Настройки отображения

Размер шрифта:
Цвета сайта:
Ностройка изображения
Ностройка изображения

Настройки

Алтайдын Чолмоны

Јаан телекейге јолыҥ улалзын!

27.01.2023

Араай карлап турган кышкы чаган айдыҥ 25-чи кӱнинде алтай калыктыҥ атту-чуулу јурукчызы, политикалык ла јондык ишчизи Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ ээчиде 36-чы лауреады адалды.

Тергеебистиҥ тӧс калазыныҥ «Чаҥкыр Алтай» кинотеатрындагы кӧдӱриҥини «Тӱрк Кабай» ӧмӧлик «Алтайым» деген кожоҥыла ачты. Учурлу туштажуда тӧс куучынды Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ тӧзӧӧчилери — «Оносский клуб»—«Оностогы кӱрее» деген коммерциялык эмес фондтыҥ председатели Татьяна Туденева ла «Алтайдыҥ Чолмоны» эл газеттиҥ баш редакторы Светлана Триянова айдып, јуулгандарга 2022 јылдыҥ лауреадыныҥ адын адап, оныҥ ижи ле једимдери керегинде элбеде куучындадылар. 36 лауреат — Айдар Унатов, П. В. Кучияктыҥ адыла адалган эл драма театрдыҥ јайалталу актеры, кайчы, кожоҥчы.

Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ председатели Артур Кохоев сценага чыгып, лауреатты јаан јондык кайралла уткуды. Спикер Л. Гумилёвтыҥ этногенез аайынча теориязын эске алынып, кажы ла калыкта бойыныҥ ӧйинде бийик тыҥыттунаҥ улам бойыныҥ пассионарийлери чыгып јат деп айтты. Темдектезе, бисте ол Г. И. Чорос-Гуркин, Валерий Чаптынов, Михаил Карамаев, Лазарь Кокышев, Аржан Адаров, Паслей Самык, Борис Укачин, Бронтой Бедюров. Бӱгӱнге јетире эл драма театрга кӧрӧӧчи болуп келип турала, артисттердиҥ эҥ јайалталуларыныҥ бирӱзи Айдар деп, ол ајарган эмтир. Эмдиги јиит артисттердиҥ ортозынаҥ Айдарды бу пассионарийлердиҥ тоозына кийдирерге јараар деп темдектеп, парламентарий лауреатка бойыныҥ јаан телекейге јолын оноҥ ары улалтсын деп, јылу кӱӱнземелдерин айтты.

Алтай Республиканыҥ эл политика ла јондык колбулар аайынча комитединиҥ башкаарачызы Людмила Варванец Айдар Унатовты АР-дыҥ башчызы О. Л. Хорохординниҥ, бойыныҥ адынаҥ бийик кайралла изӱ уткуды.

Айдар Унатов Оҥдой аймактыҥ Алтыгы Талду јуртында, тӧӧлӧстӧрдиҥ одузында чыккан. Мында ла школды божодоло, јӱрӱмин спортло колбоорго сананган. Је энези Наталья Михайловна Унатова Мос-квадагы М. С. Щепкинниҥ адыла адалган бийик театрал училищеге ӱренип барар кӱӱндӱ балдар јууп турганын уккан болтыр. Айылына јанала, уулына куучындап, Москвага ӱренип барзын деп, кӱӱнин ӧрӧ тарткан. Айдар ченелтелӱ экзамендерди табыштырып, тӧрт јылдыҥ туркунына ӱренген. «Јаан телекейге јолы» ачылып, јиит профессионал ӧзӱми башталган.

Эҥ баштапкы спектакль П. Кучияктыҥ бичимели аайынча Н. Паштаков тургускан «Аза јалаҥ» болгон. Тӧс герой Кичеемкейдиҥ ролин ойногон актёрды солыган. Оноҥ А. Борисов тургускан «Восхождение на Хан-Алтай» деп спектакльда Г. И. Чорос-Гуркинниҥ уулы Василийди ойногон. Бир јылдаҥ черӱчил молјузын бӱдӱреле, ойто ижине келген. Бу ӧйдӧҥ ала јаҥы спектакльдарда турушкан.

Лауреатты јерлештери уткудылар. Јурт јеезениҥ јааны Данил Кохоев Айдарды уткуп, јайаан ижин бийик темдектеп, албатыныҥ алдында тоомјылу јӱрӱп, Алтай Республиканыҥ адын оноҥ до ары кӧдӱрип јӱрзин деп алкыжын айдып, тӧӧлӧстӧрдиҥ таҥмазыла јарандырылган кийис кӧгӱс-пекти ле бӧрӱкти кийдирди. Аймактыҥ депутады Каринэ Бушулдаева јуулгандарга ла јаҥы лауреатка јылу сӧстӧрлӧ баштанды. Алтыгы Талдуныҥ орто школыныҥ уулчактары ла ӱредӱчилери јаҥар кожоҥ сыйлагандар.
Татьяна Туденева сыйдыҥ тӱӱкизи керегинде куучындап, јондык сыйдыҥ баштапкы лауреадыныҥ, тӱӱки билимдердиҥ кандидады, алтай калыктыҥ Арасейге киргени аайынча билим иштердиҥ авторы Григорий Самаевтиҥ, ады 1991 јылда чаган айдыҥ

12-чи кӱнинде адалганы база учурлу деп айтты. Оноҥ бери 33 јыл ӧткӧн, кандый ла кӱч ӧйлӧр болгон. Је башка-башка ууламјыларда јайалталу улусты темдектеп, јондык сыйды табыштырары качан да ӱзӱлбеген. Татьяна Николаевна бойыныҥ, фондтыҥ адынаҥ сыйдыҥ акча-манадын јуушкан ончо улуска, аргачыларга быйанын айтты.

2022 јылдыҥ лауреады Айдар Унатов сценага чыгып, энезине, карындажына, кожо иштеп турган ӧмӧлӧгине, нӧкӧрлӧрине, ӱредӱчилерине быйанду сӧзин айткан. Ол Г. И. Чорос-Гуркинниҥ айтканын эзетти: «Алтай — ол јаҥыс ла кырлар, агаш-таш, суучактар, кӧлдӧр, учар суулар эмес, ол — тирӱ тын. Азырап турган бай ада јер. Байлу Алтай јерде јаткан ӱзе улус бу тынла, тирӱ тынла шиҥип калган». Бу јондык кайралды аларга оморкодулу, алтай калык алдында каруулу болуп, оноҥ до ары јайаандык ижин бийик кеминде улалтар болуп, сӧзин берди.

Бу јылда јондык сыйдыҥ фонды ижи-тожын, јӱрӱмин Алтайына, эл-јонына учурлаган тоомјылу јаан јаштуларга аҥылу ајару эдип, «Оностогы кӱреениҥ» кӱндӱлӱ турчызы деген атты ветерандар Совединиҥ, Журналисттер биригӱзиниҥ председатели Борис Алушкинге ле РСФСР-дыҥ ӱредӱлигиниҥ отличниги, јарлу ӱредӱчизи Алевтина Кузнецовага тӧшкӧ тагынар темдекле, Быйанду самарала адап кайралдадылар.

Г. И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган јондык сыйдыҥ башка-башка јылдардагы лауреаттары быјылгы лауреатты уткыырга база келдилер, олор: јарлу кожоҥчылар Болот Байрышев ле Эмил Толкочеков, «Алтам» ӧмӧликтиҥ башкараачызы Айана Шинжина, фотојурукчы Евгений Бутушев, аргачы Тана Бабрашева, актер Аржан Товаров, композитор Александр Трифонов, техникалык билимниҥ кандидады Эркемен Ядагаев, јурукчы Аржан Ютеев.

Кӧдӱриҥилӱ байрамныҥ кийнинде јуулган улус Айдар Унатовло оморкоп, сӱӱнип, колынаҥ тудуп, уткуп, ачык јолдор кӱӱнзеп, фотојурукка тӱштилер.

Айару ЧЕКОНОВА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары

ТОП

«Баатырларыс ойгонып калды…»

(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым

Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар

Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир

Јаҥарыс бистиҥ Алтайга јаҥыланзын

Јаҥы Койон јылдыҥ бажында телеҥит јаҥарыс коштойындагы Алтай крайда профессионал студияда јыҥыраганын интернетле «нӧкӧрлӧжип» турган улус уккан-кӧргӧн лӧ болбой. Оны кӧргӧн кижиниҥ база ла катап «Улаган тыҥ!» деп, кӧксине чабынар кӱӱни келер. Бу узак јолды кӱчсинбей, Улаган аймактыҥ кеендикти, узанышты ла спорттыҥ албаты бӱдӱмдерин элбедер тӧс јериндиҥ башкараачызы Мерген Тельденовко, Алтай Республиканыҥ ат-нерелӱ артисттери Марина