Алтайдын Чолмоны

Газеттиҥ салымы недеҥ камаанду?

14.10.2022

Ӧткӧн неделе «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ редакциязына јаан ла учурлу керектериле бай болды.

Онойып, понедельникти ӧмӧлик Оҥдой аймактыҥ эҥ јараш кырларыныҥ сӱӱрӱ бажында уткуган болзо, экинчи кӱнде эртен турадаҥ ала «чолмончылар» Горно-
Алтайскта орооныстыҥ башка-башка то-луктарынаҥ келген айылчыларын уткуды. Олор республикабыста журналисттердиҥ алтай газеттиҥ редакциязы тӧзӧп ӧткӱрген тергеелер ортодо баштапкы форумына — «Алтай Республиканыҥ кепке базар журналистиказы. Кече. Бӱгӱн. Эртен» — келгендер.
Форум кеминде керек-јарактар «Чаҥкыр Алтай» кинотеатрда, Албатылар Најылыгыныҥ туразыныҥ ла редакцияныҥ јаан залдарында ӧткӧн. Оныҥ тӧс айылчызы, спикери Россияныҥ Журналисттер биригӱзиниҥ качызы, кажы ла јыл ӧткӱрилип турган «Россияныҥ эҥ артык 10 газеди» конкурстыҥ эксперттер совединиҥ председатели Владимир Касютин болгон. Тергеебистиҥ эки республикан ла муниципал газеттериниҥ ишчилери тоомјылу журналисттиҥ куучынын энчикпей сакыган. Ол республикада чыгып турган газеттерди ачып, оныҥ јакшы ла јаман јандарын ачык айдып, профессионал кӧрӱм-шӱӱлтезиле, кӱӱнземелдериле ӱлешкен. Јербойыныҥ газеттери ортодо верстка јанынаҥ јакшы деп ол Майма аймактыҥ «Сельчанка» газедин аҥылады. Бичимелдердиҥ бажалыктары, неге ајару эдери, материалды канайда белетезе артык болоры керегинде угарга база јилбилӱ ле солун болды.
Туштажуларда онойдо ок газеттиҥ салымыла бек колбуда болгон почта ла типография јанынаҥ куучын ӧтти.
Россияныҥ ончого јуук тергеелерин канча катаптаҥ айланып келген Владимир Леонидовичтиҥ темдектегениле, «Кӱнбадыш јаар канча кире ыраак барарыҥ, ончо ло кире јербойыныҥ газеттерине ајару, госјӧмӧлтӧ ас болгоны иле»; «Газет кандый да јакшы, чыҥдый, кычырарга солун болзо, јаҥныҥ јӧмӧлтӧзи јогынаҥ ого кӱч болор».
Та кайда да губернатор «меге јербойыныҥ газеди керек јок, ол колдорымды кирлейт» деп ачыгынча айдып, бойыныҥ кӧгӱс-кӧрӱмин кӧргӱскен (андый кӧрӱм чек ле тенексӱ болгоны јарт), та кайда да башчылар газеттерин бийик-бийик баалап, јӧмӧп, ӧрӧ кӧдӱрип турат. Интернетте ле таҥынаҥ газеттерде јӱзӱн-базын бултаарышту јетирӱлер таркаган эмдиги ӧйдӧ тоомјылу газеттердиҥ учуры недеҥ де јаан. Эл газеттер ого ӱзеери бӱдӱн албатыныҥ тӧрӧл тилин ӧскӱрер, кичеер агару молјузын бӱдӱредилер.
Редакциялар ӧмӧлигиниҥ тоозыла да башка-башка болот. Темдектезе, Калининградский областьтыҥ газединде бир ле кижи иштейт. «Је андый да редакцияныҥ ижин јондык сетьтерде кандый бир аккаунт-бӱк солып болбос, ого јетпес» — деп, кепке базар журналистиканыҥ узы темдектеди.
Газетчилер спикердеҥ курч сурактарына каруулар алып, бой-бойыла шӱӱжип, ченемелиле ӱлежип, тузалу куучындарда турушкан. Адакыда мындый јарамыкту форумды јаантайын ӧткӱрер керек деп шӱӱлте эдилди. Редакцияда айылчылар газеттиҥ тӱӱкизине ле журналисттериниҥ бичиктерине учурлалган јилбилӱ кӧрӱле танышкан.
Ӱредӱлик-шиҥжӱ туштажулардыҥ кийнинде «Чаҥкыр Алтайдыҥ» кеен залында «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ јаҥы эки чыгармазыныҥ таныштырузы ӧтти. Калганчы тогус айдыҥ туркунына редакцияныҥ ишчилери каруулу ла тӧзӧмӧлдӱ иштенип, ол ок ӧйдӧ газеттиҥ номерлерин толтырып, ак-јарыкка текши 100 јыл туркунына бичилген бичимелдериниҥ јуунты бичигин чыгарган. Бу јуунтыга редакцияда 1922-2022 јылдарда иштеген ончого јуук журналисттердиҥ бичимелдери кирген. Оны Туулу Алтайдыҥ тӱӱкизиниҥ бӱткӱл энциклопедиязы деп айдарга јараар.
Онойдо ок редакцияныҥ ишчилери «Алтайдыҥ Чолмонында» башталган ла газет тӧзӧп ӧткӱрген кӧп тоолу ӱлекер-кыймыгуларды, баштаҥкайларды кӧргӱскен јап-јакшынак, кееркемјилӱ-кӧрӱмјилӱ журнал чыгарып салган (ол керегинде элбеде келер номердеҥ кычырыгар).
Баштапкы алтай газет чыкканынаҥ ала толо 100 јылдыгына јетире бир ай кире ӧй артты. Юбилейлик иштер, керек-јарактар эмди де улалып јат. Ол тоодо газетте јарлалган конкурстар аайынча материалдар эмди де алылып, јеҥӱчилдерге сыйлар белетелип јат деп эзедер керек.

***

Кепке базар журналистиканыҥ баштапкы бу форумы база эки јаан керек-јаракла бир уунда, бириктирилип ӧткӧн деп айтпас арга јок. Алтай Республиканыҥ «Бис бирлик – Мы вместе» деген 4-чи граждан форумы, журналисттердиҥ бастырароссиялык конкурсыныҥ СФО-догы «СМИротворец – Сибирь-2022» бӧлӱги ле газетчилердиҥ ӧрӧ айдылган форумы чындап та бой-бойына јуук. Элбек јетирӱлер эдер эп-аргалардаҥ албаты-јон ортодо айалга база јаан камаанду ине.
Керек-јарактардыҥ текши ачылтазында јуулгандарга уткуулду сӧстӧриле АР-дыҥ башчызы Олег Хорохордин, Эл Курултайдыҥ депутады Радмила Пекпеева, Россияныҥ Јондык палатазыныҥ ла РФ-тыҥ Президентиндеги эл-калыктар ортодогы колбулар аайынча советтиҥ турчызы, Калыктар ортодо журналистиканыҥ гильдиязыныҥ президенти Маргарита Лянге ле Россияныҥ Журналисттер биригӱзиниҥ качызы Владимир Касютин баштангандар.
Журналисттер ле јондыкчылар тузалу јуундарын тӱгескен кийнинде «СМИротворец» конкурстыҥ быјылгы јеҥӱчилдери адалды. Олордыҥ тоозында бистиҥ јерлештеристи оморкоп адап ийели:
«Печать» деген ууламјыда 3-чи јер — «Звезда Алтая» газетте;
«Телекӧрӱлте» ууламјыда 2-чи јер — «Эл Алтай» ГТРК-да;
«ЭТНОтабыш» ууламјыда 1-кы јер — «Эл Алтай» ГТРК-ныҥ радиозында;
«Культуралык код» ууламјыда 1-кы јер — «Эл Алтай» ГТРК-да, 2-чи јер — «Уймонныҥ солундары» («Уймонские вести») газетте.

Эмина КУДАЧИНА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуругы