Тӧртӧн јылдаҥ ойто ло Туулу Алтайда

04.02.2022

Чаган айдыҥ 31-чи кӱнинеҥ ала кочкор айдыҥ 4-чи кӱнине јетире Манјӱректеги ГЛК-да туу-чанала Россияныҥ кубогы учун маргаандар ӧдӱп јат. Слалом ло слалом гигант деген эки бӱдӱмде 15 тергеедеҥ эки јӱске шыдар спортчылар тартыжат.

Маргаандардыҥ ачылтазында Алтай Республиканыҥ башчызы Олег Хорохордин, Эл Курултайдыҥ јааныныҥ ордынчызы Герман Чепкин, Туу-чананыҥ бастырароссиялык федерациязыныҥ шиҥжӱ ле дисциплина аайынча комитединиҥ председатели Валерий Цыганов турушкандар. Тергеениҥ башчызы бойыныҥ уткуулду сӧзинде спорттыҥ бу бӱдӱмиле мындый јаан маргаандар бистиҥ республикада калганчы тӧртӧн јылдыҥ туркунына бир де катап болбогон деп темдектеген.
«Ар-бӱткен Туулу Алтайда спорттыҥ кышкы бӱдӱмдерин ӧскӱрер јарамыкту айалгалар тӧзӧгӧн, је мында керектӱ инфраструктура јок болгонынаҥ улам бастырароссиялык учурлу маргаандарды ӧткӱрер аргалар болбогон. Совет ӧйдӧ туу-чанала бастырасоюз учурлу маргаандар јӱк ле Туу-Кайада ӧткӱрилген. Бӱгӱн бис анда 1959-1987 јылдарда «Россияныҥ олимпий ижемјилери» деген маргаандар ӧткӧнин эске алынадыс.
Ондор јылдар ӧткӧн кийнинде Россияныҥ эҥ тыҥ деген туу-чаначылары ойто ло Туулу Алтайга келип, мында маргыжып јадылар. Спортчылардыҥ тоозында ороонныҥ јуунты командазыныҥ турчылары база бар.
Тургуза ӧйдӧ бистиҥ тергееде туу-чана аайынча туризм ле спорт ичкери ӧзӱм алынып јат. Горно-Алтайсктагы аэропорттыҥ ичбойындагы терминалын јаанадары аайынча иштер ӧдӧт. Манјӱректеги курортто дезе туу-чананыҥ ӱзеери база 55 километр јолы салынар, 7 подъемник-чыгыш јазалар, јаан отель тудулар. Келер ӧйдӧ бисте јаҥыс та бастырароссиялык эмес, је анайда ок телекейлик те кемдӱ маргаандарды ӧткӱрер аргалар болор.
Бӱгӱн башталып јаткан бу јаан маргаандар Алтай Республикада јол алынарына бӱдӱп јадырым. Россияныҥ кубогы кочкор айдыҥ 4-чи кӱнинде Китайда башталатан Кышкы Олимпий ойындардыҥ ӧйине келижип турганы база јаан учурлу» — деп, тергеениҥ башкараачызы айткан.
Эл Курултайдыҥ јааныныҥ ордынчызы Герман Чепкин: «Туу-чананыҥ Манјӱректеги комплекси эл-јон ортодо сӱрекей јарлу болуп калган. Мында туу-чаналык спорт бийик ӧзӱм алынган. Манјӱрекке ороонныҥ башка-башка тергеелеринеҥ кӧп улус амырап келип јат. Олорды, бир сӧслӧ, спорттыҥ кышкы бӱдӱмдериниҥ сӱӱчилери деп адаарга јараар. Бистиҥ кырларлу јеристе бу бӱдӱмди бийик кемине јетире ӧскӱрер ончо аргалар бар, бӱгӱн дезе биске канча јылдардыҥ бажында јарлу спортчылар маргыжып келген» – деп айтты. Вице-спикер анайда ок бу јаан маргаандарга бийик учур берип, оныҥ тӧзӧӧчилерине быйан айткан. Ол туу-чаначыларга Россияныҥ кубогында јаркынду јеҥӱлер кӱӱнзеди.
Туу-чананыҥ бастырароссиялык федерация-зыныҥ бӱдӱреечи директоры ла вице-президенти Валерий Цыганов Манјӱректеги ГЛК-да болуп турган маргаандар коронавирустыҥ пандемиязыныҥ ӧйинде санитар ла эпидемиологиялык некелтелерди толо бӱдӱргениле ӧдӱп јат, туу-чаначылардыҥ бастыразы коронавируска ПЦР-тест ӧткӧндӧр деп айткан.
Маргыжудаҥ озо Манјӱректеги туу-чананыҥ јолдорын Чанала спорттыҥ телекейлик федерациязыныҥ аҥылу камызы шиҥдеп кӧргӧн. Ол «Кадын» деп адалган трасса-јолго бийик баа берип, оны Россияныҥ спорт аайынча объекттериниҥ реестрине кийдирген. Спортчылар слалом-гигант деп бӱдӱмде узуны 1100 метр јолдо, слаломдо 573 метр јолдо маргышкандар.
Маргаандар бӱгӱн тӱгенип јат. Россияныҥ кубогы учун Алтайский, Красноярский, Камчатский, Краснодарский крайлардыҥ, Кемеровский, Новосибирский, Свердловский, Калужский, Московский, Магаданский, Сахалинский, Челябинский областьтардыҥ, Татарстанныҥ, Москваныҥ ла Санкт-Петербургтыҥ командалары тартышкандар. Бу маргаандарда Казахстанныҥ спортчылары база туружып јат. Россияныҥ кубогы учун маргаандар бистиҥ ороондо јылдыҥ сайын ӧткӱрилип турган. Он бӧлӱктеҥ турган маргаандарды ӧткӱрер јарадуны телекейлик федерация (FIS) Россияныҥ туу-чанала колбулу эҥ артык курортторына берип јат.
Манјӱректе маргаандардыҥ кӧдӱриҥилӱ ачылтазында Алтай Республиканыҥ филармониязыныҥ артисти Добрыня Сатин ле культураныҥ ла санаттыҥ Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган колледжиниҥ ӱренеечилери алтай јылтоолошко учурлалган јилбилӱ ӧйын кӧргӱскендер. Туу-чаначыларды ла маргаандардыҥ айылчыларын анайда ок бойыныҥ кӱӱлик сыйыла филармонияныҥ кожоҥчызы Галина Толкочекова сӱӱндирген. Маргаандардыҥ јеҥӱчилдери керегинде газеттиҥ ээчиде чыгатан номерлериниҥ бирӱзинде айдарыс.

Арутай АДАРОВ
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым