Эҥ артык ӱредӱчилерле туштажу

17.12.2021

Јаҥар айдыҥ 14-чи кӱнинде Алтай Республиканыҥ ӱредӱлигиниҥ ишчилериниҥ билгирлерин бийиктедери ле такыптаҥ профессионал белетениш аайынча институды ӱредӱликтиҥ устарыныҥ текшироссиялык кӧрӱ-конкурстарыныҥ тергее ичиндеги јеҥӱчилдериле пресс-конференция ӧткӱрди.

Олордыҥ ады-јолдорын адабаска болбос: АР-дыҥ «Јылдыҥ таскадаачызы-2021» деп кӧрӱ-конкурсыныҥ ла «Россияныҥ јылдыҥ таскадаачызы» деп текшироссиялык кӧрӱ-конкурстыҥ туружаачызы, Кан-Оозы јуртта балдардыҥ садында таскадаачы болуп иштеп турган Айана Александровна Селишева, АР-дыҥ «Јылдыҥ ӱредӱчизи-2021» деп кӧрӱ-конкурсыныҥ ла «Россияныҥ јылдыҥ ӱредӱчизи» деп текшироссиялык кӧрӱ-конкурстыҥ туружаачызы, Майма јуртта В.Ф. Хохолковтыҥ адыла адалган ӱчинчи таҥмалу школдыҥ баштамы класстарыныҥ ӱредӱчизи Татьяна Николаевна Кривоспицкая, «Удура алтам» деп республикан кӧрӱ-конкурстыҥ јеҥӱчили, профессионал устар «Россияныҥ ӱредӱчи-психологы-2021» деп текшироссиялык кӧрӱ-конкурсыныҥ лауреады, каладагы А.Н. Ленкинниҥ адыла адалган сегизинчи таҥмалу школдыҥ ӱредӱчи-психологы Владислав Николаевич Чертолыс, «Јылдыҥ узы-2021», профтехӱредӱниҥ профессионал устарыныҥ текшироссиялык кӧрӱ-конкурсыныҥ туружаачызы, Горно-Алтайсктагы ӱредӱчилер белетеер колледжтиҥ орус тилдиҥ ле литератураныҥ ӱредӱчизи Дина Александровна Егорова, Алтай Республиканыҥ ӱредӱлик ижинде бийик једимдерге јеткен ӱредӱчилерин аҥылап темдектеери јанынаҥ кӧрӱ-конкурстыҥ јеҥӱчили, су-кадыгыныҥ аргалары кирелӱ балдардыҥ школ-интернадында географияныҥ ӱредӱчизи Ирина Александровна Феоктистова, «Алтай тилдиҥ ле алтай литератураныҥ ӱредӱчизи-2019» деп кӧрӱ-конкурстыҥ јеҥӱчили, Кош-Агаш аймакта Телеҥит-Сортогой јурттыҥ школыныҥ баштамы класстарыныҥ ӱредӱчизи Айна Вячеславовна Самтакова.

Алтай Республиканыҥ ӱредӱ ле билим аайынча министри О.С. Саврасова јеҥӱчилдерди бийик једимдерге јеткендериле уткуды. «Ӱредӱчи кижиниҥ ижи јайаандык, быйанду ла каруулу, је ол ок ӧйдӧ јеҥил эмес иш. Ӱредӱчидеҥ келер ӧйдӧ бала кандый кижи болоры, јӱрӱмниҥ јолында кандый ууламјыла барары камаанду болуп јат. Ӱредӱчи кижи јӱк ле баланыҥ јайалтазын ачып, билимге јӱткиирине ӱредер эмес, је анайда ок оныҥ ижи олорды јаштаҥ ала јӱрӱмге эҥ ле керектӱ ич-кӧгӱс байлыктарды сӱӱрине ле чеберлеерине таскадары болот. Мындый туштажулар сӱрекей керектӱ ле тузалу. Конференцияларга јӱк ле јеҥӱчилдерди эмес, анайда ок методикалык ла таҥынаҥ бойыныҥ ижин ачкандарды, бистиҥ тергеениҥ кӧрӱ-конкурстарында туружып, кандый бир шылтактардаҥ улам јеҥӱге јетпегендерди база кычырып турар керек» – деп, ол айтты.
Јеҥӱчилдер јуулгандарла кӧрӱ-конкурстар јанынаҥ кӱӱн-санааларыла ӱлештилер. Ӱредӱчи-психолог В.Н. Чертолыстыҥ айтканыла, бирлик ӧмӧлик болуп иштеери сӱрекей учурлу. «Кӧрӱ-конкурска белетенип тура, кожо иштеп турган ӱредӱчи-коллегаларым бирлик ле нак болуп, мени јӧмӧшкӧни јаан болуш болгон. Олордыҥ болужы јогынаҥ, байла, мен бу једимдерге јетпес те эдим. Кӧп јаҥы ачылталар эткем, кӧпти билип алгам. Бу мениҥ баштапкы ченемелим» — деп, ол темдектеген.
— Турушкан кӧрӱ-конкурстардаҥ эҥ ле озо мен јаан аудиторияга куучындап, бойымды тудунып билерине ӱренгем. Оогош балдарла иштеп турган кижиге јаан улустыҥ алдына чыгып, бӱдӱрип турган ижин кӧргӱзерге коркымчылу да, каруулу да болгон. Аймактыҥ, тергеебистиҥ ченемелдери јаан ла билгирлери бийик таскадаачыларыла танышканым меге база бир јаан јол ачкан. Ончо алган билгирлерди мен ижимде тузаланарым. Мениҥ ижим оноҥ јилбилӱ болорына чырмайарым – деп, таскадаачы А.А. Селишева айтты.
Баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи Т.Н. Кривоспицкаяныҥ темдектегениле, баштап тарый муниципал кӧрӱ-конкурста туружып тура, ол ӱредӱлик ийдеге ле јаҥы кӧрӱм-шӱӱлтеге келген. «Кажы ла кӧрӱ-конкурстаҥ ачылталар кӧптӧп јат. Урокторды јилбилӱ ле солун ӧткӱрерге чырмайадыҥ. Баштапкы ла кӧрӱ-конкурста туружып ийгенде, бир јерде отурып болбойдыҥ. Јаҥы эп-аргалар ачып тузаланар кӱӱниҥ келер. Текшироссиялык форумда јаҥыс ла балдарды таскадары аайынча ишке эмес, је анайда ок ӱредӱчи кижиниҥ кылык-јаҥына, эп-аргаларына јаан ајару база эдилди. Бӱгӱнги кӱнде соцсетьтерди уроктордо канайда тузаланары јанынаҥ эп-сӱмелер айдылды. Биске бир де ӱркӱп-чочыбай, јаҥы аргаларды тузаланып иштеер керек деп бодойдым» — деп, ол айткан.
Конференцияныҥ учында јуулгандар ӱредӱчилердиҥ «Алтай Республиканыҥ јылдыҥ ӱредӱчизи» деп адалган клубын тӧзӧӧр шӱӱлтеге келдилер. Тоолу ла кӱндердеҥ Телеҥит-Сортогой јуртта баштамы класстардыҥ ӱредӱчизи А.В. Самтакова тӧрӧл лӧ орус тилдердиҥ ӱредӱчилериниҥ Москвада ӧдӧтӧн текшироссиялык мастер-клазында туружар. Айна Вячеславовнаныҥ айтканыла, ол алтай тилдиҥ урогын орус тилге кӧчӱриштӱ ӧткӱрер ле алтай кеп-кийим керегинде јайаандык ижин кӧргӱзер. А.В. Самтакова керегинде айдар болзо, ол каладагы ӱредӱчилер белетеер училищени ӱренип тӱгезеле, Горно-Алтайсктагы пединститутта филология факультеттиҥ алтай бӧлӱгин јеҥӱлӱ ӱренип чыккан. Салымы 28 јылдыҥ туркунына кичинек болчомдорло тудуш болуп улалган. Айдарда, бистиҥ тергеениҥ адын бийик кӧдӱрип, јаан једимдерге јетсин деп кӱӱнзейдис.

Хамида ТАДИНА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуругы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина