Тӧрт сурак кӧрӱлген

22.10.2021

Ӱлӱрген айдыҥ 20-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ Государственный Јууны – Эл Курултайдыҥ јетинчи созывыныҥ ээчий эмес јирме биринчи сессиязы ӧткӧн.

Парламенттиҥ спикери Артур Кохоев башкарып ӧткӱрген сессияныҥ ижинде 41 депутаттаҥ 38 депутат турушкан. Сессияныҥ ижинде анайда ок АР-дыҥ башчызы, АР-дыҥ башкарузыныҥ председатели Олег Хорохордин, республикан башкаруныҥ турчылары, республикан комитеттердиҥ ле ведомстволордыҥ, федерал бӱдӱреечи јаҥныҥ Алтай Республикада башкартуларыныҥ јаандары, элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардыҥ чыгартулу улузы турушкан.
Сессияда тӧрт сурак кӧрӱлген. Баштапкы сурак «Алтай Республиканыҥ 2021 јылга ла темдектелген 2022 ле 2023 јылдарга республикан бюджеди керегинде» республикан јасакка кубулталар кийдирери керегинде» јасактыҥ ӱлекери шӱӱжилген. Оны шӱӱжӱге АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, АР-дыҥ акча-манат аайынча министри Ольга Завьялова чыгарган. Министрдиҥ темдектегениле, 2021 јылга кирелтелердиҥ текши кеми 1,953 млрд. салковой эттире тӱзедилген. Мынызы бюджетке келетен калан ла калан эмес кирелтелердиҥ кеми 331,5 млн. салковой, кайра јандырылбайтан бюджетный ассигнованиелердиҥ кеми, ол тоодо федерал бюджеттеҥ, 1,621 млрд. салковой болор деп чокумдалганыла колбулу. Мынайып, республикан бюджеттиҥ кирелтелӱ бӧлӱги 28 558 млн. салковой, чыгымду бӧлӱги 29 250 млн. салковой болор.
Федерал бюджеттеҥ келетен ӱзеери ассигнование-акчалар су-кадыкты корыыр бӧлӱкке коронавирусты илелеери, эмдеери ле оныла тартыжары аайынча керек-јарактарга, медишчилерге аҥылу айалгаларда иштеп турганы учун тӧлӧӧрине, јонјӱрӱмдик корулаш бӧлӱгинде — баштапкы балазы чыккан учун ла ЖКХ-ныҥ јеткилдештерин тӧлӧӧри аайынча тӧлӧмирлерге, ӱредӱлик ле культура бӧлӱктеринде — класстыҥ башкараачызы учун тӧлӧмирлерге, бичиктердиҥ фондторын јаҥы бичиктерле толтырарына ла модельный библиотекалар тӧзӧӧрине ууламјылалар. Оноҥ башка аркаларды ӧрттӧрдӧҥ корыыры аайынча керек-јарактарга, улусты аварийный јадар јерлердеҥ кӧчӱрерине, автомобильный јолдордыҥ ремонтына база акча-манат ууламјылалар.
Јасактыҥ ӱлекери аайынча ӱзеери федерал ла республикан акча-манат бӧлӱктер сайын эҥ ӧҥзӱре сурактардыҥ, анайда ок јербойыныҥ учурлу сурактарыныҥ аайына чыгарына ууламјылалар. Ол тоодо су-кадыкты корыырыныҥ, ӱредӱликтиҥ, культураныҥ, физический культура ла спорттыҥ учреждениелериниҥ материально-технический тӧзӧлгӧзин тыҥыдарына, ЖКХ бӧлӱгинде јадын-јӱрӱмди јеткилдеер системаларды одыру ӧйине белетеерине ле оноҥ до ӧскӧ социальный ууламјыларга.
Муниципал тӧзӧлмӧлӧрди јӧмӧӧрине 911 миллионноҥ кӧп акча чыгарары темдектелет.
Бюджеттиҥ ӱлекери аайынча ишјал аайынча молјуларга чыгымдар 139 миллион салковойго кӧптӧп јат, коронавирус југуш оорула тартыжарына 88 миллион салковой ууламјылалар. Государственный ар-јӧӧжӧниҥ объекттерин нормативный айалгаларда эттире чеберлеп тударына 49 миллион салковой чыгарары темдектелген.
Акча-манаттыҥ министриниҥ темдектегениле, республиканыҥ школдорыныҥ капитальный ремонтына 36 миллион салковой чыгарылар. Аймактарда јадын-јӱрӱмниҥ системаларын јеткилдеерине муниципал тӧзӧлмӧлӧргӧ 62 миллион салковой ууламјылалар. Јасактыҥ ӱлекери аайынча нацӱлекерлерди јӱрӱмде бӱдӱрерине керектӱ акча-манаттыҥ кеми 140 миллион салковойго кӧптӧӧр. Јолдыҥ фонды 613 миллион салковойго кӧптӧдилген.
Депутаттар сессияда «Алтай Республиканыҥ бир кезек јасакберим акттарына кубулталар кийдирери керегинде» республикан јасактыҥ ӱлекерин баштапкы, экинчи ле ӱчинчи кычырышта јӧптӧгӧндӧр. Бу кубулталар Алтай Республиканыҥ ӱч јасагында ээжилерди федерал јасакберимде болгон кубулталарга келиштирер амадула эдилген.
Сессияда анайда ок «Алтай Республикада бюджетный иш керегинде» республикан јасакка кубулталар эдилген. Оны шӱӱжӱге база ла АР-дыҥ башкарузыныҥ председателиниҥ ордынчызы, АР-дыҥ акча-манат аайынча министри Ольга Завьялова чыгарган. Оныҥ айтканыла болзо, бюджетный иш керегинде јасакка база бир пункт кожулар. Андый кубулта республикан јасакты РФ-тыҥ бюджетный јасакберимине келиштирер амадула эдилген.
Сессияда кӧрӱлген база бир сурак – бюджеттер ортодогы трансферттер керегинде јасаккка кубулталар кийдирери. Депутаттар «Алтай Республиканыҥ бюджеттер ортодогы трансферттер керегинде» республикан јасакка кубулталар кийдирери керегинде» јасакты јӧптӧгӧн. Кубулталар база ла бу республикан јасакты федерал јасакберимге келиштирер амадула эдилген.

К. Яшев

ТОП

Положение о конкурсе стихов собственного сочинения, посвященном 20-летию молодежного приложения «Јылдыстык» газеты «Алтайдыҥ Чолмоны», «Јайым толкулар» («Вольные волны»)

УТВЕРЖДАЮ Приказом главного редактора АУ РА «Редакция газеты «Алтайдын Чолмоны» от 12.01.2023 №6 __________ Триянова С.В. Положение о конкурсе стихов собственного сочинения, посвященном 20-летию молодежного приложения «Јылдыстык» газеты «Алтайдыҥ Чолмоны», «Јайым толкулар» («Вольные волны») Общие положения Положение определяет условия, основы организации и порядок проведения конкурса, посвященного 20-летию приложения «Јылдыстык» республиканской массовой газеты «Алтайдыҥ Чолмоны».

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина