Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Ӧмӧ-јӧмӧ иш тыҥыыр болгодый

23.11.2021

Кӱчӱрген айдыҥ 19-чы кӱнинде Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин ле Орус географический јондыктыҥ баштапкы вице-президенти Артур Чилингаров ӧмӧ-јӧмӧ иш аайынча јӧптӧжӱге кол салгандар.

Бу јӧптӧжӱде географияны, ар-бӱткенди ле культуралык энчини корыырын, ӱредӱликтиҥ чыҥдыйын бийиктедерин шиҥдеер бӧлӱкте, анайда ок билим, экологиялык, јонјӱрӱмдик, культуралык программаларды ла ӱлекерлерди јӱрӱмде бӱдӱрип, республиканыҥ јерин ӧзӱм алындырарында ӧмӧ-јӧмӧ иштиҥ тӧзӧлгӧлӧри чокумдалган. Орус географический јондык ла Алтай Республиканыҥ башкарузы јартамал-билгирлер алар туризмниҥ ӧзӱмине, анайда ок улуста Россияныҥ ар-бӱткенине, тӱӱкизине, тӧрӧл јерине чебер болор ло олорды сӱӱр кӱӱн-тапты тӧзӧӧрине иштеерге молју алынадылар.
«Орус географический јондыктыҥ эдип турган ижиниҥ тӧс ууламјыларыныҥ бирӱзи – јартамал иш. Слер Россияны, оныҥ јарлу эмес, је аҥылу јерлерин јаҥыдаҥ ачадар ла бу табынтыларды, бу билгирлерди ороонныҥ эл-јоны ортодо таркададар, ороон ичинде туризмниҥ ӧзӱмине камааныгар јетиредер» – деп, Олег Хорохордин темдектеген.
Ол Россияныҥ президенти Владимир Путин 2018 јылда, Орус географический јондыкка сый табыштырар керек-јарак ӧдӧр тушта, Россияныҥ тӱӱкизин ле культуразын шиҥдеери керектӱ болгонын айдып, темдек эдип, јери јаан, је аргалары учына јетире шиҥделбеген Алтай Республика керегинде айтканын эзеткен.
«Республикабыс чындаптаҥ да аҥылу ар-бӱткендик, культуралык, тӱӱкилик байлыктарлу ла бӱгӱн Россияныҥ туристический тӧс јери. Тергеениҥ јериниҥ 25 процентинеҥ кӧбизи аҥылу коруланып турган ар-бӱткендик јерлер, заповедниктер, заказниктер, ар-бӱткендик ле национальный парктар» – деп, республиканыҥ башчызы айткан.

Оныҥ темдектегениле, Орус географический јондыкка Алтай јаантайын озо ајару эдетен тергеелердиҥ бирӱзи болгон. Орус географический јондык башка-башка јаан учурлу ӱлекерлерге гранттар чыгарган, ирбисти орныктырарына болушкан, республика керегинде документальный кинолор ло бичимелдер чыгарарында турушкан, мында тӧзӧлгӧн экологиялык айалганы чеберлеерине јарамыкту ууламјыларды јӧмӧгӧн.
«Тергееде Орус географический јондыктыҥ Алтайдагы республикан бӧлӱги, анайда ок оныҥ Јашӧскӱримдик клубы эрчимдӱ иштейт. Бу клуб јондыктыҥ эҥ артык он клубыныҥ тоозына кирет. Јӧптӧжӱге кол салынганы бистиҥ ӧмӧ-јӧмӧ ижисти база да аайлу-башту, јаантайынгы ла турулталу эдер деп бӱдедим. Анчада ла Алтай Республиканыҥ байлык ар-бӱткендик ле культуралык энчизин шиҥдееринде ле чеберлееринде, мында циви-
лизованный экологический туризмди ӧскӱреринде» – деп, Олег Хорохордин темдектеген.
Јӧптӧжӱге кол салар керек-јарактыҥ туружаачыларына Орус географический јондыктыҥ адынаҥ уткуулду сӧзин Артур Чилингаров айткан.
«Јӧптӧжӱге кол салганы – билимчилердиҥ, шиҥжӱчилердиҥ, јорыкчылардыҥ ла краеведтердиҥ тыҥ јилбиркеп турган аҥылу тергее – Алтай Республиканыҥ ӧзӱмине камаанын јетирер. Мынаҥ да ары кожо турулталу иштеерис» – деп, ол айткан.
Артур Чилингаров Олег Хорохординле алдынаҥ бери таныш болгонын ла тергеениҥ башчызы Орус географический јондыктыҥ республикан бӧлӱгиниҥ Попечительский соведине киргенине тыҥ сӱӱнгенин темдектеген. Оныҥ айтканыла, мынызы текши керекке јаан тузазын јетирер.
Артур Чилингаров Алтай Республиканыҥ башчызына ла Орус географический јондыктыҥ Алтайдагы республикан бӧлӱгиниҥ бастыра турчыларына тузалу ла турулталу иш, алдында тургускан амадуларга јединзин деп кӱӱнзеген.
РГО-ныҥ Алтайдагы республикан бӧлӱгиниҥ председатели Валерий Бабин бу бӧлӱктиҥ тӱӱкилик јолы 1957 јылда башталганын темдектеген. Калганчы јылдарда республикан бӧлӱк кӧп тоолу учурлу ӱлекерлерди јӱрӱмде бӱдӱрген, ол тоодо ЮНЕСКО-ныҥ телекейлик энчизиниҥ объекттерин чокумдаары, республиканыҥ агаш бӧлӱгиниҥ ӧзӱминиҥ концепциязын белетеери, туулу чананыҥ кыжы-јайы иштеер «Караколдыҥ кӧлдӧри» комплекси ле оноҥ до ӧскӧзи. Аҥылу ајару Алтайдыҥ карстовый дейтен куй таштарын шиҥдеерине эдилген. Анайда ок бичиктер чыгарар иш ӧдӧт.
«Бис Алтай Республиканыҥ ла Алтайский крайдыҥ кепке базылган атластарыла сӱрекей оморкойдыс. Алтай Республика тергеелик Кызыл бичиктер (ӧзӱмдердиҥ ле тындулардыҥ), анайда ок Аҥылу коруланып турган ар-бӱткендик јерлердиҥ Кызыл бичигин чыгарарында баштапкылардыҥ тоозында болгон» – деп, Валерий Бабин темдектеген.
Республикада јашӧскӱримле иш-теерине база јаан ајару эдилип турганын ол база айткан. 2021 јылдыҥ баштапкы јарымјылдыгында Орус географический јондыктыҥ республикан бӧлӱгиниҥ јашӧскӱримдик клубы тергеелик бӧлӱктердиҥ јашӧскӱримдик клубтары ортодо экинчи јер алган.
Валерий Бабин Орус географический јондык ла Алтай Республиканыҥ башкарузы ортодо ӧмӧ-јӧмӧ иштиҥ јӧптӧжӱзине кол салынганы јондыктыҥ республикан бӧлӱгиниҥ јаркынду ла учурлу ӱлекерлерин јӱрӱмде бӱдӱрерге јаҥы тебӱ берер деп иженгенин айткан. Андый ӱлекерлердиҥ бирӱзи – Алтайдагы геопаркты тӧзӧӧри. Ол аайынча иш эм тургуза учына јеткелек.

АР-дыҥ башкарузыныҥ пресс-службазы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина