Алтайдын Чолмоны

Маргаандар кырдыҥ бажында ӧтти

16.08.2022

Су-кадыктыҥ јолыныҥ кыр бажында ачылтазыныҥ кийнинде мында ла каланыҥ тӱндӱк базытла турнири ӧткӧн. Су-кадыктыҥ јолын ачар ӱлекер 2020 јылда «Јадар јер ле калада јарамыкту айалгалар тӧзӧӧр» деп национальный ӱлекердиҥ бистиҥ калада ӱнберишке чыгарылган бир канча ӱлекерлериниҥ тоозында болгон. Бу јол учун ӱндерин анчада ла тӱндӱк базытчылар кӧп берген.
Кӧдӱриҥилӱ ачылтаныҥ кийнинде бу керекте јилбиркеп турушкан кӧп тоолу улус Олег Хорохординле кожо су-кадыктыҥ маршына ууланып, тӧмӧн баскан. Тӱндӱк базытла спортчылар дезе, кырдыҥ бажында артып, каланыҥ тӱндӱк базытла турниринде турушкан. Физкультурниктиҥ кӱнине ле су-кадыктыҥ јолыныҥ ачылтазына учурлалган маргаанда «Тӱндӱк базыт – Легкие шаги» тергеелик клубтыҥ турчылары Горно-Алтайсктаҥ, Маймадаҥ, Шабалиннеҥ келип турушкан. Онойдо ок калада «СкандиЗОЖ» группаныҥ базыткырлары эрчимдӱ турушкандар.
Каланыҥ кезик ишмекчи ӧмӧликтеринде тӧзӧлгӧн базыткылардыҥ группалары спортчыларла кожо тегин ле басканын база айдар керек. Ол тоодо кождиспансердиҥ јаан группазын темдектеер керек. Оныҥ башкараачызы тӱндӱк базытчы Дилек Арбакова. Маргаандарда ишмекчи ӧмӧликтердеҥ јаҥы јиит туружаачылар турушканын ла олор јеҥӱчилдердиҥ тоозына киргенин темдектейли. Ол тоодо МЧС-тыҥ, «Водоканалдыҥ» ишчилери болгон. Онойып, тӱндӱк базыт јӱк пенсионер карганактардыҥ соотонып базатан бӱдӱми деген кӧрӱм-шӱӱлтеге јаан «согулта» болгон.
Бӱгӱнги кӱнде тӱндӱк базыт тергеебисте элбек јолын алынганы, оныла јиит кӧп улус јилбиркеп турганы бу байрам кӱнде иле кӧрӱнген. Ого камаанын спорт туризмниҥ бу бӱдӱмин Доброфиз (Добровольный физический союз) ле Пешеход ӱлекерлер ажыра ороон ичинде элбедип турганы јетирет. Олордыҥ амадузы – иштеп турган улусты су-кадык јӱрӱм јӱрериле јилбиркедип, бу бӱдӱмле тазыктырары. Онойдо ок тӱндӱк базытла тазыктырынарга чӱмдӱ, баалу кеп-кийим де, јепселдер де, аҥылу стадион-айалгалар да керек јок, оныла ар-бӱткенде, ару кейде тазыктырынар элбек аргалар бар.
Озо баштап кӧп спортчылар беш километрге чыккан. Олордыҥ кийнинеҥ эки километрге база да кӧп улус маргышкан. Изӱ тартыжуныҥ турултазында тӱндӱк базытчылардаҥ јаштары аайынча баштапкы ӱч јердиҥ јеҥӱчилдери јарталган. Јаргычыларга ла волонтерлорго чоттоор јаан иш келишкен. Јеҥӱчилдер каланыҥ администрациязыныҥ культура, спорт ло јашӧскӱримниҥ политиказы аайынча бӧлӱгиниҥ медальдарыла, Кӱндӱлӱ грамоталарыла кайралдаткан.
Марина Жуминова, МВД-ныҥ ветераны: «Мен тӱндӱк базытла ӱчинчи јыл базадым. ЗОЖ группаныҥ улузыла кожо улайын ла базып туратам, јол-јорыкка да барып келетем. Је калганчы јарым јыл оогош баркамла отуруп, тӱндӱк базытты ундыырга јеткем. Је кече јаҥы јолло базып ийер, таныш базытчыларла да туштажар кӱӱним тыҥ келген.
Мен онойдо ок базытчылардыҥ республикан клубыныҥ башкараачызы Наталья Кушеровала оморкойдым. Ол бойыныҥ јилбӱзине, спорттогы јаан аргаларына јараар ишти тапкан. Бӱгӱн спорт туризмниҥ бӱдӱми тӱндӱк базытла республикада башка-башка јашту кӧп улусты јилбиркедип, су-кадык јӱрӱмге тарткан. Су-кадыктыҥ јолыныҥ ачылтазында да сӱреен кӧп улус болгон. Ар-бӱткени јараш, ару кейлӱ Комсомольский кырда ончолорыстыҥ кӱӱн-санаабыс омок болгон. Бистиҥ амадаган јол јазалганына сӱреен сӱӱнедис!».
Аржан Анышев, педколледжтиҥ преподаватели: «Мен школдо ӱренеримде, спортло тазыктырынгам: спорт секциялар, кружоктор, разрядтар, ГТО-ныҥ значокторы болгон. Тӱндӱк базытла мен эш-нӧкӧрим ажыра таныш – ол озо баштап тайактар садып алала, бойыныҥ алдына ла базып јӱретен. Оноҥ Доброфиз ӱлекер ажыра тӱндӱк базыттыҥ техниказына Наталья Николаевнада ӱренген. Мен оныла кожо тайактар јогынаҥ ла каланы айландыра кырларла, оноҥ республиканыҥ јараш јерлериле кожо јӱретем, маргаандарга база барып туратам, јӧмӧжип, болужып…
Физкультурниктиҥ кӱнинде су-кадыктыҥ јолыныҥ ачылтазында туружар, маргаанга да чыгар деген санаа келген. Онойып эжимле экӱ туруштыс, јеҥӱлӱ јерлер алдыс. Ачылтада республиканыҥ башчызы Олег Леонидович турушканы башкару, башкараачылар, государство эл-јонныҥ су-кадыгына, спорттыҥ болужыла улустыҥ су-кадыгын тыҥыдарына јаан ајару эдип турганын јакшы керелейт. Каланыҥ администрациязыныҥ јааныныҥ ордынчызы Юлия Мягкова Наталья Кушеровала кожо су-кадыктыҥ јолы ӧдӧтӧн јерлерди јаҥыс катап эмес шиҥдеген деп билерис. Бу јолды јазаарыныҥ, ӱлекерди јӱрӱмде бӱдӱрериниҥ эҥ бажында турган бистиҥ тазыктыраачыбыска, каланыҥ администрациязына ла ӧскӧ дӧ туружаачыларга јаан быйан. Спорт, ол тоодо тӱндӱк базыт деп бӱдӱми – ол су-кадык, омок кӱӱн-санаа, ийде-кӱч ле ичкери барар јӱткӱмел!».

Јеҥӱчилдер:
5 км. Ӱй улус
1 јер – Алёхина Елена
2 јер – Шкакова Алёна
3 јер – Шадеева Зульфия.
5 км. Эр улус
1 јер – Шуны Кудачин
2 јер – Сумачаков Андрей
3 јер – Потрачев Александр.
2 км. Ӱй улус 65+
1 јер – Чекурашева Лидия
2 јер – Басаргина Наталья
3 јер – Бельчекова Нина.
2 км. Ӱй улус 50-64 јаш
1 јер – Лихачёва Наталья
2 јер – Анышева Марина
3 јер – Жуминова Марина.
2 км. Эр улус 50-64 јаш
1 јер – Анышев Аржан
2 јер – Сапетин Федор.
2 км. Ӱй улус 18-49 јаш
1 јер – Калинина Ирина
2 јер – Кыдрашева Жанар
3 јер – Ельченинова Марина.
2 км. Эр улус 18-49 јаш
Н. Р. Хужин.

Нина Бельчекова
Автордыҥ фотојуруктары