«Алтай ийделӱ ле бек улустыҥ јери»

27.09.2022

База бир солун туштажу Албатылар најылыгыныҥ јаан залында ӧтти. Оныҥ тӧс айылчылары орооныстыҥ Олимпий чемпиондоры ла призерлоры болды.
Олор сыгын айдыҥ 17-25 кӱндеринде Сибирь ичиле экспедицияда јӱрген улус эмтир. Экспедицияныҥ тӧс амадузы оогош калаларда ла јурт јерлерде спорттыҥ јербойында курч сурактарын билип, болуш јетирери, чыдап јаткан ӱйениҥ, тазыктыраачылардыҥ кӱӱнин кӧдӱрери болуптыр.

Башка-башка јылдарда телекейлик Олимпий ойындарда јеҥӱлер алган спортчыларды јууп, Россияда јашӧскӱримле, тазыктыраачыларла туштажулар ӧткӱрер ишти Наталья Боярская («Бис — спорт учун!» јондык кӧмзӧниҥ президенти, Ветерандардыҥ «Ада-Тӧрӧлиниҥ геройлоры» тергеелер ортодо Јондык комитединиҥ президенти, «Олимпий соојындар — Россияныҥ кичӱ калаларына!» деген бастырароссиялык килемјилик программаныҥ башкараачызы) билгир башкарат. Онойып, 2014 јылдаҥ бери андый 3,5 муҥнаҥ кӧп туштажулар 600 кире калада ла јуртта ӧткӧн. 2019 јылда олимпиецтер бисте Олимпий Советтиҥ башкараачызы Александр Тӧлӧсовтыҥ кычырузыла Алтай Республикага јеткен. 2021 јылда бу россиялык биригӱ тергеениҥ спортына коронавирустыҥ пандемиязы ӧйинде болуш эдип 400 муҥ салковой ло 10 тазыктыраачыга 15 муҥ салковой акчадаҥ болуш экелген.
Наталья Николаевнаныҥ темдектегениле, муниципал јерлерде спорттыҥ айалгазы јаан да оогош то калаларда коомой айалгада, спорт бӱгӱнги кӱнде эҥ јокту бӧлӱктердиҥ бирӱзи болуп јат. Мында кӧп тазыктыраачылар, специалисттер ас-мас акчајалын сананбай, акту кӱӱниле иштейдилер. Олорго јабыс бажырар керек.
Туштажуда јарлу спортчыларды Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ спорт аайынча јӧпчизи Александр Манзыров јуулгандарга тергееде спорттыҥ айалгазы, оморкодузы, пландары ла кӱч сурактары керегинде јетирди.
Ээчиде сӧсти олимпиецтер алды. Бу јорукта олор ӱчӱ болгон: Быкова Тамара Владимировна — Олимпий ойындардыҥ призеры, бийигине калыырында телекейдиҥ баштапкы чемпионы, телекейлик чемпионаттыҥ мӧҥӱн призеры, Европаныҥ эки катап чемпионы, СССР-дыҥ кӧп катап чемпионы, телекейдиҥ тӧрт катап рекордсмени, эки метр бийикти ажа конгон баштапкы совет спортчы, ол СССР-дыҥ рекордын 9 сантиметрге кӧдӱрген, СССР-дыҥ спортыныҥ нерелӱ узы, Москвадаҥ; Минх Ирина Эдвиновна — баскетболло олимпий чемпион, Олимпий ойындардыҥ мӧҥӱн, кӱлер призеры, телекейлик чемпионаттыҥ мӧҥӱн призеры, Европаныҥ эки катап чемпионы, Бастырателекейлик универсиаданыҥ чемпионы, СССР-дыҥ ӱч катап чемпионы, СССР-дыҥ чемпионаттарыныҥ кӧп катап призеры, Ронкеттиниҥ кубогыныҥ ээзи, Европей чемпиондордыҥ кубогыныҥ мӧҥӱн призеры, СССР-дыҥ спортыныҥ нерелӱ узы, Новосибирсктеҥ; Чебоксаров Владимир Васильевич — Олимпий ойындардыҥ грек-рим кӱрешле мӧҥӱн призеры, телекейдиҥ чемпионы, телекейлик чемпионаттыҥ кӱлер призеры, Европаныҥ чемпионы, Европаныҥ чемпионадыныҥ мӧҥӱн призеры, СССР-дыҥ чемпионы, СССР-дыҥ чемпионаттарыныҥ кӧп катап призеры, албатылар ортодо 12 турнирдиҥ јеҥӱчили, СССР-дыҥ спортыныҥ нерелӱ узы, албатылар ортодо категорияныҥ јаргычызы, грек-рим кӱрешле нерелӱ тазыктыраачы, Тюмень каладаҥ.
Олор кажызы ла бойыныҥ спортто јолыла, јаркынду эске алыныштарыла, Алтайда болгонынаҥ арткан кӱӱн-санааларыла ӱлешти, тергеебисте спорттыҥ сурактары јанынаҥ шӱӱлтелерин јетирдилер.
«Баштапкы ла кӧргӧнимнеҥ Алтай меге ийделӱ ле бек улустыҥ јери деп сезилди. Мында кыйалтазы јогынаҥ кӱрешчи-тартыжаачылар бар деп санаа келген» — деп, Туулу Алтайыста баштапкы катап болгон Тамара Владимировна айтты.
Айылдаш Новосибирск калада чыккан-ӧскӧн Ирина Эдвиновна бисте туку ла 1997 јылдаҥ ала кажы ла јыл болуп, мынаҥ ийде-кӱч алынып турганын, бистиҥ улустыҥ аҥылу јылузын, кӱндӱзегин темдектеди.
Владимир Васильевич Алтайда ӧткӧн туштажулардаҥ ого анчада ла Шабалин аймактыҥ ӧктӧм јииттериле туштажу јараганын аҥылады. Оныҥ шӱӱлтезиле, бийиги орто кырларлу бистиҥ тергееде јаантайынгы спорт базалар тудары јакшы санаа.
Олимпиецтердиҥ делегациязыныҥ ончо турчылары бир ӱнле Александр Тӧлӧсовтыҥ Алтай Республикада Олимпий резервтиҥ училищезин ачар јаан амадузын јӧмӧп, кандый бир болужын јетирер аргалузын угусты. Ар-бӱткендик айалгалары сӱрекей јарамыкту, спорттыҥ башка-башка бӱдӱмдериле јаан једимдерге једип турган јайалталу јииттерлӱ тергееде спорттыҥ училищези тудулар учурлу деп шӱӱлтелер айдылды.
Чындап, Наталья Боярская спортчылардыҥ бастырароссиялык биригӱзи келер ӧйдӧ акча-манат табар арга — краудфандингтиҥ платформазын — ачарга белетенип турганын айтты. Ол тушта јондык болушла ӧрӧ айдылган ончо 600 кала ла јурт јер тузаланар аргалу болор.
Солун туштажуныҥ учында јарлу спортчылар тергеебистиҥ республикан газеттерин толо јылдыктарыла уткудылар.

Эмина КУДАЧИНА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуругы

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина