентина), Алексей Синьков (Николай), Сергей Майнаков (Александр) бийик кеминде ойнодылар. Актерлордыҥ профессионал узы, олордыҥ кажызы ла бойыныҥ ойногон геройын толо, чындык ла јаркынду ойногонын кӧрӧӧчилер баалаган деп айдарга јараар. Бу ойын-кӧргӱзӱ јаҥы бӱдӱмле тургузылганы солун. Кӧрӧӧчилер сценада тургузылган такталарда отурат, актерлор дезе база сценада, олордыҥ ла алдында ойноп јат. Јаш, јиит улусты ачу аштыҥ, јеҥил јӱрӱмниҥ каршузы, тӱбеги санандырар, кандый бир уур-кӱч айалгадаҥ чыгарга болужар деп иженери артат.
Бу ойын-кӧргӱзӱниҥ јурукчы-тургузаачызы РФ-тыҥ нерелӱ јурукчызы Валерий Тебеков, кӱӱле Эрелдей Бештинов кееркеткен, режиссердыҥ болушчызы Алексей Синьков.
Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театр јаҥы 44-чи сезонында, темдектезе, Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ нерелӱ ишчизи режиссер Николай Паштаковтыҥ «Кӧгӱтей-Мерген», Алтай Республиканыҥ, Тува Республиканыҥ нерелӱ артисти Амаду Мамадаковтыҥ «Лодочник» деген ойын-кӧргӱзӱлерин тургузып, кӧрӧӧчилерге сыйлаар.

К. Пиянтинова
Е. Бутушевтиҥ фотојуругы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина