«Бистеҥ келер ӧй камаанду»

25.02.2022

Бӱгӱнги јӱрӱмниҥ сыр маҥынаҥ эрчимдӱ, јалтанбас ла кижи туура калбас. Јӱстер тоолу кыймыгулар, солун керек-јарактар, ӧскӧ тилдердеҥ олорды адаган кӧп тоолу јаҥы сӧстӧр торт ло кажы ла кӱн табылат ошкош. Куйундалып јаткан мындый јӱрӱмде салкынды чармадап, тузалу канча иш-керектерде эптӱ ле јеҥил туружып тургандар ас эмес. Олордыҥ тоозында бистиҥ айылчыбыс болор. Ого ӱзеери ол эки оогош балазын чыдадат, айыл-јуртын амыр-энчӱде тудат. Оныла таныжыгар!

— Ады-jолым Айару Аркадиевна Бадакина болор, ак кӧбӧк сӧӧктӱ. Бу ла тулаан айдыҥ 11-чи кӱнинде 28 jажым толор. Адам — Аркадий Васильевич, Экинурдаҥ. Энем — оочы сӧӧктӱ Наталья Ивановна, Кара-Суу jурттаҥ. Эш-нӧкӧрим кыпчак сӧӧктӱ Аланла эки кызычак чыдадып jадыбыс. Јааны Алинаныҥ 4 jажы кочкор айдыҥ 23-чи кӱнинде толгон. Кичинек кызым Альбина 1 jашту.
Школды 2011 jылда алтын медальла божодып, Новосибирск калада геосистемалардыҥ ла технологиялардыҥ Сибирьдеги эл-тергеелик университединде једимдӱ ӱренип, производстволык менеджмент деп специальностьло кызыл диплом алгам.
Ӱредӱни божоткон кийнинде ишмекчи јолымды Кан-Оозында Россельхозбанктыҥ операционный система аайынча специалисти болуп баштагам.
Jаан удабай, бу тӧзӧлмӧ јайрадылган, банк бӧктӧлгӧн. Ол ло ӧйлӧрдӧ кижиге барып, јурт тӧзӧгӧм. Баштапкы кызыс чыккан. Бӱдӱн-јарым jажы толордо, ишке чыккам. Бу экинчи ижим Кан-Оозы аймактыҥ эл-јонды јонјӱрӱмдик јанынаҥ јӧмӧӧриниҥ башкартузында јонјӱрӱмдик иш аайынча специалисттиҥ ижи болгон.
Ол ишке јаҥы ла кирип турган ӧйлӧримде јаҥы јасактар чыгып, јаан солынталар болуп турган. Эл-јонго јаҥы эки тӧлӧмир эдилип башталган: ӱчинчи ле оноҥ ары чыккан балдар учун чыкканынаҥ ала ӱч јашка јетире ле ӱч јаштаҥ ала јети јашка јетире балдарга. Меге экинчи тӧлӧмирлер аайынча иштеерге келишкен. Иш сӱрекей кӧп. Ончо улус бир ле уунда угузулар келип бичиген. Бис эки-ӱч ле айдыҥ туркунына бу тӧлӧмирлердиҥ документтерин белетеп, тӧлӧп баштап ийген болгоныс.
Тоолу јыл анайып иштеп ийеле, экинчи баламды карындап, декретный амыралтага чыккам ла эмдиге јетире айылда отурадым. Андый да болзо, тегин отурып билбезим. Декретте отурган кӧп энелер чылап, ӱзеери ӱредӱ алгам. Је ол онлайн аайыла болды. Јарадулу јакшынак бу школдо эки айдыҥ туркунына Интернет маркетингте SMM специалистке эрчимдӱ ӱренип, ченелтелерди једимдӱ табыштыргам, диплом колго кирген. Бу ӱредӱниҥ jакшызы — ол декретте отурган энелерге ӱзеери акча-манат иштеп алар арга бергенинде.
Ачыгынча айтса, мен школдоҥ ло ала эрчимдӱ кижи болгом, онойып ӱренип алгам. Кӧп тоолу керек-јарактар ӧткӱргем де, кӧбинде турушкам да. Jай ӧйинде Экинур jурттыҥ эрчимдӱ јииттериле кожо Јашӧскӱримниҥ кӱнин ӧткӱрип турадыс. Спонсорлорды јӧмӧлтӧгӧ кычырадыс, олордыҥ болужыла бюджедис јӱс муҥ салковойго једе берет.
Кан-Оозы аймагыс спортчыларыла бай. Байла, оныҥ учун бисте спорттыҥ маргаандары бийик кеминде ӧдӧт, ого кӧп эл-јон јӧмӧжӧт. Бойым да школдоҥ ала волейболло тазыктырынгам, оны сӱӱйдим. Тургуза ӧйдӧ Экинур јуртыстыҥ текши командазыныҥ капитаны болодым. Командабыс — аймак кеминде маргаандардыҥ кӧп катап призеры, аймактыҥ Спартакиадазыныҥ эки катап јеҥӱчили.
Онойдо ок бӱгӱнги кӱнде Кан-Оозы аймагымныҥ Јашӧскӱрим совединиҥ турчыларыныҥ тоозына кирип јадым. Балдарым арай оогош учун ары-бери јоруктап, керек-јарактарда туружар аргалар ас та болзо, айылда отурып, јӧмӧшкӧдийлеринде мен баштапкы ла јаантайынгы туружаачы, болушчы.
Темдектезе, бис Экинур јуртыстыҥ эл-јонына ватсапта эки группа тӧзӧгӧнис. Ол јетирӱлик аргалар ажыра бис јирменеҥ кӧп учуралдарда болуш-акча јууганыс. Кӱч айалгага кирген улуска, оору балдарга ла оноҥ до ӧскӧ учуралдарга.
Бӱгӱнги де кӱнде бисте ээчиде акча јууш ӧдӱп јат. Ол Экинурдыҥ скверин јарандырарына эдилет. Конкурста туружып, бистиҥ јурттыҥ ӱлекери јеҥип алган. Је конкурстыҥ некелтезиле эл-јонныҥ болуш-ӱлӱзи база болор учурлу. База ла шак мындый ӱлекерле бисте балдардыҥ площадказы јазалган, спортло тазыктырынар јазалдар тургузылган. Ол ончо јерлештериске, бала-баркага јаан тузалу.
Чынын айтса, темдектеп алган иштер сӱреен кӧп. Балдар чыдап јааназа, байла, ӧй оноҥ до кӧп болор, јарамыкту иштер там кӧптӧӧр.
Јашӧскӱримге тегин ӧй ӧткӱрбей, бу эрчимдӱ иштерде турушсын ла деп айдып jадым. Эмди бистиҥ аймакта алтай калыктыҥ эҥ јаан байрамы Эл-Ойын ӧдӧр. Ого белетенерис. Jииттердиҥ болужына ижемји јаан, олордоҥ келер ӧй камаанду ине. Бирлик болзос, эл-јоныска тузалу ончо амадуларыс бӱдер!

Эмина КУДАЧИНА белетеген

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина