Францияда алтай тил угулат

13.12.2022

Кан-Оозы аймактыҥ Jабаган jуртында чыккан-öскöн Светлана Кармандаеваныҥ ого качан бирде Францияныҥ ла Швейцарияныҥ гран-кыйузында jадар салым келижер деп тÿжине де кирбеген. Иркит сööктÿ алтай келин француз укту Клемаҥ Жакму деп уулга барып, jети jылдыҥ туркунына ыраак ороондо jуртайт. Олор сегис jашту Эмили кызычагыныҥ ла ÿч jашту Теодор-Кару (Францияда беш те атту болор арга бар) уулчагыныҥ сÿÿген ада-энези.

Клемаҥ Жакму ла Светлана 2011 jылда Алтайда, Шабланыҥ кöлдöри jаар jол-jорук öйинде танышкан. Олор бу кöлдöрди «Алтайдыҥ эрjинези» деп адагылайт.
Чындап, Клемаҥ орус та, алтай да тилди jакшы билер. Бир öйдö ол бистиҥ тергееде jадып, аспирантурада ÿредÿзиле колбулу шиҥжÿ-иш öткÿрген. Оныҥ экинчи билим ижиниҥ ады «Кайчы ла камды тÿҥдештирери» деп атту болгон ло Парижте бу ижин башкараачызы ла ÿредÿчилери бийик баалаган.
Соҥында ол Санкт-Петербургта конференцияда Светланала сакыбаган jанынаҥ тушташкан. Кем билер, бу, айса болзо, олор экÿниҥ кожо болотон салым-jÿрÿми… Француз уул бир öйдö Москвага да барып, иш бедиреген, нениҥ учун дезе Света ГАГУ-ныҥ тÿÿкилик факультедин божодып, кандый ла иште иштеп, ол тушта орооныстыҥ тöс калазында иштеер деп шÿÿлтеге келген. Анайып, Клемаҥ орус улусты француз тилге ÿредер таҥынаҥ школдо ишке кирген.
Алтай кыс уулдыҥ ада-энезиле баштап ла 2013 jылда Францияга барып танышкан. Ачык-jарык кылык-jаҥду ада-энеге Света сÿрекей jараган. Ол немец ле англичан тилдерди jакшы билер, Клемаҥныҥ адазы дезе немец тилле jайым куучындап турган болгон.
«Французтарга кöрö, швейцарлар эмеш кату, кöп сöс айтпас улус. Jе мен мында улуска да, jерге де темигип калдым. Андый да болзо, тöрöл jерим тÿҥей ле кару» – деп, Светлана куучындайт. Jерлежис мэрияда иштейт, билезиле кожо jоруктаарын сÿÿйт. Россияда болуп турган керек-jарактарды олор jаантайын бойыныҥ аjарузында тудат.
Бу биледе ÿч башка культура биригип калган. Светлана Эмилиле, Теодор-Карула орус, француз, алтай тилдерле куучындажат. Балдары алтай тилди jакшы оҥдоп jат. Айлында олор эне-адазыла, jайгыда Алтайга барып, энезиниҥ тöрöл тилиле куучындажарга албадангылайт.
Ыраак Францияда алтай тил угулып jат, алтайлар керегинде улус билер. Светлана бойыныҥ тöрöл тилин ундыбай, балдарын ого таскадып турганы сӱреен оморкодулу. Онызы jÿректериске кандый да jылу ижемjи артырат.

Ай-Тана ТОРБОКОВА

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина