Бијези – Јайаанныҥ алкыжы

24.12.2021

Павел Кучияктыҥ адыла адалган эл театрда бу јуукта бијениҥ ле кожоҥныҥ «Алтам» театрыныҥ солисттери Айхан ла Ак-Ай Шинжиндердиҥ турушканыла гала-концерт ӧтти.

«Алтам» театрдыҥ (худбашкараачызы РФ-тыҥ нерелӱ артисти Айана Шинжина) кажы ла ойын-концерти јаан ла јараш байрамга бодолду ӧдӧт. Јайаан ӧмӧликте бойыныҥ чындык кӧрӧӧчилери бар. Темдектезе, олордыҥ тоозында бу ӧткӧн гала-концертке Бийсктеҥ де, Белокурихадаҥ да келгендери бар. Гала-концертте Айхан ла Ак-Ай Шинжиндер туружып јатканын угала, кышкы соокты керекке албай, једип келгендер. Москвадагы ижи-тожын, ныкта графигин эптештирип-келиштирип, эки хореограф тӱрген ле Алтайы јаар меҥдеп, јеткен једимдериле, јеҥӱлериле јерлештерин таныштырар кӱӱндӱ болуптыр. Байрамдык ойын-концертте Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин турушты.
Кӧрӧӧчилер бу эҥирде сӱрекей јараш ойын-концертти кӧрӱп, бийик кӱӱн-санаалу арттылар. Тергеениҥ бијениҥ ле кожоҥныҥ театрыныҥ кажы ла ойын-концертинде бойыныҥ аҥылузы бар. Бу да гала-концертте алтай албатыныҥ јаҥжыккан јаҥжыгулары, оос чӱмдемели артисттердиҥ кажы ла бијезинде оныҥ танылу ла тӧс учуры болуп артты. «Алтамныҥ» артисттери, онойдо ок солисттер Айхан ла Ак-Ай классический биједеҥ ала эмдиги ӧйдиҥ бијелерин бийик кеминде бијеледи. Је ондый да болзо, олорго ончозына калыктыҥ бијези ле оныҥ бӱгӱнги ууламјылары јуук болгонын бу ойын-концерт база катап кӧргӱсти.
«Алтамныҥ» артисттери Валентина Саксаеваныҥ байлык јуунтызыныҥ кеп-кийимиле сценада су-алтай ӧзӧктӱ, алкыш кептӱ, соојыҥдый јебрен бијелерди тыҥытту бијеледи. Мында кӱӱ де, декорация да, кеп-кийим де бирлик ууламјыда болгон деп айдарга јараар.
Айхан ла Ак-Ай бијениҥ кӧп тоолу ӱлекерлеринде туружат. Темдектезе, Айхан 2015 јылда Россияныҥ телекӧрӱлтезиниҥ 1-кы каналында ӧткӧн «Танцуй» деген шоуда туружып, эҥ артыктардыҥ тоозына кирген (ТОП-100), ТНТ каналда бијениҥ экинчи сезонында (база ТОП-100), «Танцуют все» шоуныҥ 9-чы сезонында (ТОП-20) эҥ артыктардыҥ тоозына јолду кирген.
Быјыл јайгыда Айхан ла Ак-Ай Шинжиндер «Новые танцы» деген база бир јаан ӱлекерде учына јетире эрчимдӱ туруштылар. Миллиондор тоолу кӧрӧӧчилер, онойдо ок жюриниҥ турчылары Алтай Республиканыҥ јайалталарыныҥ јайаандык ижин бийик кеминде бааладылар.
Бијениҥ ле кожоҥныҥ «Алтам» театрыныҥ гала-концертинде кӧрӧӧчилер эки јииттиҥ ороон кеминде ӧдӱп турган јайаандык ижиниҥ јилбилӱ видеосюжеттерин кӧрдилер. Кажы ла ӱлекерде олордыҥ бијелеген бијезинде албатыныҥ бијези, оныҥ ӧзӧги бар.
Алтай Республиканыҥ эҥ ле јаркынду јылдыстары кӧп тоолу ороондорло јорыктап, бијениҥ тилиле калыктар ортодо најылыкты, амыр-энчӱ јадын-јӱрӱмди, бой-бойын тооп, баалап, оморкоп јӱрерин кӧргӱзип јӱрет. Олорды телекей кеминде амыр-энчӱниҥ, ак ла ару кӱӱн-санааныҥ элчилери деп айдарга јараар. Эмезе јайалтазы јаан јурукчылар, олор јӱрӱмди, оныҥ јӱс башка бӱдӱмин, кебер-чырайын сценадаҥ кӧргӱзип турганы кандый чындык ла кайкамчылу иш. Кажы ла бијезиле олор кӧрӧӧчини јаҥы ачылтага экелет. Је бу сценада јеп-јеҥил ойын кептӱ бијениҥ кийнинде учы-кыйузы јок иш, бедирениш, ченелте.
Бу эки јайаан јайалтаныҥ профессионал узы, кеми, ӧзӱми, ченемели јылдаҥ јылга ийделенип, ээленип, ӧзӱп јатканын кӧрӧӧчилер база јакшы билер.
Улус јӱрӱминде, байла, алкыш сӧстӧрди кӧп уккан ла бойлоры да улай алканган болор. Је бу сценада Айханныҥ ла Ак-Айдыҥ алкыжы чек башка учурлу – кӧрӧӧчиге эҥ ле баалу, учурлу сӧстӧрди айдарга амадаганы. Амадузыла, сӱӱнчизиле, сӱӱжиле, јӱректеги, ӧзӧктӧги јажыдыла ӱлежерге кӱӱнзегени деп айдарга јараар. Бијениҥ тили бастыра ӧйгӧ кайкал ла јажыт болуп артат.
Бӱгӱнги кӱнде Айхан ла Ак-Ай Шинжиндерге Алтай Республиканыҥ нерелӱ артисттери деген учуры бийик ат-јолды адап салза, сӱрекей эптӱ келижер эди. Бу јииттерди Алтайыныҥ, албатызыныҥ ады-чуузын кӧдӱрип јатканыла јаҥыс ла оморкоор керек. Јаркынду, јарлу јайалталарды иштеп јӱрген јаш, ӧктӧм, канатталып јӱрген ӧйинде јӧмӧзӧ, кӧдӱрзе артык эмес пе? Эмезе Алтай Республиканыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган эл-тергеелик сыйыныҥ лауреаттары деп не адабас?
Байрамдык ойын-концерттиҥ программазыныҥ башкараачызы РФ-тыҥ нерелӱ артисти Айана Шинжина, сценаристи, режиссер-тургузаачызы АР-дыҥ санаттарыныҥ нерелӱ ишчизи Лариза Лебедева. Гала-концертти Урсулина Татина ла Тимур Кыдыков ӧткӱрдилер.

Клара ПИЯНТИНОВА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина