Настройки отображения
Настройки шрифта:
Выберите шрифт Arial Times New Roman
Интервал между буквами (Кернинг): Стандартный Средний Большой
Выбор цветовой схемы:
Алтайдын Чолмоны
«Аш – кылгада, бала – јашта»
21.02.2023
2023 јылда Алтай Республикада балдардыҥ садиктеринде ле школдорында бирлик брендбук аайынча национальный 20 толук ачылары темдектелген.
Мындый ачылталарла кочкор ай байлык болды. Баштапкы ондый толук Турачак аймакта Бийкадагы школдыҥ садигинде ачылган. Оныҥ кийнинде мындый сый Горно-Алтайск калада балдардыҥ 12-чи таҥмалу «Берёзка» деп ле 14-чи таҥмалу садиктериниҥ болчомдорына эдилди. Эмди калада да оогош болчомдор тӧрӧл тилин јакшы билер болор деген ижемји бар.
Алтай Республиканыҥ билим ле ӱредӱ аайынча министерство-зыныҥ јетирӱзиле, ӱлекердиҥ дизайнерлери Наталья Орсулова ла Людмила Жеманова. Мында чадыр айыл ла чакы јуралган. Оныҥ ичине алтай тилле бичилген алты стенд кирет: «Таҥмалык», «Тергеениҥ сӱр-темдектери», «Ӧҥдӧр», «Тоолор», «Бӱгӱн бисте», «Ар-бÿткен ле бис».
«Таҥмалыкта» 37 танык, тергеениҥ сӱр-темдектеринде Россияныҥ ла АР-дыҥ кебеделдери ле маанылары јуралган. Кӱнниҥ аайын, неделениҥ кӱндерин ле јылдыҥ айын болчомдорло кожо тышкартынаҥ кӧрӱп, «Ар-бӱткен ле бис» деп стендте кӧргӱзерге јараар.
Сӱӱнчилӱ солун аймактарга база јетти: балдардыҥ Мукур-Таркатыда «Айучак», Тӱҥӱрде «Алёнушка», Улаганда «Ырыс», Оҥдойдо «Карлагаш», Сугашта «Башпарак», Бешпелтирде «Койонок» садиктеринде брендбуктар ла Курайдыҥ, Кастактуныҥ, Јолоныҥ, Чибиттиҥ школдорында алтай тилдиҥ ле литератураныҥ кыптары ачылган.
Тулаан айдыҥ учына јетире мындый ок толуктар Ӱзнезиниҥ, Јабаганныҥ, Беш-Ӧзӧктиҥ школдорында ла Сайдыста балдардыҥ «Солнышко», Кан-Оозында, Беш-Ӧзӧктӧ «Солоҥы», Шабалинде «Алтынсай» деп садиктеринде ачылар.
Брендбукла озо ло баштап «Алтай тилге ӱредериниҥ полилингвальный модели» деп ӱлекерди бӱдӱрип турган 13 толук садиктер јеткилделип турганын темдектеер керек.
«Брендбук алтай тилди темиктирерге јакшы болужат. Таскадаачы оныла тузаланып, ижин бойыныҥ кӱӱниле, кӧрӱмиле элбеде апарар аргалу. Болушту материал балдардыҥ билгири чындык ла тереҥ болорын некейт. Мындый брендбук ачылганына болчомдордыҥ ада-энелери сӱӱнип, биске јаан јӧмӧлтӧзин јетирет. Олор бош ӧй јок деп мойнобой, јӱзӱн-јӱӱр эдимдер эдерине болужын јетиредилер. Болчомдорына алтай кеп-кийим кӧктӧдип, ӧдӱп турган кӧрӱ-маргаандарга эрчимдӱ туружат» — деп, «Берёзка» садикте алтай группаныҥ таскадаачызы Сынару Чадина айтты. Тургуза ӧйдӧ бу садиктиҥ болчомдоры Чагаа-Байрамга учурлай ӱлгерлер ӱренип, тыҥ белетениште.
Алтай калыгыстыҥ «Аш — кылгада, бала — јашта» деп ойгор кеп сӧзи бар. Баланы јашта канайда таскадар, јааназа, ондый ок кижи болор. Мындый солун ачылталарла кожо балдарыс ойын ажыра алтай тилиле јилбиркеп, чӱм-јаҥдарын билип, оморкоп јӱрер эмей.
Иш «Алтай тилди корыыры ла ӧскӱрери» деп госпрограмма аайынча ӧткӱрилет. 2021 јылдаҥ бери Алтай Республиканыҥ школдорында алтай тилдиҥ ле литератураныҥ 33 кабинеди јепселген. Оныҥ бирлик ээжилерин дизайнер Евгения Тенгерекова тургускан.
Айару ЧЕКОНОВА
Евгений БУТУШЕВТИҤ фотојуруктары
ТОП
Положение Конкурса на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины Тюгай
УТВЕРЖДАЮ Приказом и.о. главного редактора АУ РА «Редакция газеты «Алтайдыҥ Чолмоны» от _____________ № Кудачина Э.В. Положение Конкурса на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины ТЮГАЙ Объявлен Конкурс на Стипендию имени заслуженного журналиста Республики Алтай Галины Тюгай. Организатор: редакция республиканской газеты «Алтайдыҥ Чолмоны» (далее Редакция). К участию приглашаются обучающиеся 4-11 классов общеобразовательных школ Республики
«Баатырларыс ойгонып калды…»
(Башталганы 1-кы номерде) «Алтын-Эргек» кай чӧрчӧкти сценада «Ээлӱ кайдыҥ» турчыларыла кайлап отурыс. Ол тушта мениле саҥ башка учурал болгон. Кандый да ӧйдӧ сӱнем чыга бергендий, бойымды ӱстинеҥ тӧмӧн ајыктап турум. Топшуур согуп турганымды кӧрӧдим. Ол ло ок ӧйдӧ коштойындагы, алдыгы, ӱстиги телекейлерге јӱрӱп, олордо не болуп турганын, ондогы јӱрӱмди база кӧрӱп турум. Ончо ло бойым
Малдыҥ сӧӧк-тайагыла тудуш јаҥдар
Кыптунак Малды сойгон кийнинде эҥ ле озо этле кожо кыптунакты кайнадар учурлу. Јаак Эки јаакты айрыйла, бирӱзин тургуза ла кайнадар. Оноҥ башка эки јаак јадала, «арткан этти јип салар». Ол тушта этти јизе, курсакка бодолбос. (К. И. Санин) Кары Карыны энедеҥ јаҥыс бӱткен кижи јарбас керегинде албатыда чӱм-јаҥ бар. Оныла колбулу мындый кеп-куучын арткан: «Бир