Солун ченемел алган

27.05.2022

Кӱндӱлӱ кычыраачылар, «Јылдыстыкта» бӱгӱннеҥ ала Горно-Алтайсктыҥ эл-тергеелик университединде алтай тилле бийик ӱредӱ берип турган алтаистиканыҥ ла тюркологияныҥ факультединиҥ солундарына, студенттердиҥ јӱрӱмине, алтай јашӧскӱримниҥ курч сурактарына учурлалган толук болор. Оны студенттер бойлоры бичип апарар.

Кандык айдыҥ 8-чи кӱнинеҥ ала 18-чи кӱнине jетире Туулу Алтайдыҥ эл-тергеелик университединиҥ алтаистика ла тюркология факультединиҥ студенттери Башкортостанныҥ М. Акмулланыҥ адыла адалган эл-тергеелик педагогикалык университединде стажировка ӧткӧн.
Студенттер једимдӱ ӱренип, университеттиҥ текши jӱрӱминде эрчимдӱ туружып турза — факультет олорго ӱредӱлик, билим стажировкаларга барар аргалар тӧзӧйт. Онойып, јаскы ээзин ойногон ӧйдӧ, кандык айдыҥ 8-чи кӱнинде, бис: Весения Смагулова, Милана Борисова, Рамина Матина, Арина Мамадакова ла мен — баштапкы катап ыраак jол-jорыкка чыкканыс. Тӧрӧл калабыстаҥ ыраап, јаан ижемjилерлӱ амадуларыска удура јӱткип, Уфа калага јеттис.
Анда бисти башкир филологияныҥ факультединиҥ ӱредӱчилери ле студенттери jылу уткуган. Баштапкы кӱнде бу университетте сӱӱнчилӱ таныштыру ла экскурсия болгон. Факультеттиҥ деканы Ляйля Мидхатовна биске университеттиҥ ижи ле тӱӱкизи керегинде куучындап берген. БГПУ бойыныҥ ижин 1967 jылдаҥ ала эрчимдӱ бӱдӱрет. Ого алты институт, тӧрт факультет ле бир колледж кирип jат. Башкир филологияныҥ факультединде студенттер башкир, кыдат, араб, тӱрк ле орус тилдер ӱренет.
Стажировка ӧйинде бис сӱреен jилбилӱ лекциялар угуп, араб ла кыдат тилдердиҥ каллиграфиязыла ӧткӧн мастер-класстарда болгоныс. Ӱредӱниҥ кийнинеҥ театрлар ла музейлер сайын барып, јилбилӱ амыраганыс. Бу јоругыста Башкортостанныҥ тӧс калазыныҥ кӧп тоолу јараш ла кӧрӱмјилӱ јерлерине барып јӱргенис, ол тоодо Уфаныҥ Мустай Каримниҥ адыла адалган эл јашӧскӱрим театрына, М. Гафуриныҥ адыла адалган драма театрга, эл музейге, Салават Юлаевтиҥ кереезине, Ботаникалык садка, Бичиичилер биригӱзиниҥ айылына ла оноҥ до ӧскӧ jерлерге.
Бичиичилер биригӱзиниҥ айылында оныҥ јааны Заки Арсланович Алибаев биске солун таныштыру-эҥир ӧткӱрген. Бу эҥирде бис тургуза ӧйдиҥ башкир бичиичилериле таныжып, олордыҥ ижи керегинде jилбиркеп укканыс. Туштажу ӧйинде биске сӧс берилерде, бойыстыҥ јарлу алтай бичиичилерис керегинде куучындап бергенис. Мен бойым чӱмдеген «Кару тӧрӧлиме» деп ӱлгерим кычырдым.
Россияныҥ албатыларыныҥ культуралык энчизине учурлалган бу јылда Ф. Х. Мустафинаныҥ адыла адалган 20-чи таҥмалу гимназияда республикан кемдӱ фестиваль ӧткӱрилген. Фестивальда БГПУ-ныҥ студенттери, гимназияныҥ jайалталу балдары кожоҥдоп, башкир албатыныҥ биjелерин кӧргӱскен. Бис башкир карындаштарыска јараш алтай кожоҥысты сыйладыс.
Кандык айдыҥ 14-чи кӱнинде башкир албатыныҥ бичиичизи Рашит Закирович Шакуровтыҥ 85 jажына учурлай «Межкультурный диалог на Евразийском пространстве» деп бастырароссиялык билим-практикалык конференция ӧткӧн. Стажировканыҥ тӧс амадуларыныҥ бирӱзи ол бу конференцияда туружары болгон. Бойыстыҥ белетеп алган шиҥжӱ иштерис аайынча куучындап, ондо бийик кеминде туруштыс. Конференция ӧйинде Р. З. Шакуровло таныжып, ого алкыш сӧстӧристи кӱӱнзеп айтканыс. Јилбилӱ кӧп билим иштер керегинде угуп, сурактарысты сурап, билгирлеристи оноҥ тыҥ элбедип алдыс.
Бу ӱредӱлик јол-јорук биске сӱреен jылу санаалар артыргызып салган. Башкир албатыныҥ jалакай ич-кӧрӱмиле, элбек тилиле, байлык тӱӱкизиле таныштыс. Студенттерге алтай тил керегинде куучындап, руникала масстер-класс ӧткӱрип, бойыстыҥ албатыбыстыҥ чӱм-jаҥдары керегинде куучындадыс. Јаҥы кӧрӱм-шӱӱлтелерле таныжып, келер ӧйгӧ бийик амадулар тургузып, тӧрӧл јериске јанып келдис.

Ай-Темир АДАТОВ

ТОП

«Гуркин» деген телекей: ачылталар ла јажыттар

Г.И. Гуркин ӱйи Мария Агафоновнала Оносто садында Атту-чуулу алтай јурукчы, политикалык ла јондык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыккан ӧйин ле јерин чокумдаган јаҥы документтер табылган. «ХХ чактыҥ башталарында Туулу Алтайда эҥ јарлу јон-политикалык ишчилердиҥ бирӱзи, јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркин 1870 јылдыҥ чаган айыныҥ 12-чи кӱнинде Улалуда чыккан деп чотолот. Је Алтай Республиканыҥ Государстволык архивинде Улалудагы

«Јурукчыныҥ јуртын орныктырары – тӧс иш»

Јурукчыныҥ Оностогы јуртында Атту-чуулу алтай јурукчы, ады јарлу јондык ла политикалык ишчи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ чыкканынаҥ ала 155 јылдыгыла колбой тергеебисте кандый иштер темдектелгени керегинде Алтай Республиканыҥ А. В. Анохинниҥ адыла адалган Эл музейиниҥ директоры Римма ЕРКИНОВА куучындайт. – Г. И. Чорос-Гуркинниҥ юбилейине белетенери ле оныла колбой быјыл ӧткӱретен иштер керегинде Алтай Республиканыҥ башкарузыныҥ јакааны

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым