Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Јӱректиҥ одын кӱйдӱрели!

03.12.2021

Кӱчӱрген айдыҥ 30-чы кӱнинеҥ ала јаҥар айдыҥ 4-чи кӱнине јетире бастыра телекей ичинде «ЩедрыйВторник» деген килемјилик акция ӧдӱп јат.

Ол Алтай Республикада бежинчи катап ӧдӧт. Талалык координаторы – «Перспектива» деп коммерциялык эмес фонд. Фондтыҥ президенти АР-дыҥ Эл Курултайыныҥ депутады О.И. Волосовцеваныҥ айтканыла, акцияныҥ талалык координаторы болорго, олор кӧрӱ-конкурста туружып, грант ойноп аладылар. Анчада ла акцияныҥ Россиядагы тӧзӧӧчизи «CAF» Алтай Республикада акцияныҥ ӧдӱп турган аайын бийик баалап, эмди кажы ла јыл бистиҥ тергеени эҥ чындык партнер деп адайт. Алтай Республика бу јакшынак керекте јаҥыс ла бойы туружып турган эмес, је анайда ок ӧскӧ дӧ айылдаш талаларды, Бийск, Барнаул, Новосибирск калаларды кожо турушсын деп кычырган, бойыныҥ керек-јарактарына кийдирген. Анчада ла Тӱндӱк Осетия-Аланияда Комсомольское деген јурт бу акцияны Интернеттеҥ кӧрӱп, јилбиркеп, Алтай Республиканыҥ фондынаҥ јӧмӧлтӧ сурап, эмди бойыныҥ јеринде килемјиниҥ јолын баштайдылар. Мынаҥ кӧргӧндӧ, ороондо кӧп тергеелер бу керек-јарак керегинде билбес те.

«Эки јылдыс», «Отты кӱйдӱрер»

«Перспектива» фондтыҥ килемјилик ӱлекерлериниҥ эҥ јаан ууламјылары – килемјилик концерттер ле спектакльдар тургузары. Бу ойын-концерттердиҥ аҥылузы неде дезе, мында профессионал артисттер эмес, тегин де улус ойноп, туружып турганы. Темдектезе, «ЩедрыйВторник» 2016 јылда Алтай Республикада «Эки јылдыс» деген ойын-концерттеҥ башталган эди, ондо дуэт-эжерлер (профессионал кожоҥчы ла јайалталу, је јӱрӱмин ӧскӧ профессияга учурлаган кижи) бой-бойлорыла маргыжып, јакшынак ойын-концерттер кӧргӱскендер. Беш јылдыҥ туркунына кӧп тоолу керек-јарактар ӧткӧн, билеттердеҥ јуулган акча кандый бир килемјилик керекке барган: јаан оорулу улуска, туразы кӱйгендерге, кӧп балдарлу билелерге ле оноҥ до ӧскӧ. Бу ла ӧткӧн кӱчӱрген айда эл театрда ла Майма јурттыҥ Культура байзыҥында «Отты кӱйдӱрер» деген јакшынак концерт ӧткӧн. Эмди дезе «Перспективаныҥ» туружаачылары «За двумя зайцами» деп спектакль тургузат, оныҥ премьеразы јаҥар айдыҥ учында П.В. Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда ӧдӧри темдектелет. Кыйалтазы јогынаҥ келигер! Билетти алган соҥында, слер тургуза ла килемјилик акцияныҥ туружаачызы боло береригер!

Башчыныҥ јӧмӧлтӧзи јаан учурлу

2019 јылда «ЩедрыйВторник» телекейлик акцияны Алтай Республиканыҥ башчызы О.Л. Хорохордин окылу јӧмӧгӧн.
Оноҥ ары эстафетаны Эл Курултайдыҥ депутаттары ала соккон. Эмди депутаттар фондтыҥ бастыра килемјилик керектеринде туружары јакшынак јаҥжыгу болуп калган. Анчада ла олордыҥ ортозында ӱредӱчилер, школдордыҥ директорлоры бар. Олор бу баштаҥкайды бойыныҥ ӱренчиктерине кӧргӱзип, јартап, јурт јерлерде килемјиниҥ јаҥжыгузын быжулай тӧзӧйт.

Килемјиниҥ толкузы аймактарла

Акция Майма аймакта башталганы јолду: бу аймактаҥ бистиҥ республика башталат, «Перспектива» фонд мында тӧзӧлгӧн. Бу аймакта «ЩедрыйВторник» тӧзӧлгӧ алынып, оноҥ ары ӧскӧ муниципалитеттерге толкуланып барган. Эмди бу керек-јарактыҥ эрчимдӱ туружаачылары – Шабалин, Оҥдой, Кан-Оозы, Кӧксуу-Оозы, Чамал аймактар. Быјылгы акцияны Кош-Агаш аймак баштады. Аймактыҥ јааны С.М. Кыдырбаев О.И. Волосовцеваны кычырып, бу быйанду керектиҥ учурын јербойыныҥ улузына јартап берзин деп сураган. Анайып, тургуза ӧйдӧ Кош-Агаш аймактыҥ бастыра јурттарыныҥ эл-јоны, анчада ла гран-кыйуда турган Тожоҥты јурттыҥ албатызы, акцияны јарадып, акту кӱӱндеринеҥ ондо туружадылар.

Килемјиниҥ урокторы

Коронавирус деп оору-јобол табылганыла колбой, фонд кӧп јакшынак керектерин бӱдӱрерин токтоткон. Онызы јарт: кӧп улуска бир јерге јуулыжарга јарабас. Је јымжак јӱректӱ, ак санаалу улуска кандый да буудак – буудак эмес. Олор акцияныҥ бӱдӱмин солып, школдордо, балдардыҥ садтарында Килемјиниҥ урокторын ӧткӱрер деп шӱӱшкен. Бу уроктор, чындап та, сӱрекей јаан таскамал учурлу боло берген! Кичинек болчомдор килемји ол не деген суракка јаан улустыҥ ал-санаазы кирбес каруулар берип, бойыныҥ јаштаҥ ала ойгор санаалу болгондорын кӧргӱскен.

Ачык айдыныштыҥ неделези

Акцияныҥ јаан амадуларыныҥ бирӱзи – јакшы керек эдип турган кижи ол керегинде кемзинбей, ачык айтканы. Ӧскӧ улус билзин, кӧрӱшсин… Анайда, айса болзо, јалакай, килемји кылык-јаҥ бааланар. Ол ло Интернет-телекейдеҥ бис јаантайын каршулу керектер, јеткерлер керегинде кычырадыс, биске ол элдеҥ озо ондый солундарды чыгарат. Је ондый болбос керек. Јакшыга ууланар керек. Ол элдеҥ озо бойыстаҥ камаанду. Канча кире бойыс јакшы ла ару керектер керегинде бичиирис, ончо кире оны кӧп улус кычырар, јакшыга јӱткиир.
Анайып, ачык айдыныштыҥ неделезинде ады-јолы јарлу улус: политиктер, спортчылар, јондык ишчилер, артисттер ле оноҥ до ӧскӧзи кемзинбей, кижиликке кандый јакшы камаанын јетиргенин чыгара айдадылар.

«Килемјиниҥ корзиназы»

«ЩедрыйВторник» башка-башка ууламјыларлу. «Килемјиниҥ корзиназы» – бу ууламјыла кажы ла кижи кереги јок болуп калган кийим-тудумына, айак-казанына, айылда тудунар-кабынар эдимдерине «экинчи јӱрӱм» берип, оны керексиген, јӱрӱмниҥ кӱч айалгазына кирген кижиге акту кӱӱнинеҥ табыштырар аргалу. «Килемјиниҥ корзиназынаҥ» кажы ла кӱӱнзеген кижи бойына керектӱ не-немени талдап алар аргалу. Бу акция анчада ла ӧрт деп јеткерге учураган улуска сӱрекей болушту. Калганчы јылда бистиҥ тергееде кӧп ӧрттӧр болуп, улус айыл-јуртын, канча јылга јууган јӧӧжӧзин бир уунда јылыйтадылар. Ондый улус кӱч ӧйдӧ јаҥыскан артпай турганы јарамыкту. Олорго јерлештер, тӧрӧӧн-туугандар, кожо иштеп тургандар ла таныш эмес те улус, анчада ла «Килемјиниҥ корзиназында» турушкандар болужадылар. Анайып, «ЩедрыйВторник» деген акция јаҥыс вторникте эмес, неделе, ай, јыл сайын ӱзӱлбей ӧдӧт.

«Алтайдыҥ Чолмоны» – акцияныҥ туружаачызы

«ЩедрыйВторник» акция керегинде кӧп бичилген, кӧп айдылган, анчада ла газеттерде. Бистиҥ газеттиҥ ишчилери килемјиге учурлалган керектерди бичийт, је мынаҥ озо бойына бу кыймыгуда туружарга келишпеген. Јаҥар айдыҥ баштапкы кӱнинде газетчилер «Сыйга – браслет» деген акцияда туруштылар, бу база ла «ЩедрыйВторниктиҥ» ууламјызы. Оныҥ аайы мындый – редакция фондтоҥ браслеттерди садып алат, оноҥ ары браслетти ӧмӧликтиҥ улузына баазын эмеш бааладып садат. Кирелтениҥ акчазын бойыныҥ кӱӱниле кандый бир јакшынак керекке ууландырат. «Алтайдыҥ Чолмоны» јуулган акчазын чаган айда Новосибирск јаар эмденип брааткан 23 јашту Лия Кокпоева деп кыска табыштырар болды. Јуулган акча кӧп эмес те болзо, «калбакчадаҥ јууза, кап толор» дегени чын эмес пе?

Светлана ТРИЯНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина