Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Кушкаш најыларын кичееп

24.01.2023

Кӧксуу-Оозы аймакта Кадындагы биосферный заповедниктиҥ экологияныҥ ӱредӱ-таскамалы аайынча бӧлӱгиниҥ ишчилери јылдыҥ ла кышкыда јербойында кыштап турган ла кӧчкӱн куштарга болуш јетирерине јаан ајару эдип, бу јакшынак керекке јаш ӱйени тартып алат. Кижиниҥ јанынаҥ болуш эдилип турганы кыштыҥ кату ӧйинде кӧп тоолу кушкаштардыҥ јӱрӱмин аргадап алар аргалу.

Јербойында кыштап турган куштардыҥ кӱнинде, чаган айдыҥ 15-чи кӱнинде, Кӧксуу-Оозы аймакта андый куштарга учурлалган керек-јарактар ӧткӱрилген. Андый акциялар Ӱстиги-Оймон, Огневка, Кујурлу ла Кӧксуу-Оозы јурттарда ӧткӧн. «Кујур», «Пегас», «Навигатор» деп экологиялык клубтардаҥ јиит најылар ада-энелериле кожо кушкаштар ажанар кормушкалар јазап, келиштирте јерлерде илип ле тургузып, эмди олорды азырайт. Ток-тойу кушкаштар кыштыҥ соок тӱндеринде алдырышпайт. Јӱрӱмдик ченемелдеҥ кӧрзӧ, кыштап јаткан кажы ла он борбыйактыҥ экӱзи ле јаска једет.

Заповедниктиҥ ишчилери анайда ок эколого-јартамал иш ӧткӱрерде, анда Кӧксуу-Оозы јурттыҥ орто школыныҥ сегизинчи клазыныҥ ӱренчиктери турушкан. Балдарга кышкыда аймактыҥ јеринде кандый куштар кыштап турганы, кушкаштарга кормушкаларды канай белетеери, олорды кандый курсакла азыраары, кандый курсакты тузаланарга јарабазы јанынаҥ јартамалдар эдилген. Андый јартамалдарга ӱзеери викториналар ла ойындар ӧткӱрилген. Балдар заповедниктиҥ тӧс туразыныҥ јанында агаштардагы кормушкаларга келип турган кушкаштарды курсакла кӱндӱлеген. Мындый азыраш јаҥыс ла кушкаштарга туза-аргадаш экелип турган эмес, је анайда ок балдар айландыра ар-бӱткенди кичееп јӱрерине таскайт.

Кушкаштарды азыраары андый ла уур-кӱч неме эмес. Кижи, карын да, оноҥ јакшы кӱӱн-санаа алат. Кормушканы кажы ла кижи бойыныҥ айлыныҥ јанында илип эмезе тургузып салар аргалу. Је кушкаштарга курсак берер тушта бир канча тӧс ээжилерле башкарынар керек:
— Кушкаштарды улайынча эмес, кезикте ле азырап турар керек: кӱнине 1-2 катап, бир ле ӧйдӧ. Онызы олорго бойлорына бедиренип, курсактанарына болушту. Беленге темикпезин.
— Кушкаштарды тусту, каарган, ыштаган, амтамы ачу, ӱрелип калган курсакла, тараанла, кара калашла, јаҥы быжырган ак калашла азыраарга јарабас. Андый курсактардаҥ кушкаштыҥ ичи кӧбӧт, мынаҥ улам ол ӧлӱп те калардаҥ айабас.

Кадындагы биосферный заповедниктиҥ пресс-центри

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина