Тергеениҥ спорткомитедине

Тергеениҥ спорткомитедине — 85 јыл

21.01.2022

Бистиҥ тергеениҥ спорт ло физический культура аайынча ижин башкарып турган башкартуныҥ – спорткомитеттиҥ – тӧзӧлгӧнинеҥ ала 85 јыл чаган айдыҥ 19-чы кӱнинде толды.

Ол ыраак 1930-чы јылдарда Горно-Алтайский (Ойротский) автоном областьта эл-јон ортодо су-кадык јӱрӱм, су-кадыкка таскамал берип турган иш ӧзӱм алынзын деген сурак арткан да курч сурактардыҥ ортозында теҥ-тай турган. Спорттыҥ јаҥжыккан бӱдӱмдери, алтай национальный бӱдӱмдер бойыныҥ тӱӱкилик јолын кажы да ӧйдӧ буспаган да болзо, је бу ишти бир аайыла ууламјылап, бир башкартулу эдип тӧзӧлгӧлӧп койор керек болгон. Онойып, 1937 јылдыҥ чаган айыныҥ 19-чы кӱнинде Ойротский облисполкомныҥ тӧргизи спорт ло физический культура аайынча башка бӧлӱк тӧзӧӧр деген јӧп јараткан.
1954 јылдыҥ кандык айында РСФСР-дыҥ Министрлериниҥ Соведи автоном республикаларда, крайларда, областьтарда спорт ло физический культура аайынча комитеттер тӧзӧӧри керегинде јакаан јӧптӧгӧн болгон. Бу јакаанга тайанып, Горно-Алтайский облисполкомныҥ јӧбиле тергееде спорт ло физический культура аайынча комитет тӧзӧлгӧн. Оныҥ кийнинде јылдарда спорт аайынча иштеген комитет бойыныҥ адын канча катап солыган. Бир ӧйдӧ оныҥ ижине туризм деген јаан бӧлӱк база кожулган болгон. Бӱгӱнги кӱнде физический культурада ла спортто иштеп тургандардыҥ ижин башкарып турган бӱдӱреечи башкарту Алтай Республиканыҥ физический культура ла спорт аайынча комитеди деп адалат.
Бу 85 јылдыҥ туркунына бистиҥ тергеебис спорт ууламјыла сӱрекей јилбилӱ ле једимдӱ јол ӧдӱп келген. Канча онјылдыктардыҥ туркунына областьта, республикада спорттыҥ башка-башка бӱдӱмдериле иш једимдӱ барган, тергеениҥ ле ороонныҥ ады-чуузын корыган ла чыгарган атту-чуулу спортчылардыҥ ады-јолдоры Тӧрӧлистиҥ тӱӱкизине кирген. Бӱгӱнги кӱнде спортто до, физический культурада да чокум ууламјыларлу иш темдектелип, бу учурлу бӧлӱкте узы бийик тазыктыраачылар, ӱредӱчилер ле таскадаачылар иштеп јат.
1937 јылдаҥ ала бӱгӱнги кӱнге јетире тергеебисте спорттыҥ башкарту ижин башкарган улустыҥ ады-јолдоры база тӱӱкиге кирген: И.М. Заморский (1937-1939 јј.), А. Троицкий (1939-1940 јј.), А. Дрепин (1940-1941 јј.), Е.А. Хмылева (1941-1946 јј.), В.П. Стрельников (1946-1947 јј.), В. Неверова (1947-1949 јј.), В.И. Протопопов (1949-1953 јј.), М.В. Черданцев (1953 ј), С. Трофимов (1953 ј.), А.И. Фоменко (1953-1958 јј.), И.А. Хан (1958-1962 јј.), Б.А. Шаклеин (1962 ј), Д.И. Увачев (1962-1971 јј.), Н.А. Бессонов (1971-1977 јј.), В.Н. Воронов (1977-1987 јј.), А.Д. Увачев (1987-1993 јј.), А.Н. Толкочеков (1993-2006 јј.), А.К. Шилыков (2006-2014 јј.), В.Б. Челчушев (2014-2016 јј.), С.Н. Грушин (2016-2017 јј.), З.Г. Казакпаев (2017-2019 јј.). Бӱгӱнги кӱнде спорткомитеттиҥ ижин Олег Константинович Гурин башкарат.

Айгуль МАЙМАНОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина