Алтайдын Чолмоны

Санаа јаҥыс, салым јаҥыс

15.11.2022

1992 јыл. Чаган айдыҥ 10-чы кӱнинде «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ редакциязыныҥ культура ла јашӧскӱрим бӧлӱктериниҥ баштаҥкайыла Печатьтыҥ туразында Г.И. Чорос-Гуркинниҥ чыккан кӱнине учурлалган «Санаа јаҥыс, салым јаҥыс» деп туштажу ӧткӧн.

Ондо редакцияныҥ ишчилериле коштой Кан-Оозы, Оҥдой, Шабалин, Кош-Агаш ла Кӧксуу-Оозы аймактардаҥ келген јиит јурукчылар, кожоҥчылар, ӱлгерчилер, каланыҥ кӱӱнзеген улузы турушкандар. Бу туштажуда Аргачылардыҥ республикан биригӱзиниҥ башкараачызы Ю. В. Антарадонов Г.И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган баштапкы сыйды јиит билимчи Григорий Самаевке «Туулу Алтай XVII чакта – XIX чактыҥ ортозында: политикалык тӱӱкиниҥ ле Россияга киргениниҥ сурактары» деп билим ижи учун табыштырган.
Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ тӱӱкизи мынайда башталган. Ол ло туштажуда сыйды јылдыҥ сайын, атту-чуулу јурукчыныҥ чыккан кӱнинде – чаган айдыҥ 12-чи кӱнинде культурада, искусстводо, литературада, јондык керектерде бийик једимдерге јеткен јиит јайалталарга табыштырар деп јӧптӧшкӧндӧр. «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ редакциязы јыл туркунына ондый јайалталарды илелеп, јаҥар айдыҥ учында текши шӱӱжӱге чыгарар болуп молјонгон. Оноҥ бери ӧткӧн одус јылдыҥ туркунына Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйды 34 кижи алган. Ол тоодо јарлу кожоҥчылар Болот Байрышев, Раиса Модорова, Радмила ла Эмил Теркишевтер, јондык ишчи, журналист Владимир Кыдыев, јурукчылар Валерий Тебеков, Николай Чепоков, Аржан Ютеев, бичиичи Сурайа Сартакова, культураныҥ ишчилери Тожыла Енчинов, Тамара Мендошева, Александр Трифонов, Эмил Толкочеков ло кӧп-кӧп ӧскӧлӧри де. Газеттиҥ јолдыктарын кымакайлап, ончозын адаарга келишпейт, је эҥ учурлузы: бистиҥ лауреаттарыс бу бийик сыйдыҥ тоомјызын качан да тӱжӱрбеген. Олор иштеген ижинде, бӱдӱрген керектеринде јаантайын кӧрӱмјилӱ једимдерге једип, бойлорыныҥ јеҥӱлериле Алтай Республиканыҥ адын кӧдӱрип, эл-јоныска оморкоду ла сӱӱнчи сыйлагандар. Ол ло Болот бойыныҥ кожоҥдорыла, кайыла Европа ла Азияныҥ ороондорынаҥ болгой, Америкага да барып келди. Айана Шинжина, Артур Марлужоков, Амаду Мамадаков текши Россияда јарлу јайаан ишчилер. Аржан Товаров – Алтай Республиканыҥ нерелӱ артизи, сценада Г.И. Чорос-Гуркинниҥ ролин ойнойт.
Анайып, «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ редакциязыныҥ ла Аргачылардыҥ биригӱзиниҥ јӧптӧп койгон учурлу сыйы кӧп јиит улуска јаан телекейге јолдор ачкан, олордыҥ јайалталарына ӧзӱп јаранар, ийде алынар тебӱ берген. Г.И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган Государственный сый 2005 јылдаҥ ала берилип јат деп чокымдап койолы.
«Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ редакциязыныҥ ӧмӧлиги юбилейлик јылында јилбилӱ кӧп керек-јарактар ӧткӱрди: кычыраачыларла туштажулар, кӧрӱ-конкурстар, конференциялар, спорт-маргаандар. Редакцияныҥ баштаҥкайлу јаҥжыгулары улалганча. Ады јарлу бичиичибис Л. В. Кокышевке кереес-памятник тургузар, јиит кожоҥчылардыҥ, ӧмӧликтердиҥ кӱӱлик конкурстарын ӧткӱрер, албатыныҥ Эл-Ойын байрамы јанынаҥ ээжилерди быжулап тӧзӧлгӧлӧӧр, атту-чуулу јурукчы, алтай калыктыҥ государственностьту болор амадузыныҥ бажында турган ойгор Г. Гуркинниҥ јондык сыйын табыштырар баштаҥкай – бу ончозы тӧрӧл газедистиҥ бӱктеринеҥ чыккан кӧрӱмјилӱ темдектер.
«Алтайдыҥ Чолмоныныҥ» 100 јылдыгы – ол алтай калыктыҥ јӱс јылга ӧткӧн тӱӱкилик јолы, текши эл-јонныҥ јаан байрамы. Бу юбилейле колбой газетчилерге уткуулду, быйанду кӧп самаралар келди, алкышту кӱӱнземелдер айдылды. «Чолмончылар» экинчи јӱсјылдыкка баштапкы алтамды эдип койдылар.
Эртенги кӱннеҥ ала ойто ло эрчимдӱ иш, јаҥы керек-јарактар башталар. Бу јылдыҥ учына јетире бӱдӱрип койотон бир јаан иш – ол Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ ээчий лауреадыныҥ ады-јолын чокымдап койоры. Бу каруулу керекте газетчилерле коштой «Алтайдыҥ Чолмоныныҥ» бастыра кычыраачылары эрчимдӱ туружар деп иженедис. Кару «чолмончыларды» ла кычыраачыларысты база катап газеттиҥ 100 јылдыгыла уткуп, бек су-кадык, ырыс, амыр-энчӱ, аргалу-чакту јӱрӱм кӱӱнзейдим! Санаа јаҥыс – салым јаҥыс!

Татьяна Туденева,
«Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган
јондык сыйдыҥ «Оностогы кӱрее» деп кӧмзӧзиниҥ башкараачызы

Редакциядаҥ: Сыйдыҥ лауреадына адаган кандидаттыҥ ады-јолын бичиген, оныҥ бӱдӱрген ижи, једимдери, јеҥӱлери керегинде айдылган толо јетирӱни мындый суруула ийигер: Горно-Алтайск к., Г.И. Чорос-Гуркинниҥ оромы, 38. «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттиҥ редакциязы.